De gevaren van prenataal onderzoek

Mag alles wat kan?

Vbrige week debatteerde de Kamer uitvoerig met minister l-iorst van Volksgezondheid over de ztjgenaamde prenatale diagnostiek. Het kabinet ziet voor zichzelf op dit punt niet echt een taak weggelegd: zulke beslissingen zijn een zaak van ouders en artsen. De SGP denkt hier fundamenteel anders over. Dat bleek wel uit de inbreng van fractiewoordvfjerder Van der Vlies. Hij belichtte het onderwerp prenataal onderzoek vanuit diverse invalshoeken.

Blijvend actueel

Van der Vlies begon z'n betoog met een beschouwing over de inmiddels overbekende en vaak herhaalde vraag; mag alles wat kan? Door de snelle ontwikkelingen in de medische wereld en de mogelijkheden die daardoor worden geopend, blijft die vraag actueel. Het antwoord van SGP-zijde is bekend: nee. Er moeten duidelijke normen worden va.stgesteld.

Hier ligt een taak voor de overheid, zeker ook wat betreft de prenatale diagnostiek. Door dat soort onderzoek kan al tijdens de zwangerschap vastgesteld worden of de nog ongeboren kinderen een (ernstige) aandoening hebben. Niet zelden wordt er dan besloten tot een abortus. Nog vorig najaar ontstond hierover een publieke dfscussie naar aanleiding van berichten over abortus op foetussen waarvan was vastgesteld dat deze kinderen blind ter wereld zouden komen.

Huiveringwekkend

Het is, als je dit alles op je in laat werken, huiveringwekkend. Als de regering ergens haar taak verzaakt, is het wel hier. Van der Vlies wierp het verwijt van taakverzaking zowel het huidige als voor­ gaande kabinetten voor de voeten. Willens en wetens is nagelaten normen te stellen. Onder het mom neutraliteit te willen betrachten is alle ruimte gegeven aan het individu, zowel de hulpvrager als de hulpverlener. Men moet zelf kunnen beslissen en beschikken, dwars tegen Gods gebedden in. Alsof dat een neutrale keuze is...

Aan deze problematiek hangt een andere discussie: die over wat genoemd wordt "de kwaliteit van het leven." Een erg griezelige discussie! De gezondheidszorg loopt tegen haar grenzen aan, zowel in ethisch als financieel opzicht. In die discussie wordt geprobeerd om de kwaliteit van het menselijk leven te definiëren. Probleem is evenwel dat dat een begrip als 'kwaliteit van het leven' niet objectief te meten is. Zoiets is altijd (mede) afhankelijk van het (morele) oordeel van anderen. Bovendien is zo'n discussie ncxjit los te koppelen van iemand mens- en wereldbeschouwing.

Wegselecteren

Yborts verdedigde Van der Vlies de opvatting dat beslissingen over een abortus na prenataal onderzoek niet louter een privé-zaak zijn: die hebben wel degelijk een publieke uitstraling. Zo'n beslissing is namelijk bepalend voor de positie van hen die een (ernstige) aandoening of handicap hebben. Mag ieder mens er nog wel zijn, ondanks het feit dat er ernstige lichamelijke en/of verstandelijke beperkingen kunnen zijn, die een langdurige en intensieve verpleging vergen? Van der Vlies: "Met alle respect, maar wie kan bepalen in hoeverre leven met blindheid of met het syndroom van Down een zodanig gezondheidsprobleem is, dat dit leven als het ware moet worden 'weggeselecteerd'? " De vraag stellen is hem beantwoorden.

Lettend op het bovenstaande nam de woordvoerder van de SGP-fractie een zeer terughoudend standpunt in wat betreft prenataal onderzoek, Van der Vlies: "Prenataal onderzoek heeft eigenlijk alleen zin als het gedaan wordt naar aandoeningen waarbij voor de geboorte een effectieve medische behandeling mogelijk is. Voor onbehandelbare (erfelijke) aandoeningen heeft prenataal onderzoek geen nut. Onderzoek zou dan ook niet moeten plaatsvinden, omdat mensen juist dan voor het valse dilemma van het kiezen tussen leven of dood worden geplaatst."

Bagatelliseren

'an der Vlies besloot zijn bijdrage aan het debat met de stelling dat ieder mens er mag zijn. Het menselijk leven is fundamenteel beschermwaardig. Daarbij doet het er niet toe of er lichamelijke en/of verstandelijke beperkingen zijn. Dit kan onbarmhartig klinken, zei Van der Vlies, maar is het niet. Hij verklaarde met nadruk de zorgen van toekomstige ouders van een gehandicapt kind niet te willen bagatelliseren. Maar zijn het niet juist de ouders van degenen waarover we het nu hebben, die juist met klem protesteren tegen de 'kwaliteitsbenadering'. Zij weten waarover ze 't hebben! Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen startte onlangs het nationaal kennisdebat. In een brief aan alle geïnteresseerden Ucht het ministerie toe waarom het debat zal plaatsvinden. 'De aanleiding voor het debat is de ontwikkeling van onze maatschappij tot een kennissamenleving.' Het christelijk volksdeel kan een wezenlijke bijdrage leveren aan dat debat. Immers, de vreze des Heeren stempelt ons kennen, als het goed is.

Kennisdebat

De overheid wil zich door middel van dit debat oriënteren op de vraag welke kennis de samenleving in de toekomst nodig zal hebben. Het project kreeg daarom de titel: 'Kennis voor morgen'.

Het debat bestaat uit zeven deelonderwerpen. Het eerste is de vraag wat iedereen moet weten en kunnen om mee te kunnen doen in de samenleving van de toekomst. Een tweede punt is de kennis die nodig is in de omgang met elkaar. Als derde aandachtspunt geldt de kennis in verband met de economie. Bedrijven hebben kundige mensen nodig om te vernieuwen en te kunnen concurreren met het buitenland.

Het vierde aandachtsgebied heeft met onderwijs te maken. Hoe verhouden zich werken en leren? Leren we alleen in onze jeugd of gaan werken en leren in de vorm van om- en bijscholing steeds samen op? Een volgend punt is de omgang met (nieuwe) media. Er zijn tegenwoordig veel meer informatiekanalen dan vroeger. Kennis is op alleriei manieren te vergaren. Hoe moeten we omgaan met de nieuwe media en hoe beïnvloeden die media onze kennis? Als zesde punt komt in het debat de vraag aan de orde of iedereen wel op ge­ lijke wijze toegang heeft tot de kennis die er is.

De laatste en de meest indringende en belangwekkende vraag is hoe kennis zich verhoudt tot wijsheid. Dan komen in het debat de ethische kwesties aan de orde. Niet elk gebruik van kennis, zo stellen de organisatoren van het debat, is zonder meer goed. We kunnen met kennis ook verkeerde dingen doen. Hebben we kennis op het gebied van genetische manipulatie werkelijk nodig? Duidelijk blijkt dat we keuzes mc^eten maken.

Kennen is liefhebben

De Bijbel laat zien dat de brcjn waaruit onze kennis voortkomt en waarop onze kennis uiteindelijk stoelt van beslissende betekenis is. De vreze des Heeren is het beginsel der wetenschap. Kennis, los van de kennis van God in de vreze van Zijn Naam, is niets. Die kennis maakt opgeblazen.

Kennis is meer dan het bewaren en gebruiken van een hoeveelheid feiten. Kennis kan niet zonder wijsheid. Wijsheid en verstand zijn in de Bijbel woorden met eenzelfde betekenis. Het duidt op het doorzien van de dingen. De wijze plaatst de zaken in een geestelijk perspectief

Kennis als wijsheid is ook heel praktisch. Het waren de oudtestamentische ambachtslieden die wijs werden genoemd. Een wijsheid die gave was van de Heilige Geest. Kortom, kennis heeft met hoofd, hart en handen te maken.

Augustinus verbond de woorden kennen en liefhebben nauw aan elkaar. Dat is niet vreemd. Wie en wat wij liefhebben, willen wij beter leren kennen. Dat kunnen de mensen om ons heen zijn, het kan ook Gods schepping zijn. Liefde bergt ook respect in zich. Wie en wat wij liefhebben, respecteren wij. Wij houden, indien nodig, afstand.

Een eigen bijdrage

Het kennisdebat noopt ons tot een verantwoording van onze positie. Het kennisdebat geeft ons mogelijkheden om aan de regering duidelijk te maken hoe wij over kennis denken. Het plaatst ons voor de vraag hoever wij mee willen gaan met een kennissamenleving. Willen wij toegang hebben tot elke kennisbron?

Aan het kennisdebat zit onmiskenbaar een leveasbe.schouwelijke kant. Het is positief te waarderen, dat de overheid dat zonder meer erkend. Duidelijk wordt waar de keuzen liggen. Een eigen geluid kunnen wij het meest uitgesproken laten horen op het punt van het kennisgebruik. daar moeten ethische keuzen worden gemaakt. Die ethiek komt ook om de hoek kijken als het gaat om de C5mgang met elkaar.

Mc: )eilijker wordt het als het gaat om onze deelname aan de samenleving. De informatie dringt zich steeds meer op. Bezinning op de aangeboden informatie dreigt tekx: )r te gaan. De eenheid van denken en leven loopt gevaar. Kunnen wij mensen zo'n hoeveelheid informatie wel aan; kunnen wij die verwerken tot zinvolle inzichten? Toch zullen we, willen we alleen al beroepsmatig nog een plaats hebben in de samenleving, ons aan veel informatiekanalen niet kunnen onttrekken. Ik denk aan scholing en gegevensbestanden op computer. Gebruik van kennis vraagt om keuzen. Wijsheid, wortelend in de vreze des Heeren is nodig om de juiste keuzen te maken. Naar Zijn belofte ontvangen we die wijsheid als we er werkelijk om verlegen zijn.

H.F. Massink (Guido de Brèsstichting)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen