Maatschappelijk verantwoord beleggen

INLEIDING

De verkoop van aandelenbelangen in e' ergiebedrijven heeft geleid tot uitp.'lende kassen bij lagere overheder De Ceteco-affaire heeft duidelijk Gemaakt dat deze overheden niet jltijd over de expertise beschikken n deze middelen goed te behere: '. Verder wordt in nieuv^'e wetgev fig opgenomen, dat beleggingen van lagere overheden een 'prudent karakter moeten hebben en is een beleggingsstatuut verplicht. De verc'deningen inzake treasury (geldbeheer) bij lagere overheden mce.en binnenkort worden aangepos aan de nieuwe regelgeving. Doei het opstellen van een discussienotitie hebben de statenfracties van Groenlinks en SGP, RPF/GPV in de i-'ovincie Zuid-fHolland geprobee: J om een nieuw element toe te voeden, namelijk het hanteren van ethr.che normen bij beleggingen.

VOORGESCHIEDENIS

Medio 1998 werd er in de provincie -uid-Hollond gediscussieerd over de aanvaordboorheid van oondelt-'belegging door het provinciale Fonoj Nazorg. Dit Fonds moet de middelen leveren voor permanente nazi - g van gesloten stortplaatsen. Het ; : jnds wordt gevoed uit heffingen op gestort afval in de periode dat .lortplaatsen in exploitatie zijn en uit beleggingsopbrengsten.

De aanleiding voor de discussie ove; aandelenbelegging werd gevormd door de wens om de heffingen '.-i matigen. Dat is mogelijk als er een goed rendement op de belegde gelden wordt behaald. Het verleden heeft bewezen dat beleggen : n aandelen hieraan positief kan bijdragen.

Alvorens in te stemmen met het voorstel om een beperkt deel van het fondsvermogen in aandelen te beleggen, heeft de SGP-fractie onderzoek gedaan naar het beleggingsbeleid van enkele grote pensioenfondsen. Deze bleken een oonzien- ''l'^ groter deel van hun vermogen in aandelen te hebben belegd. Wel vroeg de SGP-fractie door middel van een motie om een lijst op te stellen met ethische criteria waaraan beleggingen dienen te voldoen. De motie werd ingetrokken na de toezegging van het toenmalige college van Gedeputeerde Staten om het beleggingsbeleid in de commissie Financiën nader te bespreken, hlelaos is deze toezegging niet gehonoreerd.

VERKIEZINGEN 1999

In het SGP-verkiezingsprogramma 1999-2003 voor Provinciale Staten van Zuid-Holland stond dot de provincie in het beleggingsbeleid van door haar beheerde fondsen ethische normen dient te hanteren. Aspecten daarbij zijn o.a. zondagsrust, volksgezondheid en milieu. Bij de opstelling van het nieuwe collegeprogramma van CDA, Partij van de Arbeid, SGP, RPF/GPV en Groenlinks werd het element van normering overgenomen met de bepaling dot "wanneer de provincie geld belegt, dit gebeurt op een ethisch verantwoorde en 'groene' wijze".

Aan een nadere uitwerking kwam het college niet toe door de zogenaamde Ceteco-affaire. Medio 1999 kwam namelijk aan het licht dat de provincie Zuid-Holland "bankierde", dat wil zeggen geld leende met als enig doel om dit met een winstmarge uit te lenen. Ook na beëindiging van het "bankieren" blijkt de provincie Zuid-Holland te beschikken over omvangrijke bedragen aan "overtollige" gelden uit aanwezige vrije reserves en gereserveerde gelden voor toekomstige projecten.

FINANCIËLE ÉN ETHISCHE BELEGGINGSCRITERIA

De fracties van Groenlinks en SGP, RPF/GPV zijn beide van mening dat beleggingen niet puur door financiële criteria moeten worden bepaald.

Uiteraard moeten gelden veilig worden belegd, maar het hoogste financiële rendement mag niet het enige criterium zijn. De beleggingen dienen ook een bijdrage te leveren aan een duurzame samenleving. Uitgangspunt daarbij is, dat de overheid kaders schept waarbinnen goed rentmeesterschap over de aarde wordt bevorderd, mede met het oog op de behoeftevoorziening van toekomstige generaties.

De fractie van Groenlinks legt bij de te hanteren ethische criteria andere accenten, dan de fractie van SGP, RPF/GPV. Wij hebben in aansluiting op het verkiezingsprogramma van de SGP specifiek gekozen voor zondagsrust, volksgezondheid en milieu, nog aangevuld met pornografie, kansspelen en betaald voetbal. Onze collega's van Groenlinks vroegen specifiek aandacht voor wapens, kernenergie, schending van dierenrechten en betrokkenheid bij de modificatie van genetisch materiaal.

NEGATIEVE EN POSITIEVE CRITERIA

Naarmate het aantal criteria wordt uitgebreid wordt het moeilijker om geschikte fondsen te vinden waarin met een gerust hart kan worden belegd. Dat was ook de kritiek van andere fracties bij de bespreking van onze discussienotitie 'Maatschappelijk verantwoord beleggen'. Dat hebben wij zelf ook beseft. Net zoals er geen mens zonder zonden is, kan er ook geen fonds worden gevonden, dat aan alle voorwaarden volledig voldoet. Daarom hebben wij de volgende benadering gekozen. Er wordt een lijst van negatieve criteria opgesteld. Als een fonds op een of meerdere van deze criteria sterk negatief "scoort", komt dit fonds niet voor belegging in aanmerking. Bijvoorbeeld de aankoop van aandelen in een tabaksfabrikant is niet mogelijk, want deze leveren geen positieve bijdrage aan

Vervolg op pagina 9 de vc'ksgezondheid, ook al is het financeie rendement nog zo hoog.

Vervolgens wordt er een lijst van positie- - criteria vervaardigd. Wanneer een fonds bij een of meerdere van (leze positieve criteria goed "scc3rt" levert dat pluspunten op. Zo v : rmt het gebruikmaken van tijdzones in verschillende werelddelen, wat: door het werken op zondag kan vorden tegen gegaan, vormt een Delangrijk pluspunt. Wij merken hierc!] nog op, dat de zondagsrust gee; zelfstandig criterium is, maar

deel uitmaakt van het (positieve) criteri'j.n "goed sociaal beleid". Bij de keu'3 in welke fondsen wordt belegd, wegen deze pluspunten zwaar mee.

RESEARCH

Het zal duidelijk zijn, dot een dergeli.'.e aanpak zeer specialistisch en t idrovend is. Een eenmaal behaalde kwalificatie is ook niet blijvend, maar is geldig "tot wederopzegging". De fondsen moeten continu worden gevolgd en "bewaakt". Ove-igens is het niet zo, dat ethische fondsen altijd een lager rendement bieden dan "gewone" fondsen. Het tegenovergestelde komt ook voor. Dit houdt verband met een '.efficiënter energie- en grondstofgebruik bij de productie en lagere kosten van risicoaansprakelijkheid bij milieuschade.

BELEGGINGS­FONDSEN

Uitgehouden onderzoek blijkt dat grote vermogensbeheerders, zoals Robeco, aparte fondsen hebben opgericht die beleggen in aandelen, welke getoetst worden aan ethische criteria. Van de 5000 ondernemingen die de Robeco groep in de wereld volgt zijn er 500 geselecteerd die tot de meest "duurzame" in hun sector worden gerekend. Op grond van financiële analyse zijn hieruit 75 ondernemingen uitgekozen waarin wordt belegd.

Er wordt ook gebruik gemaakt van negatieve criteria. Een beperkt aantal fondsen is uitgesloten, namelijk zij die betrokken zijn bij wapenpro-

ductie, kernenergie, pornografie, gokken, bonthandel en tabaksproductie. Ook de grote banken hebben aangekondigd met soortelijke beleggingsfondsen op de markt te komen. Het hanteren van ethische principes bij beleggingen blijkt praktisch uitvoerbaar te zijn. Dit vormde een belangrijk element bij de discussie die werd gevoerd in de commissie Financiën van de provincie naar aanleiding van de uitgebrachte discussienotitie.

COMMISSIE FINANCIËN

Voorafgaand aan de discussie werd door ons gesteld dat de voorgestelde criteria aanvullend zijn op de landelijke regelgeving, waarvan de nadere uitwerking nog niet bekend was. De verscherping van de landelijke regelgeving is ook ons uitgangspunt geweest, maar wij wilden daaraan het element van ethiek toevoegen.

De Partij van de Arbeid reageerde positief op ons initiatief, maar wilde een beperking van het aantal negatieve criteria. Verder moest het beheer van de provinciale beleggingen in handen worden gegeven van professionele vermogensbeheerders. Wij zijn het met uitbesteding eens, want het belangrijkste element vormt de keuze van de te hanteren criteria. De VVD-fractie wil eerst de vraog beantwoord zien of de provincie haar geld moet beleggen. De fractie van D66 kiest primair voor een goed rendement, maar wil ook aanvullende criteria hanteren, mits deze voldoende duidelijk en toetsbaar zijn.

De CDA-fractie reageerde eveneens positief, maar vroeg tegelijkertijd aandacht voor heldere criteria. Goed sociaal beleid dreigt een containerbegrip te worden als hieronder worden opgenomen zowel een verbod op kinderarbeid, als een voorkeursbeleid voor doelgroepen en het tegengaan van werken op zondag. Een goede definitie van "genetisch gemanipuleerd" ontbreekt.

De gedeputeerde Financiën heeft toegezegd de discussienotitie te zullen gebruiken bij de aanpassing van de provinciale verordening op het gebied van treasury, welke later dit jaar in de commissie Financiën zal

worden besproken en ook bij de verdere uitwerking van het provinciale beleggingsbeleid. De initiatiefnemers zullen hierbij nauw worden betrokken.

SLOTOPMERKINGEN

Al vormt het beleggen van gelden geen specifieke overheidstaak, dit betekent naar onze mening niet dat de overheid bewust moet afzien van de mogelijkheden die zij dankzij het aanwezig zijn van beleggingsgelden heeft, om het beleid van de private sector positief te beïnvloeden. Dit behoeft niet zo ver te gaan als het dwingen van Shell tot investeringen in zonne-energie, zoals door Greenpeace wordt beoogd. Maar als wij ons gebonden achten aan artikel 36 van de NGB ontkomen wij niet aan de toepassing van ethische normen, ook bij beleggingen. Dat geldt niet alleen voor overheden, maar ook voor ons persoonlijk beleggingsbeleid als burgers.

Lisse, 3 mei 2000,

CL. Freeke

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen