Jongeren · De gekozen burgemeester

Reeds in 2006 wil liet i< abinet Ballienende-ll de gekozen burgemeester invoeren. In diverse afleveringen van De Banier is al aandacht besteed aan dit voornemen. Totnogtoe ontbrak in die reeks de toc/i niet onbelangrijl< e visie van de SGP-jongeren. Dit artikel brengt daarin verandering. We gaan eerst kort in op de huidige positie van de burgemeester en op de voorstellen van minister De Graaf (Bestuurlijke Vernieuwing). Daaropvolgend zetten we de mening van de SGP-jongeren over deze bestuurlijke vernieuwing uiteen.

Huidige positie

Op dit moment worden burgemeesters benoemd. De gemeenteraad draagt daartoe kandidaten voor aan de minister van Binnenlandse Zal< en, of organiseert een burgemeestersreferendum. Vrijviel altijd volgt de minister bij de benoeming de aanbeveling van de raad of de uitslag van het referendum. Burgemeesters van provinciehoofdsteden en van steden met meer dan 50.000 inwoners worden voorgedragen door de ministerraad. In alle andere gevallen draagt de minister van Binnenlandse Zaken een kandidaat voor benoeming voor. De feitelijke benoeming van burgemeesters gebeurt volgens de Grondwet bij Koninklijk Besluit. De partijen die samen een college willen vormen, maken afspraken over de hoofdlijnen van het te voeren beleid. Zij dragen wethouders voor en maken afspraken over de verdeling van de beleidsterreinen. Hierbij heeft de burgemeester een beperkte inbreng.Als de raad geen vertrouwen meer heeft in

een wethouder, kan ze die wegsturen.

Plannen van het kabinet

Het kabinet wil met de gekozen burgemeester de democratische betrokkenheid van de burger bij de samenstelling van het gemeentebestuur versterken. De burgemeester is voor veel burgers de belangrijl< ste lokale bestuurder. In de praktijk heeft hij echter weinig middelen om zijn coördinerende rol inhoud te geven. Daarom moet de burgemeester volgens het kabinet meer bevoegdheden krijgen. Daarvoor heeft hij een zwaardere legitimatie nodig.Alleen een rechtstreekse verkiezing zou daarin kunnen voorzien. Men vindt het huidige proces ook niet voldoende open en democratisch.

Volgens de plannen van minister De Graaf wordt de gel< ozen burgemeester een 'lokale formateur', die een collegeprogram ontwerpt, wethouders voor het college zoekt en die aan de raad voordraagt en de portefeuilles verdeelt. Hij is voor die taken ook verantwoordelijk. De raad moet overigens de voordracht óf aannemen, óf verwerpen. De burgemeester kan ook voorstellen doen voor benoeming of ontslag van wethouders. De gemeenteraad beslist daarover uiteindelijk. Overigens wordt de positie van de burgemeester uit de Grondwet geschrapt.

Mening SGP-jongeren

De SGP-jongeren wijzen de direct gekozen burgemeester af, omdat deze gaat functioneren als lokaal regeringsleider die op basis van een eigen programma wordt verkozen. Zijn programma kan in botsing komen met dat van de gemeenteraad. Effectief beleid voeren wordt onmogelijk, als voorstellen van de burgemeester geen meerderheid halen in de gemeenteraad en voorstellen van de raad door de burgemeester niet worden uitgevoerd. Ook is het goed denkbaar dat burgers ongeschikte mensen gaan kiezen die toevallig grote bekendheid genieten, bijvoorbeeld artiesten of topsporters. Niet deskundigheid, maar bekendheid gaat dan tellen. Er is tenslotte een reële kans op 'Amerikaanse toestanden', waarin verkiesbaarheid afhankelijk is van eigen rijkdom of van het vermogen om fondsen te werven. De motie-Duyvendak kwam aan dit bezwaar tegemoet, door voor te stellen 'een bepaling op te nemen die redelijke maxima stelt aan de te ontvangen giften en sponsorbijdragen voor de verkiezingscampagne'. Deze motie is aangehouden.We moeten dus nog afwachten wat daarmee wordt gedaan.

Minder afwijzend staan wij tegenover de door de gemeenteraad gekozen bur­gemeester, waarmee bovenstaande nadelen in één keer wegvallen. Dit zou ook aansluiten op de huidige praktijk, omdat de gemeenteraad bij de voordracht van kandidaten al een dikke vinger in de pap heeft. Verder zou het proces dan meer overeenkomst vertonen met de gang van zaken bij de landelijke verkiezingen, waardoor de herkenbaarheid voor de kiezer wordt vergroot. De PvdA wil overigens binnenkort met een initiatiefwetsvoorstel komen voor een door de gemeenteraad gekozen burgemeester

Wij zien echter geen enkele noodzaak het huidige systeem te wijzigen. Dat systeem functioneert voortreffelijk. De huidige burgemeester neemt een onafhankelijke positie in boven de partijen, terwijl de gekozen burgemeester een partij wordt in de gemeente. Ook is er niets mis met de huidige vorm van rekrutering. Er kan 'uit een grote vijver gevist worden'; deskundigheid staat voorop. Juist op lokaal niveau kan verlevendiging van het debat bijdragen aan de herkenbaarheid van de politiek voor de kiezer. Belangrijk is tenslotte, dat wij de gedachtegang achter het voorstel afwijzen. Men wil het bestuur dichter bij de burgers brengen. De uitdrukking 'de kloof' klinkt ons vast bekend in de oren. Er wordt meer democratische legitimiteit beoogt, een betere herkenbaarheid van de politiek voor de burger, enzovoorts. Echter, door de 'democratisering van de democratie' en doordat politici domweg (gaan) doen wat de kiezers willen, wordt meer aan gezag en legitimiteit ingeboet dan gewonnen. Nabijheid verbetert niet de representativiteit. Integendeel, een respectvolle afstand werkt dikwijls beterVoorbeelden zijn de verhouding tussen Koningin en volk, of tussen rechter enerzijds en justitiabelen en overige burgers anderzijds. Winston Churchill zou het hiermee van harte eens zijn.Tijdens de Tweede Wereldoorlog kreeg hij van een parlementslid de raad om 'zijn oor op de grond te houden'. Churchill antwoordde daarop: 'De Britse natie zal het erg moeilijk vinden om op te zien naar leiders die in een dergelijke positie worden aangetroffen'. Die woorden moeten het kabinet en de volksvertegenwoordiging maar diep tot zich laten doordringen.

Gerard Adelaar, commissie Binnenlandse Zaken binnen de sectie Politiek

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen