Van programma’s en campagnes

TEKST & UITLEG

Verkiezingen zijn belangrijke mijlpalen in de partijgeschiedenis. Dat geldt uiteraard van alle verkiezingen, maar wel in het bijzonder van die voor de Tweede Kamer. Op 6 mei a.s. zal de Staatkundig Gereformeerde Partij D.V. voor de 22*'® keer deelnemen aan de verkiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zoals alles veranderde in de v\^ereld waarin wij leven, veranderde er ook het een en ander bij de campagnes die voorafgaande aan deze verkiezingen veerden gevoerd.

Tot aan de verkiezingscampagne in 1 972 kende de SGP geen afzonderlijk verkiezingsprogram. Wel was er verkiezingsmateriaal in de vorm van een 'Program van Actie', speciale verkiezingsnummers van 'De Banier', affiches en strooifolders.

hiet feit dat er geen specifiek verkiezingsprogramma v\^as, betekende dus niet dat er geen campagne v^erd gevoerd. In het 'Historisch Overzicht' zoals dot te vinden is in deel I van de Uiteenzetting van het Beginselprogram lezen we: "Aan de verkiezing van dat jaar (1925] is een grote verkiezingscampagne van de kant der SGP voorafgegaan. Onderscheidene sprekers hebben daaraan deelgenomen. Inzonderheid wel ds Kersten, ds Zandt en ds Barth. Velen zullen zich misschien nog v/el herinneren hoe dit drietal sprekers van antirevolutionaire zijde werd aangeduid met het bekende tabaksmerk B.Z.K. (Beste Zware Krultabakj.

Dat de SGP gedurende de eerstevijftig jaar van haar bestaan geenspeciaal verkiezingsprogramma kende, hield mogelijk verband metde vrees dat zo'n verkiezingsprogrammade invloed van Schrift enbelijdenis zou kunnen verdringen.fHet beginselprogram was in die tijddan ook feitelijk tegelijk verkiezingsprogram.Daarop profileerde menzich en vergelijking van beginselprogramma'smaakte de verschillenduidelijk.

fHet is enerzijds een gevolg van de complexiteit van de maatschappij waarin wij leven, dat dit in onze dagen ondenkbaar is. Maar anderzijds is het ook een gevolg van de afnemende invloed van beginselen in de politiek. Daar is de doorsnee kiezer niet meer in geïnteresseerd. Veel vragen die op het partijbureau binnen komen, zijn heel concreet gericht op één specifiek onderwerp en tientallen belangenorganisaties prijzen hun eigen deelbelang aan, zonder zich af te vragen waar de SGP als geheel precies voor staat. Naarmate de ideologische verschillen tussen de partijen kleiner of niet meer gezien worden, moet men het in de verkiezingscampagne van uiterlijkheden of schone beloften hebben om de kiezer voor zich te winnen. Voor de SGP zal dat altijd anders moeten zijn. Ons beginselprogram is het basisdocument. Dat moet ons te allen tijde als achterliggende gedachte aan blijven spreken! fHet moet immers blijven gaan om de 'beginselen gegrond op Gods Woord', zoals we die vinden samengevat in ons Program van Beginselen. Een verkiezingsprogram als praktische vertaling daarvan mag er nooit toe leiden dat de directe oproep tot gehoorzaamheid aan de gehele Wet des fHeeren uit het gezichtsveld verdwijnt. Een verkiezingsprogram mag niet alleen zeggen wat ons standpunt is, het moet ook duidelijk maken waaróm het zo is.

STATUTAIR BEPAALD!

Toch spreken ook onze statuten over een verkiezingsprogram. We kunnen en mogen dus niet zonder. Immers, ons doel is: hIet tot meerdere erkenning brengen van de beginselen van Gods Woord op staatkundig terrein, hloe? Met name door met een op Gods Woord gegrond verkiezingsprogramma deel te nemen aan de verkiezingen.

Wanneer we teruggaan in de geschiedenis van de partijstatuten, valt het op dat we deze toevoeging voor het eerst tegenkomen in het 'Ont­ werp van herziene Statuten', zoals dat de verenigingen werd aangeb' den voor behandeling op de hluishoudelijke Vergadering van 1 3 ok tober 1973. Daar werd aonvanke lijk het bestaande artikel 2 (De dot - stelling) vernummerd tot artikel 3, waaraan werd toegevoegd: 'Zij tracht dit doel te bereiken door me een op voormelde grondslag gebc seerd programma deel te nemenaan verkiezingen '. Een uitbrei ding die zonder discussie werd ac - voord. Wel werd, zonder resultaa* overigens, geprobeerd hieraan no andere elementen toe te voegen.

HET EERSTE

In 1 972 kwam er met het oog op de verkiezingen een brochure uit, getiteld 'Punten van belang voor beleid'. In het voorwoord geeft ds hl.G.Abma eigenlijk de reden aan voor de 'omslag' van het puur har teren van het beginselprogram, naar dit 'verkiezingsprogram'.

fHij schreef daarin: "De weg van ons Program van Beginselen naar de onoverzienbare vlakte van de huidige politieke werkelijkheid zoc s die zich aan ons voordoet, is lang Een pleisterplaats halverwege biet hoe langer hoe meer gewenst, om dat velen het vanuit het Program van Beginsel niet altijd onmiddellij zagen zitten.

In de volgende hoofdstukjes komt terecht op de verdieping die ligt ti sen ons beginselprogram en onze opstelling van dag tot dag in de p - litieke problematiek zoals die aan de orde is."

fHet feit dat bij de Kamerverkiezin gen van dat jaar voor het eerst de 1 8-jarigen mochten meedoen, zal wellicht mede aanleiding zijn geweest voor deze 'brochure'. Maai anderzijds denk ik ook dat er toen reeds sprake was van een inzetten de veroppervlakkiging. U hoort m niet zeggen dat een verkiezingspr^ - gram (VP) overbodig is. Zeker nie' Maar een kanttekening is naar mi, ' mening op z'n plaats. Een verkiezingsprogram mag nooit, en zeke niet in eigen kring, het Beginselprc gram gaan vervangen. Ook al is een VP afgeleid van het Beginselprogram, het mag daarvan niet af leiden. Dat werkt de veroppervlakkiging in de hand.

Wie vraagt er in de verkiezingstijo naar een Beginselprogram? Men v il weten hoe de SGP hierover denkt en door tegenover staat. Als regel telt alleen het resultaat, en niet het beginsel waarop dat is gebaseerd. Vanzelfsprekend is het één nooit helemaal los te maken van het ander, maar toch. Fundamentele bezinning wordt graag aan anderen overgelaten. Vandaar ook dat veel jongeren, maar ook ouderen, niet zelden uitsluitend oog hebben voor gelijkluidend stemgedrag en daaruit een eenheid concluderen die er in wezen niet is.

HET EERSTE ECHTE

In het kader van de terugblik op verschenen verkiezingsprogramma's en veranderende campagnes, verdient het vermelding dat van bovengenoemde brochure herdrukken verschenen in 1973 en in 1975.

Ons eerste echte verkiezingsprogramma verscheen in 1 977 met als titel: Verkiezingsprogram van de Staatkundig Gereformeerde Partij voor ] 977 en volgende jaren: 'Signalen voor Goede Politiek'. Kenne- .: K leefde de verwachting dat we Haar als partij een poosje mee voorjit konden. Dat 'poosje' duurde ech- .er ook niet langer dan tot de volgende campagne. Want voor de '-amerverkiezingen in 1981 bleek en nieuw programma noodzake- K. De titel daarvan was: 'Gerech- .jheid verhoogt een volk'. In 1982 el het kabinet Van Agt 11, met als ïvolg dot er in datzelfde jaar verezingen gehouden werden. Door- : i deed het enigszins bijgestelde ogram uit 1981 weer dienst. Van en af en voortaan is het geen aag meer of er bij komende verezingen een nieuw VP geschreven -: TI moeten worden.

- 1 986 heette het 'In trouw recht doen'; in 1989: 'Bij leven en welzijn'; in 1 994: 'Vast en Zeker' en voor 1998: 'Woord houden'. V^ellicht ten overvloede zij daarbij opgemerkt dat de titel van het verkiezingsprogram tegelijk het thema of het motto voor de verkiezingscampagne is. Want dat programma is uiteraard niet los te zien van de totale campagne.

PROFESSIONEEL

Sinds 1971 wordt bij de verkiezingscampagnes ook gebruik gemaakt van een reclamebureau. Dat werd o.o. zichtbaar in de campagne voor de verkiezingen van 1 972, toen de ministers Drees en De Brouw het kabinet Biesheuvel hadden doen struikelen. 'De Banier' meldde op 1 2 oktober 1 972 dat het Hoofdbestuur had besloten weer een frisse folder te (doen) ontwerpen 'Ook zullen er ditmaal enkele foto's in komen, o.a. van de fractieleden'. En op 2 november meldde ons partijorgaan: 'Ditmaal willen we een proef nemen met een zogenaamde advertentiecampagne'. Wij weten bijna niet beter, maar u ziet hoe betrekkelijk nieuw dat alles nog is.

VLEES TOT ZIJN ARM

Met reden kunnen wij dus stellen dat er altijd campagne is gevoerd. De mate waarin is weliswaar niet precies meer vast te stellen, maar zeker de persoonlijke inzet van een aantal kandidaten en HB-leden is daarbij groot geweest. Daarbij log de eerste decennia van onze partijgeschiedenis de nadruk duidelijk op de beginselen. De oproep was daarbij dan ook niet in de eerste plaats": Stemt SGP, maar: hloort des Heeren Woord! Heel duidelijk wordt dat ook zichtbaar in de samenstelling van het 'verkiezingsmoteriaal'. De speciale verkiezingsnummers van 'De Banier' werden niet zelden voor een groot deel gevuld door een aantal predikanten uit de gehele breedte van onze achterban die, elk op hun eigen wijze, opriepen tot gehoorzaamheid aan Woord en Wet. Gode tot eer en tot welzijn van ons volk.

Zo heel af en toe was er op de Algemene Vergadering wel eens een vraag of het niet wat minder kon en misschien zelfs wel zou moeten, met het propagandamateriaal. Dergelijke opmerkingen moeten niet los gezien worden van bezwaren die in onze kringen nogal eens geuit werden tegen een al te actieve houding.

Stellen we daarmee niet 'vlees tot onze arm' in plaats het alleen van God en Zijn Woord te verwachten. Moeten we niet beducht zijn dat veel van ons activisme grenst aan of misschien zelfs wel gezien moet worden als een Jehu's ijver? Hebben we wat dat betreft Kuyper en zijn partijpolitieke nazaten niet als een schip op het strand? Met de mond belijden we onze afhankelijkheid, maar verwachten we intussen toch niet, onbewust misschien, (te) veel van onze inzet en activiteiten? Als we wat méér willen, wat doen we don? Vermenigvuldigt dan het gebed of verruimen we het budget?

SPANNINGSVELD

U hebt het gelijk helemaal aan uw zijde als u zegt dat we deze dingen niet op deze manier tegen elkaar mogen wegstrepen, maar voor de gedachtenbepaling kan het wel eens nuttig zij het e.e.a. naast elkaar te leggen. Activisme is ook ons niet vreemd. En nu wil ik beslist geen pleidooi voeren voor gemakzucht en lijdelijkheid. Integendeel. Het zal van onze hand geëist worden wat we met de ons ten dienste staande middelen hebben gedaan. Wij doen don ook een beroep op uw aller medewerking in de komende campagne, voor zover u daartoe in de gelegenheid bent. Maar daarin zit een zeker spanningsveld. Actief zijn is onze roeping. Maar als we het van onze activiteiten gaan verwachten, wordt het activisme. En laten we maar niet te haastig zijn met zeggen dat wij daaraan niet mank goon.

DN

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen