Studiecentrum · Bestuurlijke verantwoordelijkheid

De laatste tijd is in de achterban van de SGP met enige regelmaat gediscussieerd over de tiieocratie.Wat opvalt aan de verschillende bijdragen is dat zij een bepaalde interpretatie van de theocratie geven, die op zijn minst van een zekere eenzijdigheid getuigt. Het theocratisch ideaal lijkt alleen gerealiseerd te kunnen worden als de relevante wetgeving overeenkomstig Gods Woord is geamendeerd. Niet voor niets wordt in de discussie over de theocratie stelselmatig gesproken over zaken als de grondwet, grondrechten, de ambtseed, de jurisdictie van lagere overheden en dergelijke.

Ik wil niet ontkennen dat een overheid die luistert naar Gods Woord ook dienovereenkomstig haar v/etten uitvaardigt. Maar deze sterk juridische benadering kan de ogen sluiten voor een andere weg om te werken aan onze theocratische opdracht in het staatkundig en bestuurlijk leven. Overheidsoptreden heeft talloze verschijningsvormen, waar de juridische variant er slechts één van is. Niet vergeten mag worden dat het theocratisch ideaal ook een maatschappelijk ideaal is. En daar heeft de wetgever slechts in beperkte mate mee te maken.

Netwerksamenleving

De mogelijkheden om het overheidsbeleid te beïnvloeden en bij te sturen zijn niet beperkt tot het amenderen van wetgeving of het indienen van initiatiefwetsvoorstellen door volksvertegenwoordigers. De sterke vervlechting tussen samenleving en openbaar bestuur leidt tot vele mogelijkheden om actief te participeren in beleidsvormende processen en daarmee werkzaam te zijn met de theocratische opdracht. We leven in een netwerksamenleving. Daarin is het niet langer vanzelfsprekend dat een overheidsorgaan (op welke bestuurslaag dan ook) eenzijdig wetten en regels oplegt. Niet alleen is de samenleving mondiger geworden, ook de toegenomen complexiteit ervan maakt het vrijwel onmogelijk om vanuit één centraal punt sturing te geven. Daarom blijft de betrokkenheid van burgers ook niet beperkt tot de stembus en een gang naar de rechter. Dé overheid bestaat niet. Zij is een in zichzelf verdeeld huis. Zij is een veelkoppig verschijnsel. Zij manifesteert zich in een regering en parlement, maar net zo goed in een welstandscommissie, een bestuur van een school of een recreatieschap. Tal van officiële overlegorganen en officieuze ambtelijke voorportalen werken mee aan het maken en uitvoeren van beleid. En vaak met meer succes dan de volksvertegenwoordigers.

Andere sturing

De constellatie partijen die met elkaar 'de overheid' vormt, laat heel veel ruimte voor een actieve betrokkenheid van burgers, bedrijven en belangengroeperingen bij de besturing van de samenleving. In tal van opzichten is er in het publieke domein groeiende ruimte voor grotere betrokkenheid en invloed van partijen uit de samenleving. Gemeenten stellen overlegplatforms in. Zij experimenteren met klankbordgroepen. Zij consulteren bewoners op informatieavonden. Besturen van scholen participeren in een onderwijsoverleg en overleggen direct met de wethouder Kerken nemen deel aan een lokaal overleg met de burgemeesterWinkeliers praten met de dienst Economische Zaken. En hetzelfde geldt, op een andere schaal, voor provinciale, nationale en Europese overheden. Deze ruimte voor beïnvloeding wordt ons gelaten door overheidsorganen die erkennen dat zij niet in staat zijn eenzijdig de samenleving in te richten. Klassieke sturingsinstrumenten hebben een beperkte effectiviteit. Overheden proberen nieuwe instrumenten uit.Vormen van zelfbestuur, sturing op afstand, positieve prikkels, convenanten en dergelijke zijn de beleidsinstrumenten van de 21 ^ eeuw.

Bezinning en ondersteuning

In deze context hebben christenen een theocratische opdracht. Die opdracht vraagt van ons allen om te bezien wat onze mogelijkheden zijn om actief mee te werken aan de inrichting van onze samenleving, naar uitwijzen van Gods Woord. Dat betekent dat het ad hoc deelnemen aan een inspraakprocedure, een lidmaatschap van het wijkoverlegplatform of een winkeliersvereniging, deelname aan een bestuurscommissie, participatie in een openbaar bestuurslichaam, het overwegen waard is. Hier ligt ook een taak voor de SGP, vanouds de hoeder van het theocratisch ideaal. De erkenning dat de netwerksamenleving andere vormen van bestuurlijke en politieke participatie mogelijk maakt en van ons vraagt (immers bieden overheden deze ruimte), roept de vraag op wat de SGP daarin kan betekenen. Haar klassieke rol, de Bijbelse principes uitdragen in gekozen lichamen, heeft net zo goed te lijden aan de 'verplaatsing van de politiek' als bij elke andere partij het geval is. De vraag is dan: hoe dan wel? Participatie in de netwerksamenleving vraagt veel meer van het grondvlak. Deze mensen hebben toerusting, vorming, begeleiding en reflectie nodig. Heel eenvoudig betekent dit dat er sprake moet zijn van kennisoverdracht over de bestuurlijke en beleidsmatige realiteit. Minstens zo basaal zijn de overdracht van communicatieve en sociale vaardigheden. Onmisbaar is echter een oprechte bewogenheid met het heil van onze naaste, dat wij kunnen dienen, ook door verantwoordelijkheid te dragen in de publieke ruimte. Daar kan de partij, maar zeker ook de kerk, de bezinning over op gang brengen.

Tot getuige geroepen

Vanuit deze optiek is de keuze voor een coalitie met liberalen of moslims van later orde. Doen wat onze hand vindt om te doen is harder nodig.Als we de publieke ruimte laten vullen door assertieve medeburgers, is het onze eigen schuld dat het openbaar bestuur steeds minder ruimte laat voor ons getuigenis. Die theocratische arbeid is niet beperkt tot SGP'ers in het openbaar bestuur. Het serieus nemen van deze opdracht komt tot uiting in het persoonlijk getuigenis van een ieder op de plek waar God hem of haar stelt. Zij komt tot uiting in het politieke getuigenis van een partij die deelneemt aan de parlementaire democratie en in het belijdend getuigenis van de kerk in een seculariserende samenleving. Dat weten we allemaal. Het serieus nemen van deze opdracht komt echter óók tot uiting in het daadwerkelijk tonen van maatschappelijke en bestuurlijke betrokkenheid in de vele fora die onze samenleving daarvoor biedt.

Drs. M.W. van Buuren, bestuurskundige en lid van de werkgroep overheid van het Studiecentrum van de SGP

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen