Boekbespreking · Volgen of voorgaan

op I augustus 2003 trad dr. C.S.L.Janse terug als hoofdredacteur van het Reformatorisch D^gb\ad. Ter gelegenheid hiervan is hem een fraaie afscheidsbundei aangeboden: 'Volgen of voorgaan'. Een aantal vertegenwoordigers uit de RD-achterban leveren in deze bundel een bijdrage waarin het opereren van de krant onder de loep wordt genomen.

De bundel begint met een beschrijving van de missie van Janse bij het RD. De invloed van Janse op de koers van het RD en de bijdrage die hij leverde aan de ontwikkeling van de reformatorische kring kan moeilijk overschat worden. In deze bijdrage wordt ook gewezen op het uitgangspunt van Janse's optreden. Janse geloofde sterk in de betekenis van de eigen reformatorische zuil om het gereformeerde pand te bewaren en de verwereldlijking buiten de deur te houden. De mogelijkheden om via maatschappelijke participatie de komst van Gods Koninkrijk te bevorderen zijn volgens hem beperkt.'Christenen worden eerder door nietchristenen beïnvloed dan omgekeerd.' Het RD wilde met Janse aan het roer dan ook vooral een dam opwerpen tegen de tijdgeest.

Ir. B.J. van der Vlies gaat in zijn bijdrage overigens in op de vraag of de 'dam' het heeft gehouden. Hij wijst terecht op de positieve werking van het RD, maar legt ook de vinger bij het 'kwelwater' binnen de zuil. Dat is niet verrassend. De oud-gereformeerde ds. Joh. van der Poel zei vaak; 'Als ik mijn ogen dicht doe, zie ik de hele wereld.' Oftewel, de verleidingen van de wereld leven in ons aller hart.

Theocratisch

Het is opvallend dat Janse zich, ondanks zijn 'verzuilingsideologie', prima thuis voelt bij de SGP. Deze partij is, vanwege haar theocratisch beginsel en haar sterk getuigende rol, bij uitstek erop gericht om de gehele samenleving te brengen onder het beslag van Gods Woord en 'het koninkrijk van Jezus Christus te doen vorderen' (artikel 36 NGB). Dat geeft op z'n minst een spanningsveld met een uitgesproken verzuild opereren.

'Dit is een hoogst opmerkelijk verschijnsel', zo schreef ooit een hervormd theoloog, 'In het algemeen hebben de ultra-gereformeerden de band tussen het natuurlijke en het geestelijke leven vrijwel doorgesneden. Maar in het politieke knopen zij de eindjes toch weer aan elkaar. Dat proberen zij al­ thans te doen. Over dit verschijnsel raakt men niet spoedig uitgedacht. Men bemoeit zich dan toch maar met die zondige wereld! Men laat haar niet aan haar heilloze lot over. Men is bereid, in de gemeenteraad, in de provinciale staten, in het parlement in aanraking te komen en geconfronteerd te worden met alle vragen van de moderne tijd, niet alleen met de politiek, maar ook met de sociale, culturele en maatschappelijke vragen waarvoor men in z'n eigen particuliere leven nauwelijks aandacht heeft. Een verklaring van dit opmerkelijke verschijnsel kan men alleen vinden in de gedachte, dat de politiek inderdaad een zo hoge en heilige zaak is, dat ze zich eenvoudig onontwijkbaar opdringt aan ieder mens, die wat dieper leeft en wat grondig nadenkt én in de gedachte, dat de ultra-gereformeerden ondanks alles kennelijk ook nog echt gereformeerd zijn.'

Eiland

Dr. G. Dekker gaat in op de toekomst van de reformatorische groepering. Ondanks de creatie van een eigen zuil bevindt de reformatorische kring zich niet op een eiland. Juist nu reformatorische christenen in sociaal opzicht emanciperen, komen zij intensiever in aanraking met de moderne cultuur. Dat laat de gereformeerde gezindte niet onberoerd. Zoals Janse zelf constateert: 'Tot op zekere hoogte is er bij veel bevindelijk gereformeerden sprake van een volgen op afstand.' Dekker eindigt zijn bijdrage met de voorspelbare oproep tot bezinning.

Na lezing van zijn hoofdstuk en de gesignaleerde gevaren voor onze gezindte komt echter onweerstaanbaar de gedachte boven, dat nóg meer bezinning op onze zuil ons niet verder zal helpen. Dat zou slechts getuigen van ongegrond optimisme en een onderschatten van de bedreigingen. Alléén een waarachtig geestelijke oriëntatie op de verzoening in Christus door een levend geloof kan ons bewaren voor afval. Dat is geen dooddoener, maar dit moet ons brengen tot verootmoediging en gebed. Alleen het geloof overwint de wereld (I Joh. 5 vers 4).

Fronten

Fronten Een waardevol hoofdstuk komt van Janse zelf. Hij schenkt aandacht aan de vraag waar vandaag de fronten voor onze gezindte liggen.Terecht wordt gewezen op de noodzaak om goed bij te houden hoe de fronten in de loop der jaren verschuiven. Het gaat niet aan om klakkeloos over de hele linie de oude antwoorden van vorige generaties te herhalen. Niet alleen moeten die antwoorden opnieuw doordacht en innerlijk verwerkt en toegeëigend worden, soms zijn ze ook niet adequaat meer. In zekere zin werkt Janse in dit hoofdstuk een stelling uit, die hij reeds in zijn proefschrift van 1985 poneerde: 'Blijft de identiteit van een groepering wel gelijk wanneer zij in een sterk veranderende situatie dezelfde opvattingen blijft koesteren en aan dezelfde gedragspatronen blijft vasthouden? Kan het ook niet nodig zijn te veranderen om gelijk te blijven? '

Naast deze stelling plaats ik de centrale notie uit de bijdrage van L.M.P. Scholten: het RD verliest zijn bestaansrecht wanneer het zich op enigerlei wijze compromitteert met de tijdgeest. Met deze twee cruciale stellingnamen in het achterhoofd wens ik ons RD een gezegende toekomst.

mr. D.j.H. van Dijk

N.a.v.yolgen of voorgaan; het RD en zijn lezers', onder redactie van W.B. Kranendonk en ir. B.J. van der Vlies, uitgeverij Den Hertog, Houten, 2003, 121 pagina's.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen