De burgemeester

Wie er op let en kennis neemt van het aantal sollicitanten per vacature, komt tot de conclusie dat het ambt van burgemeester nog steeds een grote belangstelling geniet. Voor velen is het kennelijk een boeiende en begerenswaardige functie. Ondanks het feit dat het burgemeestersambt door de jaren heen sterk van inhoud is veranderd en er veel hogere eisen aan v\forden gesteld dan, om maar een grens te trekken, vóór de oorlog.

De burgemeester maakt deel uit van het gemeentebestuur, maar functioneert daarbinnen als afzonderlijk bestuursorgaan naast de gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders. De burgemeester is bovendien in persoon de meest herkenbare bestuurder. Juist vanwege deze herkenbare en min of meer onafhankelijke positie draagt hij een bijzondere verantwoordelijkheid voor zaken die samenhangen met teamieiderschap, coördinatie en afstemming van beleid en bevordert hij de goede bestuurlijke verhoudingen in de gemeente. Hij is daarnaast rijksorgaan en draagt de eerste verantwoordelijkheid voor het veiligheidsbeleid en de handhaving van de openbare orde in de gemeente.

De burgemeester vertegenwoordigt bij uitstek ook de lokale overheid naar burgers, bedrijven en instellingen in de lokale samenleving, binnen en buiten de gemeente. Dit alles maakt dat, hoewel het burgemeestersambt sterk aan veranderingen onderhevig is, de functie voor velen uitdagend is.

ONTWIKKELINGEN

In de periode 1815-1851 oefenden krachtige burgemeesters een grote invloed uit op het dagelijks bestuur. In de Gemeentewet van 1 85 1 werd de positie van de burgemeester expliciet geregeld en afgebakend.

De burgemeester vertegenwoordigde het centrale gezag en gaf als enige voltijds bestuurder leiding aan de werkzaamheden van gemeente­ raad en het college van burgemeester en wethouders. In kleine gemeenten vervulde hij tevens de functie van gemeentesecretaris. Doordat de samenleving in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog meer overzichtelijk was, werd het burgemeesterschap in die periode in overwegende mate gezien als een erefunctie.

De oorlogsjaren en de bezetting zijn in dit opzicht een keerpunt. In de jaren direct na de oorlog werd de burgemeester geconfronteerd met de noodzaak om op evenwichtige wijze de bestuurlijke en menselijke verhoudingen te herstellen. Hij trad naar voren als stuwende kracht bij de wederopbouw.

Daarna volgde de periode waarin de burgemeester veelal initiatiefnemer was bij het aantrekken van allerlei gemeenschapsvoorzieningen, zoals dorpshuizen, sportaccommodaties en bibliotheken. Aansluitend kreeg Nederland in de jaren zestig en zeventig te maken met een democratiseringsgolf. Van de burgemeester werd gevraagd dat hij zich als stabiele bestuursfactor bleef opstellen. Zo ontwikkelde zich gaande­ weg zijn voorlichtings- en publi relations functie.

De burgemeester van vandaag vooral een politiek-bestuurlijk rr nager, ambassadeur van de ge meente en intermediair richting e- drijfsleven, maatschappelijke oi anisaties en (andere) overheden, h is de bestuurlijk coördinator binne de gemeente en ombudsman voor e burgers.

AANSPREEKPUNT

Het laat zich aanzien c r de functie in de toekomst in dit . , > zicht verder zal worden versterk Merkbaar is dat door het wegvr en van vaste instituties als kerken e maatschappelijke verbanden ei - toenemende mate behoefte is o een zich boven de partijen bew gend vertrouwenspersoon die vc vvijzend en adviserend kan optrede en zo een bijdrage levert aan de c, ossing van concrete problemen. D: onafhankelijke status stelt de burge meester in de gelegenheid om te oevorderen dot de afstand tussen c erheid en burgers zo klein mogeli| blijft.

TAKENPAKKET

TAKENPAKKET Het burgemeestersambt een taakfunctie. De gemiddelde werkweek bedraagt tussen de vi g en zestig uur per week. De werk zaamheden van de burgemeeste' zijn te onderscheiden in de vero'fwoordelijkheden die de wet hen"' rechtstreeks opdraagt en zijn acr i- teiten als coördinator van bestuu j- ke processen.

De burgemeester is voorzitter vc de gemeenteraad en geeft leiding a .n de vergaderingen van het college van burgemeester en wethouders Hij bevordert in deze hoedanigheid de goede gang van zaken en de samenhang in het beleid. Hij onde^ e- kent mede alle besluiten die door de gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders worden genomen, ziet toe op een juist verloop van het democratisch besluitvormingsproces en toetst de genomen beslissingen aan de wet en/of het algemeen belang. Ingeval van geconstateerde strijdigheid brengt hij zijn opvatting door tussenkomst van het provinciaal bestuur (gedeputeer- de staten) ter kennis van de minister, die het besluit op zijn beurt ter vernietiging door de Kroon kan voordragen.

De burgemeester heeft bestuurlijk een zelfstandige wettelijke positie op het terrein van de zorg voor de openbare orde en veiligheid in zijn gemeente. Hij oefent het gezag over de politie uit, voert in bestuurlijke zin het opperbevel bij brand en draagt zorg voor een adequate organisatie van de rampenbestrijding. Als lid van het Regionaal College van burgemeesters vertegenwoordigt hij de gemeente bij het beheer van het regionaal politiekorps. In gelijke zin behartigt hij de belangen van zijn gemeente in het beheerscollege voor de regionale brandweer.

Daarnaast vervult de burgemeester een centrale rol bij het verlenen van Koninklijke Onderscheidingen. Alle voorstellen moeten bij hem worden ingediend en het is ook de burgemeester die primair beoordeelt of het betreffende verzoek met een positief danwei een negatief advies via de commissaris van de Koningin en het Kapittel voor de Civiele Orden aan de Kroon wordt doorgeleid. Deze en andere onderscheidingen worden als regel ook door de burgemeester uitgereikt.

LID VAN HET COLLEGE

De burgemeester is voorzitter en tevens stemhebbend lid van het college van burgemeester en wethouders. Dit in tegenstelling tot het voorzitterschap van de gemeenteraad waarin hij slechts een adviserende stem heeft. Het college van burgemeester en wethouders is belast met het dagelijks bestuur in de gemeente, bereidt de besluitvorming in en door de gemeenteraad voor en droogt zorg voor de uitvoering van de door de raad genomen beslissingen. Het college als geheel en de afzonderlijke leden zijn voor het gevoerde beleid en hun handelen verantwoording verschuldigd aan de gemeenteraad. De werkzaamheden vinden plaats op basis van collegiaal bestuur. De verschillende aandachtsgebieden (portefeuilles) worden in de praktijk onderling verdeeld, waardoor ieder collegelid een bijzondere verantwoordelijkheid draagt voor een of meer beleidsterreinen. In de kleine gemeenten, waar de burge­ meester de enige full-time bestuurder is, blijkt het in de praktijk veelal noodzakelijk te zijn dot hij naast de eerder genoemde wettelijke taken ook een of meet politieke portefeuilles beheert. Voorbeelden van politieke portefeuilles die in de praktijk nogal eens door de burgemeester worden beheerd zijn onder meer Personeel & Organisatie, Financiën & Economische zaken en Voorlichting & Public relations. Het college van burgemeester en wethouders besluit hiertoe zelfstandig en ten aanzien van de portefeuilleverdeling is de burgemeester afhankelijk van de ruimte die hem wordt gegeven.

EISEN-PAKKET

Gemeenten zijn onderling verschillend en stellen met betrekking tot het gewenste functioneren van de burgemeester eigen eisen. Bijzondere omstandigheden spelen nogal eens een rol bij de vaardigheden die van de nieuwe burgemeester worden gevraagd (bijvoorbeeld de ervaringen met de vertrekkende burgemeester, een ophanden zijnde reorganisatie van het ambtelijk apparaat etc). Een standaardprofiel is dan ook moeilijk te geven. Kijkend naar de wet en de ontwikkelingen in de praktijk zijn er echter wel kwaliteitscriteria aan te geven waaraan sollicitanten moeten voldoen en waaraan de vertrouwenscommissie, de commissaris van de Koningin en de minister kandidaten toetsen.

Wettelijke vereisten zijn het bezit van de Nederlandse nationaliteit en de minimumleeftijd van 1 8 jaar. Daarnaast mag van een (aankomend) burgemeester verwacht worden dat hij: - beschikt over algemene bestuurlijke ervaring; - kennis heeft van en belangstelling voor her openbare bestuur op her lokale niveau, zonder regionale belangen uit het oog te verliezen; - interesse heeft in maatschappelijke verhoudingen en -ontwikkelingen; - beschikt over leidinggevende capaciteiten; - het vermogen heeft tot een onafhankelijke oordeelsvorming; - kennis heeft van de historie en positie van politie en brandweer; - beschikt over een representatieve uitstraling.

Al naar gelang de aard en het karaktervan de gemeente dient de burgemeester in meer of mindere mate over bepaalde persoonlijke eigenschappen te beschikken. Genoemd kunnen onder meer worden: - een generalistische en flexibele instelling; - besluitvaardigheid en stressbestendigheid; - communicatieve en initiërende vaardigheden en het vermogen tot organisatie en coördinatie; - een democratische en integere instelling; - een goed ontwikkeld politiek-bestuurlijk inschattingsvermogen.

GROTERE ROL GEMEENTERAAD

Sinds de jaren zestig vindt er een discussie plaats over de vraag of de aanstelling van de burgemeester door benoeming dan wel door verkiezing tot stand moet komen. Dit heeft ertoe geleid dat verschillende ministers van Binnenlandse zaken naar wegen hebben gezocht om enerzijds de Kroonbenoeming te handhaven en anderzijds ook de gemeenteraden intensiever bij dit proces te betrekken.

Voor deze algemene gegevens is gebruik gemaakt van de brochure "Aspecten van het burgemeestersambt" van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Binnen afzienbare tijd zal in ons partijorgaan ook meer specifiek v/orden ingegaan op de procedure rond burgemeestersbenoemingen en de mogelijkheden c.q. belemmeringen die daar voor onze mensen zijn. Daarbij zal ook worden ingegaan op de meer partijpolitieke aspecten met betrekking tot het solliciteren naar het burgemeestersambt en het omgaan als raadslid of fractie met een burgemeestersvacature, de daarbij behorende profielschets en vertrouwenscommissie.

DN

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen