Flexibele kerktijden?

Ons land vormt een geseculariseerde samenleving waarin steeds minder plaats is voor inzettingen die zijn gebaseerd op Gods Woord. Ook de zondag, ingesteld als de dag des Heeren, moet wijken voor de gewenste 24-uurseconomie en wordt in toenemende mate gezien als gew^one werkdag. De nieuw^e regelgeving op dit gebied, Arbeidstijdenwet en Winkeltijdenwet, bezegelt deze ontwikkeling. De Reformatorisch Maatschappelijke Unie (RMU) bezint zich op deze ontwikkeling in haar laatste, hernieuwde uitgave Zondagsarbeid: geen rust meer? Overwegingen rond arbeid en zondag.

De uitgave kent een gestmcureerde opbouw; reden waarom deze opbouw ook in de boekbespreking wordt gevolgd.

Hoofdstuk 1 geeft de doelstelling weer. Enerzijds beoogt de uitgave inzicht te verschaffen in de omvang en complexiteit van de problematiek inzake zondagsarbeid, anderzijds reikt de uitgave argumenten aan, gefundeerd op Gods Woord, om de bezinning op de zondag op gang te brengen en gaande te houden. Dit is noodzakelijk omdat te vrezen valt dat binnen afzienbare tijd vrijwel alle beroepsgroepen in aanraking komen met zondagsarbeid. Dit kan velen tot principiële keuzen dwingen. De publicatie wil daarom richtlijnen geven voor diegenen die wel ïn deze wereld staan, maar niet van deze wereld zijn.

Hoofdstuk 2 geeft een uiteenzetting over hoe Gods Woord spreekt over zondagsarbeid en hoe we de zondag behoren te vieren. Vertrekpunt voor deze uiteenzetting is het vierde gebod. Ingegaan wordt op de oorsprong en de inhoud van het sabbatsgebod, de overgang van de sabbat naar de zondag, de plaats van de zondag in het verleden en de viering van de zondag. Helder wordt aangegeven dat de inhoud van de zondag twee wezenlijke elementen omvat: de rust van ons dagelijks werk en de besteding van de dag in de dienst des Heeren. "Wij worden gedwongen te rusten van ons werk, een dag in de week helemaal afstand nemen van ons werk, opdat wij de Heere in ons laten werken. (...) Van het andere element, de besteding van de zondag in de dienst van de Heere, is de kerkgang het middelpunt. Vanuit dat middelpunt is er een uitstraling die niet alleen de zondag, maar de gehele week behoort te bepalen, in huis, gezin en samenleving.'

Hoofdstuk 3 gaat in op de vraag welke arbeid op zondag geoorloofd is. De arbeid der liefde, tot uitdrukking komend in de werken van bamihartigheid is geoorloofd. Hetzelfde geldt voor noodzakelijke arbeid. Wèl moet bedacht worden dat veel noodzakelijke arbeid door ons noodzakelijk is gemaakt. De noodzakelijkheid is dan een voortvloeisel uit onze levensstijl, waarin luxe en welvaart een hogere plaats innemen dan het geestelijke welzijn naar Gods Woord. Er mag daarom niet te spoedig worden geconcludeerd dat bepaalde arbeid op zondag noodzakelijk is. ledere christen dient in deze zijn persoonlijke verantwoordelijkheid te kennen en te nemen. Maatschappelijke en politieke organisaties behoren publiekelijk stelling te te nemen tegen de uitholling van de zondag.

Na het trekken van enkele algemene lijnen inzake (on)geoorloofde zondagsarbeid, vindt behandeling plaats van diverse maatschappelijke deelterreinen waar zondagsarbeid aan de orde is. Met name wordt uitgebreid aandacht geschonken aan de plannen van het Kabinet inzake ruimere openstelling van winkels. Noodzakelijke zondagsarbeid kan plaatsvinden in; de energiedistributie, gezondheidszorg, handhaving openbare orde en veiligheid, agrarische sector en het op gang houden en bewaken van continu-produktieprocessen. Het is duidelijk dat hier géén scherpe lijnen zijn te trekken; niet alle onderdelen van genoemde arbeid zijn in gelijke mate geoorloofd. Af te wijzen werkzaamheden op zondag zijn onder meer: de begeleiding van pleziervaart, openbaar vervoer, openstelling van winkels en beurzen, produktiewerkzaamheden in de procesindustrie en zondagsarbeid als gevolg van bedrijfstijdverlenging.

Het hoofdstuk eindigt met de oproep dat voorgangers in hun prediking moeten wijzen op het rechte gebruik van de rustdag. Ook in het pastoraat moet worden gewezen op de persoonlijke verantwoordelijkheid ten aanzien van zondagsarbeid.

Hoofdstuk 4 geeft een overzicht van wat ten aanzien van zondagsarbeid is bepaald in wettelijke regelingen en arbeidsvoorwaardenovereenkomsten.Het is nuttig hiervan kennis te nemen. Dit geldt in het bijzonder met betrekking tot het geschrevene inzake de invloed die ondernemingsraden kunnen uitoefenen op de regeling van werktijden en de mogelijkheid van zondagsarbeid. Geconcludeerd moet echter worden dat op het uitgangspunt dat op zondag geen arbeid mag worden verricht, veel uitzonderingen bestaan. Een logische gang van zaken: naarmate ons land meer verandert in een post-christelijke natie, zal de aandacht in de wetgeving voor met het christendom verband houdende instellingen verder afnemen.

Hoofdstuk 5 gaat in op de juridische positie van de werknemer die gewetensbezwaren heeft tegen zondagsarbeid. Het blijkt dat de juridische in- strumenten om zich te verzetten tegen zondagsarbeid gering zijn. Zo bestaat er geen wettelijke vrijstellingsregeling voor zondagsarbeid. Ook de rechtspraak en de toepassing van grondrechten geven weinig reden tot optimisme op dit punt. Dit geldt ook voor de CAO's. De meeste garantie om zondagsarbeid te voorkomen, biedt het opnemen van een beding in de individuele arbeidsovereenkomst, waarbij de werknemer wordt vrijgesteld van niet-noodzakelijke arbeid.

Het boek eindigt met een samenvatting en enige bijlagen. Bijlage I betreft de historie van de openingstijden van winkels. Bijlage II geeft een voorbeeldbrief die werknemers aan hun werkgever kunnen sturen indien zij worden geconfronteerd met zondagsarbeid. Bijlage III gaat in op de vraag hoe het beste kan worden gewaarborgd dat bij verkoop van een onderneming werknemers in de toekomst niet worden geconfronteerd met zondagsarbeid.

Kritische kanttekeningen

Een punt van kritiek is dat niet geheel duidelijk wordt wat onder ^gewetensnood' wordt verstaan. Het lijkt erop dat soms "norm' en ~ consequenties van die norm' tegenover elkaar worden geplaatst en dat daaruit gewetensnood ontstaat. Als voorbeeld verwijs ik naar p. 46, waar wordt ingegaan op de openstelling van winkels op zondag. Gesteld wordt dat veel ondernemers en werknemers in gewetensnood zullen komen als er op zondag moet worden gewerkt. Wat is hier echter de gewetensnood? De norm, géén zondagsarbeid, is duidelijk. Dat de consequenties hiervan verstrekkend kunnen zijn, zal niemand ontkennen, maar dat is een andere zaak. Wij hebben de norm, Gods Norm, aan te houden, ongeacht de consequenties. Met het afwegen van de norm tegenover de consequenties van die norm, behoeven wij ons geweten niet te belasten. Bovendien, al kunnen de consequenties moeilijk zijn en kan er ontslag of faillisement dreigen, wij mogen vertrouwen dat God in alles zal voorzien. Voorts ligt er op dit punt ook een taak voor de kerk en medechristenen om solidair met de getroffen werknemer of ondernemer te zijn: in gebed èn in financieel opzicht. Dit is een onderbelicht aspect.

Voorts mis ik de toepassing naar de lezer toe. Een toepassing in tweeërlei zin.

Ten eerste. In hoeverre staan wij er schuldig aan dat er zo weinig begrip in de samenleving is voor diegenen die zich verzetten tegen zondagswerk?

Een opmerking van een werknemer bij de ANWB is in dit verband tekenend: "Moet ik niet werken op zondag? Wie houdt dan al jullie predikanten en kerkmensen op de weg? ' Een ongenuanceerde opmerking? Wellicht, en toch iets om over na te denken.

Kan de wereld zien hoeveel waarde de zondag voor ons heeft? Besteden wij inderdaad de zondag aan de dienst van de Heere? Worden onze zondagen ook niet steeds meer dagen die vooral geschikt worden geacht voor familiebezoekjes, een boswandeling of om wat slaap in te halen, omdat we onszelf door de week voorbij lopen? Proberen we zondagsarbeid, ook voor anderen, zoveel mogelijk te voorkomen? Houden we er nog rekening mee dat post die na vrijdagmiddag wordt verzonden, verwerkt wordt op de zondag? En dat aan de ochtendkrant van maandag een flinke portie zondagswerk vooraf gaat? Vragen waar we best over na mogen denken. Ten tweede. Hoe kunnen christenen elkaar helpen in deze problematiek? Wordt het bijvoorbeeld geen tijd dat we onze inkopen gaan doen bij zaken die nog respect hebben voor de rustdag, opdat deze zaken kunnen voortbestaan, al gaan zij niet mee met degenen die de deuren op zondag openen? En mocht het gebeuren dat werknemers of ondernemers op straat komen te staan om principiële redenen, wat is dan de taak voor mede-christenen en voor de kerk? Naar de christelijke werkgevers toe miste ik eveneens deze toepassing. Het boekje schrijft terecht dat werknemers reeds bij soUlicitaties kunnen worden buitengesloten, omdat ze kenbaar maken om principiële redenen op zondag niet te willen werken.

Zouden werkgevers uit onze kringen daarom er niet meer toe moeten overgaan in de eerste plaats werkgelegenheid te bieden aan diegenen die de zondag in ere willen houden? Zodat in ieder geval deze werknemers niet worden geconfronteerd met zondagsarbeid? Ik weet dat hiertegen bezwaren zijn aan te voeren. We moeten ons niet in eigen bolwerkjes terugtrekken, maar een lichtend licht en een zoutend zout in deze wereld zijn. Toch denk ik dat terwille van het behoud van de rustdag, als de dag des Heeren, een doordenking van voorgaande vragen niet achterwege mag blijven. Behalve voor de RMU ligt hier mede een taak voor onze studieverenigingen.

Na voorgaande opmerkingen wil ik benadrukken, dat mijn oordeel over het geschrevene zeker positief is en beveel ik de uitgave van harte aan!

N.a.v. RMU-werkgroep arbeid en zondagsrust, Zondagsarbeid: geen rust meer? Ove wegingen rond arbeid en zondag. (93 pag.) Uitgave RMU. Drukkerij en Uitgeverij: Buijten en Schipperheijn te Amsterdam.

mr. D.J.H, van Dijk Herindelingen

Na telefonisch contact met het provinciehuis van Zeeland, vermeldden wij in de vorige Banier de datum v(; or de gemeenteraadsverkiezingen die i.v.m. de gemeentelijke herindeling gehouden moeten worden. Een dijk van een informatiebron, zou je zeggen. Dat kan niet missen! Dat deed het dus wel. De datum is niet, zoals vermeld, woensdag 20 november maar woensdag 13 november.

Intussen hebt u ongetwijfeld ook gehoord dat het wetsvoorstel over gemeentelijke herindelingen in de pro vincie Noord-Brabant door de Tweede Kamer is aanvaard. Ook dat zal, hoewel relatief beperkt, ook gevolgen hebben voor sommige SGP-fracties.

In dat verband is van belang dat de gemeenten Aalburg en Woudrichem (motie-Van der Vlies) zelfstandig blijven. Daar verandert voor onze kiesverenigingen en vertegenwoordigers dus ook niets. Raamsdonk daarentegen wordt samengevoegd met Geertruidenberg; Dinteloord en Prinsenlanden gaat naar Steenbergen; Sprang-Capelle naar Waalwijk en Dus.sen naar Werkendam.

Door deze herindeling neemt het totaal aantal gemeenten in Noord-Brabant per 1 januari 1997 af van 114 naar 71. Ook daar 7Aillen dus nog dit jaar verkiezingen gehouden moeten worden.

Jubilerende verenigingen

Wie ook de rubriek Partijnieuws bijhoudt, kan constateren dat er in het eerste jaar na de oorlog nogal wat kie.sverenigingen zijn opgericht. Met enige regelmaat worden bijeenkomsten aangekondigd in verband met een vijftigjarig bestaan. Het is fijn als wij daarvan op de h(X)gte zijn. De meeste verenigingen hebben ook de goede gewoonte een uitnodiging te richten aan het Hoofdbestuur en/of het partijbureau. Als regel is er dan ook altijd iemand van het Hoofdbestuur op de jubileumbijeenkom.st aanwezig. Niet zelden als spreker overigens. Een felicitatie hoort daarbij. Van harte!, ook vanuit het partijbureau. Dit keer voor de PKV Kootwijkerbroek, PKV Oud-Alblas en PKV Papendrecht. Laatstgenoemde vereniging tevens hartelijk dank voor het keurige jubileumboekje. Kleine kerkgeschiedenis is interessant, maar kleine partijgeschiedenis niet minder.

DN

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen