Achtergrond · Waarden en Normen

De door premier Balkenende aangezwengelde discussie over waarden en normen ligt ons begrijpelijkerwijs na aan het hart. Op het grote belang van dit thema heeft de SGP immers sinds jaar en dag gewezen. Er is in onze maatschappij een bedroevende morele erosie. Nu dit onderwerp vrij prominent op de politieke agenda is gezet, zullen wij een dergelijk strategisch moment moeten benutten.

Dat neemt niet weg dat wij onze verwachtingen van de lopende discussie niet te hoog moeten stellen. Dat bleek eind vorig jaar al uit de opzet van hetWRRrapport, het bleek ook uit de reacties die het kabinet vorige maand op dit rapport gaf. Daarin kwamen de kerken er bekaaid af.

Nisverstand

Met allerlei maatschappelijke vertegenwoordigers wilde het kabinet graag in discussie gaan over deze problematiek, behalve met de kerken. Die waren kennelijk over het hoofd gezien. Later suggereerde de Rijksvoorlichtingsdienst dat er sprake was van een misverstand. De premier was wel degelijk bereid een gesprek aan te gaan met kerkelijke vertegenwoordigers.

De Raad van Kerken zou daartoe een delegatie samen moeten stellen, waar ook iemand uit het Platform Waarden en Normen deel van uitmaakt. Op die manier zijn de kerken van gereformeerde signatuur, die zich buiten de oecumenische beweging houden, toch vertegenwoordigd.

Dat is ongetwijfeld een hele verbetering vergeleken met de oorspronkelijke

opzet. Maar een probleem is natuurlijk wel dat de kerken meest­

al niet met een mond spreken. Als het gaat over de unieke plaats van het

huwelijk (en dan uiteraard een huwelijk-' als levensverbintenis tussen één man en één vrouw) of over abortus of zondags­

rust, hoef je van de grote protestantse kerken niet veel te verwachten. Het is dan voor ons beschamend dat in een aantal gevallen de Rooms-Katholieke Kerk duidelijker taal spreekt dan de Hervormde Kerk of de Gereformeerde Kerken.

Verdeeldheid

Niet zonder reden is wel eens gesteld dat de kerkelijke verdeeldheid alleen al de realisering van het theocratisch ideaal onmogelijk maakt. Naar welke kerk zou de overheid zich moeten richten? Daarbij is echter de inhoudelijke verdeeldheid (het verschil in standpunten) belangrijker dan de formele gescheidenheid. Overigens komt het theocratisch model al in de problemen, wanneer binnen de ene ongedeelde kerk de dwaling gaat overheersen. Ook dan kan de overheid eigenlijk niet meer worden opgeroepen om te luisteren naar de stem van de kerk.

Bij de kamerdebatten over het homohuwelijk werd de woordvoerders van SGP en Christenunie voor de voeten geworpen dat zij met hun principiële afwijzing van dit wetsontwerp niet representatief waren voor de kerken. Zij moesten dan ook niet de pretentie hebben de bezwaren van het christelijk volksdeel te verwoorden. Dat is uiterst pijnlijk, maar het is helaas niet anders. We zullen daarom geen grotere eenheid moeten suggereren dan er in werkelijkheid bestaat.Wat dat betreft rust er een zware taak op de vertegenwoordiger van het Platform Waarden en Normen in de kerkelijke delegatie die met de premier gaat

praten.

Geloofwaardigheid

Een ander probleem van de kerkelijke vertegenwoordigers is dat lang niet alle kerkleden zich wat gelegen laten liggen aan de officiële kerkelijke standpunten. Dat geldt zeker voor de Rooms-Katholieke Kerk.We constateerden wel dat het standpunt van de bisschoppen nogal eens gunstig afsteekt bij wat namens de grote protestantse kerken gezegd wordt. Maar het overgrote deel van de rooms-katholieken trekt zich van de bisschoppen niets aan. Rooms-katholieken onderscheiden zich in hun levensgedrag nauwelijks van buitenkerkelijken, ook in zaken van seksuele moraal. Hervormden en gereformeerden laten alles bij elkaar genomen dan toch nog meer onderscheid zien. Die kloof tussen levenspraktijk en kerkleer ondermijnt de geloofwaardigheid van de bisschoppen in hun spreken tot de overheid. In de gereformeerde gezindte kan de geloofwaardigheid van het kerkelijke spreken eveneens op de tocht staan. Ook in orthodoxe plaatsen heeft de politie met oud en nieuw soms grote moeite om de zaak in de hand te houden.Voor een niet onbelangrijk deel zijn de raddraaiers kerkelijke jongeren die wellicht tijdens de oudejaarsavonddienst de waarschuwingen vanaf de kansel hebben aangehoord.

Normhesef

Niettemin geldt dat er binnen de kerken altijd nog meer normbesef aanwezig is dan daarbuiten. In de kerk wordt de mensen voorgehouden dat ze niet hun eigenbelang voorop mogen stellen en niet zo maar mogen doen waar ze zelf zin in hebben. Een begrip als naastenliefde neemt daar een belangrijke plaats in. Er wordt aandacht geschonkenaan gewetensvorming.

Uiteraard is het erg mager wanneer de prediking daarin opgaat (wat helaas nogal eens het geval is) maar op

zich zijn dat wel belangrijke zaken. Zeker in een maatschappij waarin het normbesef schaars is, zal de overheid zuinig moeten zijn op al die instanties die een bijdrage leveren aan de morele vorming.

Het is niet toevallig dat onder de (autochtone) gevangenisbevolking de kerkgangers duidelijk ondervertegenwoordigd zijn. Uiteraard moeten we daar voorzichtig mee omgaan. Wie iets van zichzelf kent, beseft dat het slechts Gods weerhoudende genade is dat ook wij daar niet zitten.

Maar naar de overheid toe kan het geen kwaad daarop te attenderen.Alles bij elkaar genomen leveren de mensen uit de gereformeerde gezindte niet de meeste maatschappelijke problemen op. Of het nu gaat om jeugdcriminaliteit, tekortschietende schoolopleiding, werkloosheid, drugsverslaving, kindermishandeling of criminaliteit, de grootste problemen liggen elders. In een tijd waarin moslims en strenge gereformeerden in een adem genoemd worden als groepen die nodig moeten worden aangepakt, kan het nuttig zijn daar af en toe eens op te wijzen.

Dr. C.S.L. Janse

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen