Tweede Kamer · Torentje

Het is een begrip in Den Haag: 'hettorentje'.De plaats waar deminister-presidentvan Nederlandzetelt. Er zijn zelfs afgeleide woorden van ontstaan, zoalstorentjespolitiek, torentjesoverlegen torentjesberaad.Het torentje, dat ishet bolwerk van de minister-president, de broedplaatsvan het beleid van Balkenende.

Veel stelt het torentje overigens niet voor. De verkleiningsuitgang wijst daar al op. De 'toren' is niet bepaald hoog, en ook als je het voorrecht krijgt om het torentje eens van binnenuit te leren kennen, valt het'commandocentrum' van de Nederlandse premier dik tegen. Zeven bij zeven meter, niet een ruimte om over naar huls te schrijven. Journalisten die de premier wel eens hebben geïnterviewd, verbaasden zich over de wel erg pietepeuterig uitgevallen werkruimte van de minister-president. Maar wel sfeervol, en echt knus Hollands.

Zomerprieel

Typisch Hollands is het zeker De geschiedenis van het torentje gaat terug tot 1354, althans, toen werd het gebouwtje voor het eerst genoemd in een oude kroniek. Het Binnenhof was toen het domicilie van de graven van Holland. Het achthoekige torentje was hun zomerprieel, van waaruit de graven en hun familie prachtig uitzicht hadden op de ook nog steeds bestaande Hofvijver. Via een ophaalbruggetje konden de dames en heren zich voor verdere verpozing begeven naar de aanpalende grafelijke (moes)tuin.

Toen al, dus in de 14" eeuw, gold 's (Graven) Hage al als bestuurlijk centrum van het graafschap Holland. Zo niet het torentje, want dat was in die tijd nog niet bestemd voor de hogere politiek. Daar ging nog geruime tijd overheen. De staatkundige traditie van 'het torentje' begon eigenlijk pas in 1798. In dat jaar 'viel' de Republiek der Zeven Vereenigde Nederlanden. De patriotten namen de staatszaken over van de Prinsgezinden. Na die omwenteling kreeg ons land zelfs een andere naam, te weten: Bataafsche Republiek.

Voor het torentje had deze revolutie tot gevolg dat de achthoekige bovenkamer waar nu premier Balkenende zweet en zwoegt, ingericht werd voor de patriot Quint Ondaatje.Voor het eerst was het torentje daarmee ook een officieel regeringsgebouw van waaruit het land werd bestuurd. Ondaatje nam er zijn intrek als secretaris-generaal van het departement van Alge­ mene Politie en Binnenlandse Correspondentie, of, zoals het gloednieuwe departement ook wel werd aangeduid; "Departement voor Inwendige Politie en toezicht op den staat van dijken, wegen en wateren der Bataafsche Republiek". Na een departementale herkaveling, waarbij "Inwendige Politie enz." werd samengevoegd met de al bestaande agentschappen van "Nationale Opvoeding" en "Nationale Oeconomie", werd het torentje het werkvertrek van de minister van Binnenlandse Zaken.

De Tor

De meest bekende, en in zijn dagen ook beruchte, die er als minister resideerde, was de radicale en toonaangevende liberaal Johan RudolfThorbecke. Zijn portret hangt er trouwens nog steeds. Na de liberale 'Tor' bood het verder nog onderdak aan onder andere mr AE baron Mackay (de eerste christelijke eerste minister), jhr. De Savornin Lohman (oprichter CHU), de 'oude' Gaay Fortman en last but not least: Hans Wiegel. Hij was de laatste minister van Binnenlandse Zaken die er troonde.

Hij zat er graag, liet hij meer dan eens uit zijn mond optekenen. En het was een ideale plek om mensen om de tuin te leiden, blijkens deze door Wiegel zelf glimmend gedebiteerde anekdote: "Op een avond, niet al te laat, reed ik weg in mijn dienstauto.Toen we langs de Hofvijver reden, zei ik tegen mijn chauffeur: 'Jan, kijk eens naar het torentje. De mi­ nister werkt'. Dan had ik het licht latenbranden."

Wiegel had ook moeite met de overdracht van het torentje aan het ministerie van Algemene Zaken - dat van de minister-president dus.Toch moest hij het veld ruimen in verband met de verhuizing van héél het ministerie van Binnenlandse Zaken naar een hoge torenflat elders in de Hofstad. De minister moest mee, met z'n hele hebben en houen.Toch wist Wiegel zijn verblijf nog wat te rekken, ook al waren alle ambtenaren inmiddels over naar de nieuwe locatie. Het leidde zelfs tot Kamervragen, en wel van de oppositionele PvdA - die kennelijk niks beter te doen had.

Kubus

En zo kwam het dat premier Van Agt in 1977 in de Tweede Kamer moest opdraven om tekst en uitleg te geven aan het PvdA-kamerlid Vellenga, die wilde weten welke diepere gedachten hij achter Wiegels wens moest zoeken om nog even aan het Binnenhof te mogen blijven zitten. Net als altijd nam premier Van Agt het voor zijn persoonlijke vriend en vice-premier op. Hij zei: "De huidige bewoner van het torentje heeft de wens kenbaar gemaakt, dat hij daar bij tijd en wijle wil resideren, ook nadat het door hem beheerde departement het Binnenhof heeft verlaten om elders in de binnenstad van Den Haag onderdak te vinden in een hoge kubus van eigentijdse makelij".

Van Agt vervolgde: "Collega Wiegel stelt het op prijs, zich zo nu en dan in afzondering en beslotenheid te kunnen wijden aan zijn taak, daar waar gedurende meer dan een eeuw dienaren van de Kroon zich het hoofd braken over de vragen van het binnenlands bestuur. Het torentje zal voor deze bewindsman een pied a terre aan het Binnenhof blijven, een oord van bezinning, een schiereiland van creatieve rust".

Niet lang daarna nam Van Agt zelf zijn intrek in het torentje. Sindsdien doen alle premiers dat (na Van Agt Lubbers, Kok en nu dus Balkenende), waarmee deze uitstulping van het Binnenhof op één lijn staat met het Britse Downingstreet 10, het Duitse Bundeskanzleramt, het Franse Elyséepaleis en het Amerikaanse Witte Huis.

Menno de Bruyne

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen