Wiegels nacht in de geschiedenis

Hoe zou de nacht van Wiegel de geschiedenis in gaan? Wie denkt voor het antwoord op die vraag een fors aantal jaren re moeten wachten - totdat een historicus na het doorvorsen van de inmiddels stoffige archieven en gesprekken piet mogelijk nog in leven zijnde betrokkenen de lotgevallen van het tweede kabinet-Kok te boek heeft gesteld- vergist zich Dot antwoord is er al. Die historicus is prof. dr. J. Bosmons van de Universiteit Nijmegen; het boek heet: Staatkundige Vormgeving in Nederland, de tijd na 1940.

STARTPUNT

Al eerder heb ik dit standaardwerk over de parlementaire geschiedenis van Nederland bij de lezers van De Banier onder de aandacht gebracht, sterker nog: aangeprezen. Mijn voorliefde voor dit onderwerp is (mede dankzij een recent artikel in het Reformatorisch Dagblad) genoegzaam bekend. Wie een goed overr.icht wil hebben van de staatkundige geschiedenis van Nederland na 194U, heeft met dit boek een prima startpunt in handen. Ik zeg met opzet 'startpunt', omdat Bosmans achterin een lijst n-et literatuursuggesties geeft. Wie de hoofdweg van de politieke historie wil - erlaten voor een kennismaking met een bepaald persoon of een interesante periode of gebeurtenis, wordt door Bosmans trefzeker de weg gewezen. Voorzover ik kan nagaan is zijn verwijzingslijst (Keurig uitgesplitst op onderwerp en persenen) aardig compleet.'

De n euwste editie van Bosmans (verschenen afgelopen voorjaar) loopt tot de zomer van 1999, een jaar geleden dus. Nog net maken we de al gememoreerde nacht van Wiegel mee, de afloop van het debat over de 'Bijlmerenquête' en het onverwachtse aftreden van minirer Apotheker van Landbouw, kortom, het eerste "turbulente jaar" van paars-2. De vorige editie eindigde (op bladzijde 168) met de formatie van paars' en het tragische vertrek van Lubbers, de langstzittende minister-president die we ooit hadden. Met de toevoeging van 21 bladzijden (leestekst nu dus 168+21=189 bladzijden) is de Staatwnd ge vormgeving in Nederland dus "«eer jp fo date.

DISTANTIE

Het beschrijven van (zeer) recente geschiedenis is altijd een enigszins riskante aangelegenheid. De noodzakelijke distantie tot personen en gebeurtenissen ontbreekt nu eenmaal. Bovendien mis je bronnen die zo kort na dato (nog) niet beschikbaar zijn. Dat kan zich wreken in onevenwichtigheden of het onrecht doen aan motieven die ten grondslag lagen aan wat hoofdrolspelers deden of nalieten. Bosmans' reputatie en werken kennend (o.o. uit het eerste deel van zijn biografie over de politieke paus van Nederland, Romme), is hij zich van die valkuilen bewust. Toch heeft hij ze in dit boek niet alle weten te omzeilen. Hoe terecht zijn waarnemingen - denk ik- ook zijn, hij openbaart zich tussen de regels door toch ook wel een beetje als een commentator op wat hij beschrijft.

Dat wordt nog in de hand gewerkt door het feit dot Bosmans de gave heeft om erg goed, ik zou bijna zeggen: journalistiek, te schrijven. Waren er maar meer wetenschappers die zo de pen voerden!

De stijl is zonder meer goed. Ook kent Bosmans de gevoelswaarde van woorden en uitdrukkingen, maar daarbij kan ik me don weer niet helemaal aan de indruk onttrekken dat hij die hier en door graag benut om de eigen opinie en kijk op de gang van zaken die hij beschrijft door te laten klinken. Positief is dat het boek er buitengewoon goed leesbaar door is geworden. Wat taaie en droge kost had kunnen zijn, is of wordt weer levend(ig)e werkelijkheid voor de lezers.

In ieder geval weten we nu wat Bosmans' oordeel is over paars. Kort (te kort) samengevat: voortzetting van het CDA-beleid zonder het CDA. Al in de eerste zinnen over de nieuwe constellatie in 1994 lezen we dat het paarse kabinet in financieel-economisch opzicht "zorgt voor continuïteit." Waar het gaat over het door de paarse partijen aangekondigde dualisme, concludeert de geschiedschrijver: "Van dit zich afzetten tegen een vermeende CDA-cultuur komt echter niets terecht. Integendeel, het zogenaamde torentjesoverleg, waarin de coalitie het scenario afspreekt voor het vermijden van politieke ongelukken in lastige situaties, zal bloeien als tevoren..."

PRETENTIE

De slotzinnen van het boek spreken ook een duidelijke taal: "... nu al is vost te stellen dat paars, als het erop aankomt, in het voeren van machtspolitiek even bedreven is als welke andere coalitie in het verleden. Wie paars nog wil beschouwen als een breuk met een voorbije politieke cultuur, heeft problemen met het uit elkaar houden van pretentie en werkelijkheid." Dit oordeel is volkomen juist. Het blijkt uit Bosmans' weergave van de feiten. Het was echter toch maar beter geweest als Bosmans het had gelaten bij die feiten. Die spreken voor zich. Daar hoeft een auteur niets meer aan toe te voegen.

En hoe is de nacht van Wiegel de door Bosmans beschreven parlementaire geschiedenis in gegaan? Uit het bovenstaande moge duidelijk zijn dot de lezer tussen de regels door niet onkundig blijft van de mening van de Nijmeegse hoogleraar Nieuwste Geschiedenis. Uit zijn beschrijving van de nacht blijkt waar zijn sympathie ligt. Sprekend over D6ó heeft hij het over "stoere taal" en "blufpoker, " en bij het weer oplappen van het kabinet over "slappe knieën." Daartegenover staat Wiegel, de enige liberaal die tegen de politieke druk "standhoudt." Aan deze woorden heb ik niets meer toe te voegen.

N.a.v.: Prof.dr. J. Bosmans: Staatkundige vormgeving in Nederland, de tijd na 1940 1 2® herziene druk Uitg.: Van Gorcum & Comp. B.V., Assen Prijs: fl. 42, 50

Menno de Bruyne

Eén kanttekening wil ik wel maken: wie meer informatie over de SGP wil, kon beter doorverwezen worden naar ons Jubileumboek 'Van goedertierenheid en trouw' (a la het Gedenkboek van het GPV) don naar Jan Zwemers boek over de Gereformeerde Gemeenten en de SGP. En als Bosmans tóch een werk van Zwemer wil aanreiken, dan is diens 'In conflict met de cultuur' wellicht beter.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen