Tweede Kamer · School en inspectie

Ruimte, richting en rel< enschap. Dat zijn de drie kernwoorden die de bewindslieden van onderwijs, minister Hermans en staatssecretaris Adelmund, steeds weer noemen als zij hun visie op het onderwijs en het onderwijsbeleid naar voren brengen. De woorden spreken eigenlijk voor zich. Scholen moeten in de visie van de regering meer ruimte krijgen om zelf keuzen te maken en zich te ontwikkelen, de overheid moet waar nodig de ontwikkelingsrichting aangeven en de scholen moeten tenslotte rekenschap afleggen over het door hen gevoerde beleid.

Dat laatste aspect, de rekenschap, komt duidelijk naar voren in de nieuwe wet op het onderwijstoezicht. Door die wet krijgt de inspectie nieuwe taken en daardoor ook een andere positie in het geheel van het onderwijs. Kort voor het kerstreces rondde de Tweede Kamer de intensieve beraadslaging over dit onderwerp af.

Schoolklimaat

Tot nu toe is de hoofdtaak van de inspectie om te controleren of de scholen voldoen aan de eisen die de wet aan scholen stelt, de zogenaamde deugdelijkheidseisen.Voorbeelden daarvan zijn de schooltijden en de bekwaamheid van leraren. In de toekomst zal de inspectie daarnaast meer aandacht gaan besteden aan allerhande andere aspecten van kwaliteit, zoals het

schoolklimaat en het didactisch handelen. De aanleiding daarvoor ligt in de toenemende transparantie van de samenleving en de daaraan verbonden gewijzigde verhouding tussen de school en de ouders. Zo speelt de kwaliteit van het onderwijs voor de meeste ouders een grote rol bij de keuze van een school voor hun kinderen.

De SGP ziet de nieuwe wet enerzijds als onderdeel van de huidige prestatiegerichte samenleving.Anderzijds is de SGP van mening dat scholen moeten streven naar een zo goed mogelijke kwaliteit van het onderwijs en dat hen ook mag worden gevraagd om daar verantwoording over af te leggen.Toch had de SGP enkele belangrijke bezwaren bij het oorspronkelijke wetsvoorstel.

Druk

Bij het toezicht op de overige aspecten van kwaliteit zal de inspectie gebruik gaan maken van een toezichtskader dat zij in principe zelf samenstelt. Daarmee bepaalt de inspectie eigenlijk haar eigen werkwijze, dus zonder tussenkomst van de wetgever. Zodoende kan de vrijheid van onderwijs onder omstandigheden onder druk komen te staan. Het kan bijvoorbeeld zijn dat een inspecteur de manier waarop er op een school over de multiculturele samenleving wordt gesproken negatief beoordeelt, terwijl de school daarmee juist uitdrukking geeft aan haar principiële overtuiging over andere godsdiensten.

Het is niet mogelijk dat daar sancties op volgen. Gevolgen voor de bekostiging kunnen alleen aan de orde zijn als scholen niet voldoen aan wettelijke vereisten. Het oordeel van de inspectie over de andere aspecten van kwaliteit wordt echter wel gepubliceerd in een schoolrapport. Zo'n rapport wordt ook op internet geplaatst en kan dus van grote invloed zijn op de uitstraling van een school.

Om te voorkomen dat de inspectie onverhoopt zou komen tot oordelen die in strijd zijn met de vrijheid van onderwijs heeft de SGP een wijzigingsvoorstel ingediend waarin wordt geregeld dat er bij de vaststelling of wijziging van het toezichtskader, in ieder geval met betrekking tot identiteitsgevoelige punten, overleg zal worden gevoerd met alle erkende richtingen in het onderwijs. Dat amendement is door de Kamer aanvaard. Daarnaast is er door middel van een ander amendement geregeld dat de minister het toezichtskader moet goedkeuren. Dat betekent dat ook de Tweede Kamer zich uit kan spreken over het toezichtskader van de inspectie.

Zelfevaluatie

De minister en de Kamer zijn het er over eens dat de eerste verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het onderwijs niet ligt bij de inspectie, maar bij de scholen zelf. Naar de mening van de SGP was dit uitgangspunt onvoldoende verwerkt in het oorspronkelijke wetsvoorstel. In verband met de zogenaamde 'proportionaliteit van het toezicht' zou rekening worden gehouden met de zelfevaluatie van de scholen.

Om de zelfevaluatie van de scholen een veel belangrijker plaats te geven heeft de ChristenUnie met medewerking van SGP en CDA een amendement ingediend waarin de scholen verplicht worden zich te verantwoorden over hun beleid met betrekking tot alle punten uit het toezichtskader van de inspectie. De inspectie hoeft dan slechts na te gaan of de scholen hun verantwoordingsplicht in voldoende mate nakomen. Inhoudelijke bemoeienis van de inspectie is in dat voorstel alleen aan de orde als scholen zich niet of gebrekkig verantwoorden over hun beleid.

Dit amendement kon helaas niet op de steun van de coalitie rekenen. Na intensief onderling overleg tussen de indieners van het amendement en de WD is er uiteindelijk een compromis gevonden. In het gewijzigde amendement wordt de omschrijving van de proportionaliteit van het toezicht aangescherpt. De inspectie zal de zelfevalutie van de scholen, indien beschikbaar, als uitgangspunt van haar onderzoek nemen. Slechts als daar aanleiding toe is, zal de inspectie een nader onderzoek instellen. De SGP kan met dit compromis leven en heeft daarom voor de nieuwe wet op het onderwijstoezicht gestemd.

De SGP zal de uitvoering van de wet uiteraard nauwgezet blijven volgen.Veel hangt af van de toepassing van de wet in de praktijk. Scholen doen er in ieder geval goed aan om werk te maken van hun zelfevaluatie en daarbij zo mogelijk ook gebruik te maken van onafhankelijke visitatie.

W.LVerweij, beleidsmedewerker Onderwijs

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen