Lijstencombinaties en 75% van de kiesdeler

INLEIDING

Alweer enige maanden geleden hebben de secretarissen van de kiesverenigingen een tijdschema GeT.eenteraodsverkiezingen toegestuL, rd gekregen. Het tijdschema geeft een tijdpad aan voor verschillende activiteiten voor de raadsverkiezingen van D.V. 4 maart 1998. Bij dit tijdschema behoorden ook diverse bijlagen over, bijvoorbeeld, pub'iciteit, de kandidaatstelling en lijs'/erbindingen. In de laatstgenoemde bijlage over de lijstverbindingen (het gaat om bijlage 4), v/or-| de^ de zgn. verticale en horizontale' lijstverbindingen besproken. Waar v/e in dit artikeltje op in willen gaan, is de zgn. 75%-regeling bij de verdeling van de (rest)zetels, een vraag die zich vooral voor zal doen bij een horizontale lijstverbinding (daarover straks meer).

EEN MISVATTING

In de genoemde bijlage wordt een aantal rekenvoorbeelden gegeven van een gemeente met minder don negentien raadszetels en eer gemeente met 19 of meer raadszetels. Dit onderscheid is -zoals hieronder nog zal blijken- van belang voor de berekening van de (rest)zetelverdeling. In het voorbeeld van de gemeente met 19 of meer raadszetels wordt een aantal getallen gegeven waarmee voorgerekend wordt hoe in een gemeente X de zetelverdeling eruit zou zien. In genoemd voorbeeld wordt uitgegaan van een lijstencombinatie van SGP met RPF, waarbij zowel SGP als RPF beide de volle kiesdeler halen. Opgemerkt wordt dan: "In het onderhavige geval is 75% van de kiesdeler niet van belang, omdat alle partijen een groter aantal stemmen heeft don de kiesdeler".

Hieruit zou de lezer de conclusie kunnen trekken, dot de 757o-regeling van stal gehaald moet worden, wanneer één van de partijen niet de volle kiesdeler gehaald zou hebben. Hoewel de formulering er wel aanleiding toegeeft, is die opvatting echter een misvatting.

ALS ÉÉN LIJST

Wanneer partijen zelfstandig aan de verkiezingen deelnemen, maar toch met andere partijen een lijstencombinatie vormen om zo weinig mogelijk stemmen verloren te laten gaan, is sprake van een horizontale lijstverbinding. Art. P4, lid 1, van de Kieswet bepaalt dat bij een lijstencombinatie de stemmen van de aan de combinatie deelnemende partijen bij elkaar worden opgeteld. Deze lijstencombinatie geldt dan als één lijst. In art. P4, lid 2, wordt daarop echter wel een beperking aangebracht: "Een lijstencombinatie wordt slechts in aanmerking genomen, indien aan ten minste twee van de verbonden lijsten een zetel zou zijn toegewezen, indien geen lijstencombinaties zouden zijn gevormd. Verbonden lijsten die ' zelfstandig geen zetel zouden hebben verworven, worden geacht geen deel uit te maken van de lijs- , tencombinatie". '

Behaalt slechts één van de aan de lijstencombinatie deelnemende partijen een zetel, dan houdt de lijstencombinatie op te bestaan.

{REST)ZETELVERDEL!NG

In art. P5 van de Kieswet wordt bepaald hoe de kiesdeler wordt vastgesteld. Art. Pó van de Kieswet gaat in op de zetelverdeling ('volle' zetels). Daarna wordt overgegaan tot de verdeling van de restzetels. Wanneer een lijstencombinatie meedoet aan de raadsverkiezingen (als we de vraagstelling daarop toespitsen) dan moet dus ingevolge art. P4, lid 2, van de Kieswet eerst gekeken worden of de deelnemende partijen zelfstandig een zetel behalen.

Bij die verdeling moet onderscheid gemaakt worden tussen gemeenten met minder dan 1 9 raadszetels en gemeenten met 19 of meer raadszetels.

* / 9 zetels of meer Art. P7 van de Kieswet regelt de restzetelverdeling indien het aantal te verdelen zetels negentien of meer bedraagt. Die verdeling vindt plaats volgens het systeem van de

grootste gemiddelden.

Dot houdt in dat in een gemeente met negentien of meer zetels eerst gekeken moet worden of de aan de lijstencombinatie deelnemende partijen volgens het systeem van de grootste gemiddelden een (rest)zetel behalen. Komt een deelnemende partij als gevolg van die berekening niet voor een zetel in aanmerking, dan telt het aantal stemmen dat op deze lijst is uitgebracht, niet mee.

* minder dan ] 9 zetels

In art. P8 van de Kieswet wordt vervolgens de restzetelverdeling geregeld als het aantal te verdelen zetels minder don negentien bedraagt. Don wordt het systeem van de grootste overschotten gevolgd. In art. P8, lid 2, van de Kieswet wordt hierbij echter een beperking aangebracht: "Bij deze toewijzing komen niet in aanmerking lijsten met een stemcijfer dat lager is dan 75% van de kiesdeler".

Is in het geval van een gemeente met minder dan negentien zetels sprake van een lijstencombinatie, dan moet bij de zetelverdeling eveneens eerst een fictieve berekening worden gemaakt van het aantal zetels dat elke aan de combinatie deelnemende partij zou hebben behaald indien er geen lijstencombinatie was gevormd. Bij deze berekening komt dan de beperking van art. PB, lid 2, van de Kieswet om de hoek kijken. fHeeft, bijvoorbeeld, één van de deelnemende partijen de 75% van de kiesdeler niet gehaald, dan zal het aantal stemmen dat op deze lijst is uitgebracht buiten beschouwing worden gelaten.

CONCLUSIE

De drempel van 75% is dus niet van toepassing in gemeenten met negentien of meer raadszetels. In dat geval werkt het systeem van de grootste gemiddelden reeds in het voordeel van de grote(re) partijen zodat een extra 'rem' op de toelating van kleine partijen niet nodig • is.

Peter van Vugt

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen