RIJK EN ARM IN DE POLDER

Meer nog dan vorig jaar straalt het paarse kabinet-Kok optimisme uit. Het gaat goed in de Nederlandse polder! De begroting voor volgend jaar die op Prinsjesdag bekend werd, is door sommige commentatoren dan ook betiteld als een 'droombegroting' vol leuke dingen voor de mensen. Daar valt nog vsfel het een en ander op af te dingen.

UITBUNDIG

Het valt in premier Kok te prijzen dat hij maant niet al te uitbundig te doen. Daar is hij de man niet naar. Bovendien gunt de minister-president een deel van het economisch succes aan z'n voorganger Lubbers, die met zijn saneringskabinetten een begin wist te maken met het op orde brengen van de (financiële) zaken. Nogmaals, die bescheidenheid siert de premier. Kon dat ook maar van de andere leden van het kabinet en de regeringspartijen gezegd worden. Helaas beroemen zij zich nogal eens op eigen kracht en prestatie.

Tegenover de materiële welvaart die nu uit de cijfers blijkt, steekt de geestelijke armoede wel heel schrijnend of. Juist in de week van Prinsjesdag werd Nederland weer eens geconfronteerd met de rauwe werkelijkheid. In Leeuwarden werd een 'toevallige' passant die het waagde vernielzuchtige vandalen aan te spreken op hun a-sociale gedrag, dood getrapt. Niet zomaar een incident, maar helaas, een toenemende trend. Juist dit voorval illustreert de verharding en verkilling in de sa­ menleving, en daarmee de geestelijke armoede anno 1 997.

Het was ook die geestelijke armoede die centraal stond in de SGP-bijdrage aan de algemene politieke beschouwingen n.a.v. de troonrede en de Miljoenennota. Al sinds 1986 wordt de inbreng van de SGP bij dat belangrijke jaarlijkse debat verwoord door onze fractievoorzitter, ir. Van der Vlies. Ook nu weer. Hieronder volgt - als gebruikelijk na de derde dinsdag in september-de integrale tekst van Van der Vlies' redevoering.

JORWERD

Het boek van Geert Mak 'Hoe God verdween uitjorwerd' heeft velen aangesproken. Het beschrijft de stille revolutie van de laatste vijftig jaar in een doorsnee dorp in ons land. Velen blijken er zich in te herkennen; het is als het ware hun situatie. De voorliggende stukken overziende komt de SGP-fractie tot de vergelijking: hoe God geleidelijk uit beeld verdween in Nederland. Er vinden immers ingrijpende ontwikkelingen plaats, die het hele leefklimaat in een samenleving beïnvloeden. De kruidenier op de hoek verdwijnt, de technische ontwikkelingen drukken het besef van afhankelijkheid van God opzij en de sociale samenhang verdwijnt. Dat geldt niet alleen voor Jorwerd in de polder, maar voor heel de polder Nederland.

Het gevoel bekruipt je dat die ontwikkelingen in zekere zin onontkoombaar zijn. Maar intussen vo'len er wel gaten in de sociale structuur. Iedereen voelt dat. Daarom spreekt het boek van Mak ook zoveel mensen aan. Maar niet iedereen kan of durft dat zo expliciet te verwoorden. Van de regering mag worden ve; wacht dat ze deze ontwikkelingen niet alleen ziet maar ook onderkent en er wat aan doet. Want die geien moeten toch worden opgevuld? En het kan de regering toch niet om het even zijn hoe dat gebeurt? Ik roep de regering op om daar - ook in c'.f debat-niet omheen te lopen.

PAARSE DRAAD

De paarse draad is dat het weer heel aardig gaat in ons land, terv/ijl onzes inziens alleiiei immateriële noden worden veron achtzaamci. Dat moet aus anders. In plaats van dat alleen op menselijk kunnen er menselijke prestaties wordt gebouwd, zou het besef moeten leven dat wij in alles van God afhankelijk zijn. God is helemaal niet verdv.'enen, niet uitjorwerd, niet uit Nederland; wij zijn van Hém afgedwoold!

Nederland moet verantwoord vooruit. Zo staat het ergens in de stuk ken. Op naar de kopgroep van Europa. De reisgids voor 1998 ligt klaar, en inderdaad, het ziet er in nogal wat opzichten zonnig uit. Het economisch tij zit mee, op een breed front kunnen leuke stappen worden gezet voor mensen individu- eel en de samenleving als c^eheel. Da' i< omt in eer verkiezingsjaar natuurlijk versch ikkelijk goed uit. De coa'itie kan er garen bij spii"'nen. Vocruit dus, maar wat is eigenlijk veren • voord vocruit?

Zetóo het koopkrachtbeeld ontwik' kelt zich positief, het financieringstekort daalt en het werkgelegenheidsperspectief groeit. Natuurlijk, da! zijn belangrijke zaken, die burgers raken. De troonrede, waarvan alle nieuwswaarde opnieuw door - door ons intens betreurd-uitlekken werd ontnomen, meldt een en ander. Maar, er moge dan weer wat weivaart te verdelen zijn, de kernvraag is natuurlijk of de juiste prioriteiten worden gesteld en iedereen die dat behoeft ermee wordt bereikt.

He' armoedevraagstuk doet zich nog steeds gelden. Er zijn nog altijd vele knelpunten in de zorgsector, die dringend om een oplossing vragen. Wil je van "verantwoord vooruit" kunnen spreken, dan moeten de wachtlijsten toch korter en de zware werkdruk lichter worden in de OUde'-en-, thuis-en gehandicapterszorg. Hoezeer er ook dankboorheid mag zijn voor wat aan verbeteringen mogelijk is, met tevredenheid achteroverleunen is ten enenmale onjuist. Er is nog heel veel te doen.

De bevolking ziet het intussen met dit kabinet wel zitten. Paars-twee is welkom, aldus peilingen. Konden wij ook maar zo onbevangen enthousiast zijn! Waar zit 'm dan voor ons de kneep? Het mag dan met materiële aspecten van beleid niet slecht gaan, dat is wél het geval met bepaalde immateriële noties, zoals liefde, trouw, geborgenheid, verantwoordelijkheid, gemeenschapszin. Je moet het tegenwoordig maar eens aandurven een ander in het openbaar aan te spreken op zijn normoverschrijdende gedrag. Je loopt een goede kans te worden gemolestreerd. Het aantal zedendelicten is de laatste tijd schrikwekkend toegenomen, met als opvallend kenmerk de jeugdige leeftijd van betrokkenen. Veel mensen durven 's avonds de straat niet op; het is al genoemd.

De SGP-fractie is daarnaast zeer verontrust over de gevolgen van het nog altijd veel te tolerante drugsbeleid. Zij is ook principieel tegen het door dit kabinet bevorderde beleid ter zake van de registratie van niet-huwelijkse samenlevingsvormen. Verder noem ik nog slechts de aanslag op de zondagsrust, veroorzaakt door de nieuwe Winkeltijdenwet die meer koopzondagen mogelijk maakte, waaraan, zoals nu blijkt, grote delen van de bevolking in het geheel geen behoefte hebben. Neen, als het over dergelijke dingen gaat kan de SGP-fractie het beleid van paars onmogelijk als "verantwoord vooruit" ervaren.

MORAAL

Er is in ons land een enorme verscheidenheid aan meningen in discussies over moraal. Een belangrijke oorzaak is het ontbreken van een gemeenschappelijke autoriteit, die weleer werd gevonden in de Heilige Schrift, het Woord van God. Het postmodernisme dat sinds de Tweede Wereldoorlog het westerse denken beheerst, gaat ervan uit dat het kennen van de waarheid een onbereikbaar ideaal en dus een illusie is. Overtuigingen waarbinnen een bepaalde visie als voor iedereen geldend wordt beschouwd, worden in het publieke debat over morele kwesties al snel naar de p-rivé-sfee'r verwezen. Wat mensen van euthana­ sie vinden, is praktisch uitsluitend een persoonlijke kwestie. En zo zijn er uiteraard meer voorbeelden te noemen.

Het openbare debat blijft beperkt tot zorgvuldigheidseisen. Feitelijk heeft de inhoudelijke ethiek van voorheen het veld moeten ruimen voor een procedurele ethiek. Dit laatste brengt ons in deze Kamer tot een gezamenlijke opstelling tegenover bijvoorbeeld de Wet medisch wetenschappelijk onderzoek, waarover wij onlangs een goed debat hadden, maar het zal moeilijker zijn als het gaat om concrete thema's en doelen: wat mag wel en wat mag niet? Dat blijkt steeds weer. Voorbeelden: prenatale diagnostiek en de daaraan eventueel verbonden consequenties, en de discussie rond het thema versterving. Terwijl de een zich laat leiden door zijn, wat heet, morele intuïtie, is voor de ander de norm gelegen in het onfeilbare Woord van God; met alle verschil van dien betreffende gezag, consistentie en duurzaamheid.

DIEPESTILTE

Over dit essentiële heerst reeds lang een diepe stilte en dat is een sprekende verlegenheid. De consequenties zijn aangrijpend. Staat en maatschappij zijn losgesneden van hun godsdienstige wortels. De overheersende trek in het moderne leven is om de natie los te zien van het Woord van God, los te maken van

Vervolg op pagina 11 Vervlog van pagina 9

het godsdienstig geloof. Maar zulk een natie - en ik gebruik een woord van Groen van Prinsterer-is verworden tot stof dat modder werd. Als de mens wordt losgemaakt en/of losgezien van zijn Scfiepper, wordt de mens als het ware afgeschaft. Dan zullen wij uiteindelijk belanden in onbeheersbare gruwelen van een nieuwe barbarij, aldus de cultuurfiloscof Lewis.

De kern van wat de SGP beweegt, is om, lettend op dit alles, op te vlekken tot de dienst en gehoorzaamheid van wat God ons allen in Zijn Woord vraagt, ook van de overheid als Zijn dienares. Tegen de zonde en tegen de ongerechtigheid ten strijde! Beslissingen in harmonie met de Bijbelse normen en waarden, land en volk voluit ten goede. Dit is mijn samenvatting. Zeker, v/ij kennen slechts ten dele, bescheidenheid dus.

Verootmoediging ook, daar ook wij zelf aan deze hoge standaard niet voldoen. Ik belijd dat. hiet is de enige weg, zo verzekeren wij u vrijmoedig, waarin wa­ re zegen te wachten is. Deze weg te negeren, doet eeuwig dolen. Wij bedrijven nimmer vrijblijvend politiek. Wij protesteren dan ook met alles wat in ons is tegen zaken als godslastering, zondagsontheiliging, zedenloos gedrag en krenkende reclame. De regering heeft hier een dure roeping; de Stoten-Generaal uiteraard ook. Wil de minister-president, die er toch voor alle Nederlanders wilde zijn, hierop eens reageren?

VARKENSPEST

Termen zoals nuttigheid, rendement en maakbaarheid liggen voor in de mond. Zeker, de suggestie dat de wereld en de mens maakbaar zijn is voor een deel opgegeven, want daarvoor zijn er te veel idealen en doelen, nationaal en internationaal, bij de handen afgebrokkeld. En wat daarbij nog komt, onverwachte gebeurtenissen zetten strepen door onze rekeningen, aldus de ministerpresident verleden jaar bij de wateroverlast. Een recent voorbeeld vinden wij in de varkenspest. Strepen door onze rekeningen. Wij moeten Gods hand in de gang der dingen zien. Het is die hand die slaat om tot Zich te trekken. Hij heeft geen lust tot plagen, maar beoogt ons aller behoud dat er is in v^aarachtige bekering en het geloof in Jezus Christus, Gods Zoon. Laat ons dat te denken geven.

Het debat over de toekomst van ons land is niet zelden eenzijdig economisch gericht. Sociale, culturele en ruimtelijke aspecten verdienen aan-zienlijk meer politieke belangstelling en integratie. Politiek bestuurlijke ontwikkelingen echter leiden ertoe dat het publieke domein verengt. Centralisatie op Europese schaal en decentralisatie op Nederlandse schaal trekken een vacuüm in Den Haag. De burgers vragen zich af waar het in Den Haag nog over gaat.

Over deze verenging van het publieke domein is nauwelijks discussie, terwijl het toch om een wezenlijke kwestie gaat. Wat is dan die authentieke taak van de overheid, en wat hoort daar onlosmakelijk bij en wat niet? Kan en mag een centrale overheid zich beperken tot de randvoorwaardelijke sfeer zonder directe interventies? Hierbij lijkt ons een vragencomplex aan de orde te zijn dat ten spoedigste fundamentele doordenking behoeft. De Raad van State beveelt dat in zijn advies bij de Miljoenennota ook aan. Het is ook een actuele discussie; zie de discussies over de privatisering van Schiphol en van de telecommunicatie. Is de regering bereid om een doordenking, maar dan ten principale, te bevorderen van de problematiek van de verenging van het publieke domein? Ik denk aan een nota of notitie. Dat vraag ik opdat niet nog langer de sfeer van beleid ad hoc zich aftekent.

Met het milieubeleid gaat het bij lange na nog niet goed. De consumptie stijgt nog steeds, de mobiliteit ook, de afvalproductie ook. Hoe doorbreken we die t-rends? Daar moet ook een draagvlak voor zijn. Dat vereist open en reëel overleg; de les die uit het mestdossier te trekken valt. Doelen vastgesteld, maar tegelijkertijd een zekere vrijheid in de keuze van middelen om die doelen naderbij te brengen. Dat is de lijn die wij bepleiten. Is dat ook de lijn van onze regering?

HARDE GULDEN

De druk op regeringen om door het aanwenden van creatieve oplossingen alsnog aan het niet-voldoen aan de EMU-criteria te kunnen ontkomen, neemt met de dag toe. Hoe beoordeelt de regering, die zich immers steeds heeft uitgesproken tegen politieke besluitvorming op dit punt (drie procent is drie procent) de versoepeling van de berekeningswijze voor het begrotingstekort door EUROSTAT? Acht zij deze gang van zaken zonder meer toe-

Vervolg op pagina 12 Vervolg van pagina 11

laatbaar? Onze harde gulden mag niet verkwanseld worden. Hoe zit het trouwens met onze financiële bij droge aan Brussel? Hoe gaat deze discussie verder? Houdt de regering de opstelling vast dat groei van onze huidige netto-betaling onaanvaardbaar is?

Er wordt gelukkig en terecht extra geld uitgetrokken voor de gehandicaptenzorg. Over de verdeling van die gelden zijn met het veld eerste besprekingen gevoerd. Als ik het nu goed begrepen heb komt er een 45 miljoen, minus daarin vervat CAO-geld, ten goede aan de dagbesteding voor zwaar gehandicapten. Dat punt zou ik er even willen uitlichten. Er wordt al zolang over gepraat. Het is hard nodig en de resultaten zijn verbluffend. Wij stellen daarom voor daarvoor planmatig 100 miljoen meer beschikbaar te stellen, waarbij de instellingen samen met ambulante en de sociaalpedagogische diensten tot invullingen moeten komen. Als dekking stellen wij voor: een kleine verlichting van de lastenverlichting. Die 100 miljoen op dat grote bedrag van ruim vier miljard moet te doen zijn. Nu het in ons land beter gaat, dient solidariteit met deze gerechtvaardigde behoefte onder gehandicapten te worden betoond.

Ook in de ouderenzorg moet de overheidsinspanning worden geïntensiveerd, zodat er meer handen beschikbaar zijn om de normale hulp op tijd te bieden. Er zijn te veel ouderen die daarop moeten wachten en dat is niet alleen een zaak van tekortschietend management. Ik sluit mij aan bij de vragen over de reductie die voorgenomen is op de verpleegbedden voor ouderen; die zou moeten worden geannuleerd voor het komende iaar.

BLAUW OP STRAAT

Veiligheid, orde en fatsoen moeten door de overheid in de openbare ruimte worden gegarandeerd en dus zo nodig afgedwongen. Wij vinden dat het daar nog altijd niet goed mee gesteld is. Onrust-en onlustgevoelens onder de bevolking mogen niet worden genegeerd. Het enkele jaren terug ingezette integrale veiligheidsbeleid werkt absoluut nog onvoldoende. Wil de regering daaraan niet een extra impuls geven? Een deel van de oplossing is voor ons steeds geweest "meer blauw op straat", en dat "meer blauw" moet er ook nog steeds komen. Het is daarnaast ook een kwestie van mentaliteit en stijl van alle burgers.

Zo komen wij bij het thema van de opvoedingsondersteuning terecht. Dat is een delicate kwestie: een soort aanklacht tegen ouders en families, die het er kennelijk bij hebben laten zitten of er niet toe in staat zijn het zelf te doen. Ik val het kabinet erin bij dat de jeugd hoog op de agenda moet, opdat allerlei verschijnselen onder de jeugd - criminaliteit, verslaving, normverval-niet nog verder om zich heen grijpen. Hoe gaat de regering dit aanpakken? Zou een eerste punt niet moeten zijn, de zorg voor een inhoudsvolle thuissituatie? Door de individu­ alisering en de jacht op econorr^ sche zelfstandigheid mist de jeu id grote delen van de dog de nodi e begeleiding. Kinderopvang, buiten-schoolse opvang en dergelijke 2 n toch tegendraads? Dat vraagt z tol. Gemeenschapszin moet woi en bevorderd en de social» infrastructuur versterkt.

Vrijwilligers zijn het we> , el van de samenleving, m; - r zullen er voldoende vri' willigers beschikbaar • ijven in de toekomst? Is a regering bereid onderzc K daarnaar te doen verric'i ten? Sociale controle, g^ woon de helpende hanc bieden in je omgeving e dergelijke, zijn van onschatbare betekenis. Ik moet er toch niet aan de ken dat alles professionc. - seert en je je eigen aandacht moet kopen.

Ik rond of. Ik ben begor nen met het boek 'Hoe God verdween uit Jorwerd' en heo toen gezegd dat Jorwerd model staat voor heel Nederland. Het treffendst heeft het paarse kabinei dit tot uitdrukking gebracht door c' direct bij zijn aantreden Gods Naam uit de troonrede te schrap pen. Dat doet ons als SGP nog steeds pijn, al was het maar omd ' het onze stellige overtuiging is doi we onszelf daarmee ernstig tekort doen. Troost putten wij echter uit de wetenschap dat Hare Majesteit de Koningin, ook lid van de regering, zich vorstin weet bij de gratie Gods. In de hal van ons Kamergebouw heeft zij dat laten optekenen: mijn schild ende betrouwen zijt Gij, o God, mijn Heer. Wij mogen, mede gelet op het interview vorige week met de kroonprins, dankbaar zijn voor zo'n Koninklijk Huis. Dat geldt nog eens temeer, als we letten op de recente gebeurtenissen in Groot-Brittannië. Daarom zeg ik: God zegene dit Oranjehuis en God zegene ook de dienaren van de Kroon, die voor een belangrijk deel verzameld zijn in vak K.

GODS HAND

Toen de SGP-fractievoorzitter was uitgesproken en hij op het punt stond zijn eigen plaats weer op te zoeken in de zaak, liep de voorman van de Socialistische Partij, Marijnissen, naar de interruptiemicro- foon. Luisterend naar de woorden van Van der Vlies, en don met name naar de passage waarin de SGP'er had verwezen naar Gods hand die we mogen opmerken in de geschiedenis, was bij hem een vraag gerezen. Deze vraag; "Het mag duidelijk zijn dat de heer Van der Vlies een andere inspiratiebron heeft als ik, maar ik wil toch iets vragen, omdat ik het niet helemaal begrijp. Hij had het op een bepaald moment over de varkenspest en over de overstromingen, als ik mij niet vergis en toen zei hij: God slaat, maar neemt ons ook weer tot Hem, of iets dergelijks... Vervolgens stelde u vele vragen aan het kabinet en mijn vraag is nu, waar in uw ogen de eigen verantwoordelijkheid begint en die van het kabinet, de politiek en v/aor is het Gods wil? Begrijpt u mijn probleem? Omdat er aan die varkenspest menselijke beslissingen ten grondslag liggen evenals aan die overstromingen. Ik snap het dus niet helemaal."

Van der Vlies mocht-in een muisstil geworden zaal-op deze eerlijke en openhartige vraag het volgende antwoorden: "Ik ben blij dot deze vraag komt. Ik belijd vanuit mijn levensovertuiging, mijn geloofsovertuiging, dat er niets bij geval geschiedt; Gods vinger is in alles. Maar dat komt op geen enkele wijze in reductie op mijn verantwoordelijkheid en ons aller verantwoordelijkheid hier, ook voor de varkens­ sector, voor de dijken, de staat van onderhoud van dijken, enzovoorts. Ik vind het alleen een groot tekort in ons omgaan met de dingen als we het opmerkelijke van bepaalde, door ons absoluut onvoorziene en niet te sturen gebeurtenissen niet opmerken en als we de pretentie voeren, dot we het allemaal wel beheersen en dat wij het wel eens even zullen maken. Dat is de kern van wat ik heb bedoeld te zeggen."

"Nu is er een misverstand ontstaan naar aanleiding van de varkenspest en de discussie in kerkelijke kring daarover als zouden we een zicht moeten hebben op God, Die dan een samenleving maar eens tuchtigt uit een soort lust tot plagen. Nee, Hij doet dat juist om u en mij en een ieder tot bezinning te brengen en als het ware tot Zich te trekken. en Hij beoogt daarmee uw en mijn behoud, zo wezenlijk als u het moor invullen wilt. Dat heb ik hier geprobeerd te verwoorden, vanwege de discussie die zich daarover heeft voltrokken. En die is u niet ontgaan natuurlijk!"

KOK

Daags hierna was het de beurt aan het kabinet om bij monde van premier Kok de vragen en opmerkingen uit de Kamer te beantwoorden. Ongekend lang was hij aan het woord. Echter, op het hoofdpunt van de SGP-bijdrage, t.w. de geestelijke armoede en de oproep tot het erkennen van Gods heilzame geboden ook voor het publieke leven, kon en/of wilde de premier niet ingaan. Verder dan het zo zachtjesaan wat obligate antwoord dat we nu eenmaal in een multiculturele en multigodsdienstige samenleving wonnen waarin mensen respect voor elkaar moeten hebben, kwam de minister-president aller Nederlanders niet.

Natuurlijk was dit, zeker van dit kabinet, ook niet direct te verwachten, maar het zou wel winst zijn geweest als tenminste erkend was dat de Bijbel, Gods Woord, letterlijk en figuurlijk waardevol is voor ieder persoonlijk en voor elk volk als geheel. Ook het Nederlandse volk, dat gelet op haar verleden, beter kan en ook beter moet weten. In zijn tweede en laatste termijn ging Van der Vlies daar nog kort op in. Kort vatte hij de boodschap van de SGP nog eens samen: gehoorzaam Gods

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen