Europees Parlement · Samenwerking EU-VS

'De Europese Raad beziet met tevredenheid hoe de transatlantische betrelikingen in de eerste helft van 2005 op positieve wijze zijn geëvolueerd. Hij blikt met tevredenheid terug op het bezoek van de Amerikaanse president George W. Bush aan de Europese instellingen in Brussel op 22 februari 2005 en vooral op diens ontmoetingen met de staatshoofden en regeringsleiders. De jaarlijkse topontmoeting van de Unie en de Verenigde Staten, op 20 juni 2005 in Washington, zal een nieuwe gelegenheid zijn om de balans op te maken van de vooruitgang in de betrekkingen met deze onvervangbare strategische partner van de Unie en om met name de economische transatlantische betrekkingen te verdiepen.'

EU-top 16/17 Juni

Met deze ongewoon positieve toonzetting, verwoord in paragraaf nr 58 van de conclusies van het voorzitterschap van de Europese Raad van Brussel van 16 en 17 juni 2005, lijkt de EU op zoek naar een nieuw hoofdstuk in de betrekkingen met de VS. Over een aantal zaken verschilden de twee blokken van inzicht. Dat zal wel zo blijven. Maar is de EU zelf wel zo oprecht en unaniem als de voorliggende conclusie ons wil doen geloven? Zijn de VS werkelijk die 'onvervangbare strategische partner'? Om een antwoord op deze vragen te geven lopen we even de conclusies van het zojuist genoemde document door

Onder het kopje 'externe betrekkingen' worden inderdaad enkele onderwerpen voor hechte samenwerking met de VS genoemd. Het valt echter direct op dat niet in eerste instantie de VS, maar de VN als eerste op steun van de EU-leiders kunnen rekenen. Zij 'bevestigen hun steun voor de VN, als een op het recht gebaseerd instrument voor internationale betrekkingen' en herhalen hun 'krachtige steun voor een doeltreffend multilateralisme' (art. 21). Dit is geen vreemde taal vanuit Brussel. Onlangs op 9 juni werd een EP-rapport aangenomen over de VN. Hoewel de noodzaak tot hervorming van deze instelling wordt gezien en daar ook voorstellen toe worden gedaan, geeft het geheel toch het aanzicht van een tamelijk blinde liefdesverklaring aan de VN. Ook zou deVN-Veiligheidsraad uitgebreid moeten worden met een permanente zetel voor de EU. Dit zou geheel coherent zijn met het Europees grondwettelijk verdrag dat de Unie een rechtspersoonlijkheid en een Europees minister van Buitenlandse Zaken gegeven zou hebben. Dit zou het gemeenschappelijk en buitenlands beleid van de EU eensluidender en invloedrijker maken (art. 23). Nog afgezien van deze laatste opmerking ontlokte de val van de Europese grondwet de Amerikaanse wetenschapper van de Heritage Foundation Hulsman de volgende opmerking. Zowel Amerikaanse liberals als Europese federalisten moesten eens leren inzien dat een voorwaarde om de wereld beter te maken is, om de wereld te zien zoals die is. Met andere woorden, niet al leven in de droomwereld van het internationale recht, maar leven in de werkelijkheid zoals die zich aandient.

Zoals gezegd worden de VS nog enkele malen genoemd. Neem bijvoorbeeld de gerezen problemen rondom een mogelijke opheffing van het EU-wapenembargo richting China. De Raad heeft vooralsnog besloten dit niet te doen. Maar was voorheen 'slechts' de slechte situatie van de mensenrechten in China het grootste obstakel, nu geeft de Raad er blijk van ook de regionale stabiliteit in het Verre Oosten in zijn overwegingen mee te nemen.'Hij is ingenomen met het feit dat er met de VS en Japan een strategische dialoog over Azië is aangeknoopt.' (art. 67). Dat is winst.

EU-VS-top 20 Juni

Belder had daar al sterk op aangedrongen in zijn bijdrage op 8 juni aan het plenaire debat in Straatsburg over een resolutie van het EP over het doen slagen van de komende top EU-VS in Washington DC op 20 juni 2005: 'De EU moet samen met de Amerikanen verantwoordelijkheid nemen voor de geopolitieke stabiliteit in Azië.' Deze oproep aan het slot van zijn bijdrage is nagenoeg woordelijk terug te lezen in de conclusies van de Raad. De uitkomsten van deze EU-VS-top zijn over het algemeen hoopgevend voor de toekomst. Hoewel op diverse terreinen verschillen van inzicht blijven bestaan, is er toch de wil om gezamenlijk zaken aan te pakken.

Een goed voorbeeld is de onlangs gehouden internationale Irak-conferentie van 22 juni in Brussel, gezamenlijk georganiseerd door de EU en de VS. Meer dan tachtig landen en organisaties waren vertegenwoordigd. Kofi Annan, secretaris-generaal van de VN, beschouwde deze conferentie als een waterscheiding voor onenigheid uit het verleden over Irak en zei dat'een bladzijde was omgeslagen'. Hopelijk zal de EU nu werkelijk als geheel de daad bij het woord voegen en zich unaniem en oprecht gaan inzetten voor de wederopbouw van Irak. Namens het Luxemburgse voorzitterschap besloot minister Asselborn zijn afsluitende persbericht bemoedigend: 'De EU staat klaar om deze uitdagingen op zich te nemen, schouder aan schouder met Irak en in de geest van partnerschap.' De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken was echter voorzichtiger: 'Let us support them fully and wholeheartedly.'

Geven deze tekenen van hoop voldoende reden tot gerustheid? Nee.Verschillen van inzicht binnen Europa over de diverse geostrategische uitdagingen zullen blijven bestaan. Het is een blijvende uitdaging voor de Europese landen om gezamenlijk met hun 'onvervangbare strategische partner' de VS de toekomst tegemoet te gaan. De werkelijkheid noopt beide tot samenwerking. Aan de orde zijn zaken als de strijd tegen het internationaal terrorisme, dreiging van proliferatie van massavernietigingswapens zoals Noord-Korea en Iran, (potentiële) conflicthaarden en falende staten en nog zoveel meer Een investering in de NAVO van de Europese lidstaten is daarvoor nodig. In militair opzicht moet Europa niet met de VS concurreren maar beide moeten elkaar aanvullen. Bij mogelijke acties is steun van de VN welkom, maar moet geen vaste voorwaarde zijn.

Nogmaals, is de EU oprecht en unaniem in zijn samenwerking met de VS? Fungerend Raadsvoorzitter en Luxemburgs premier Juncker verwoordde het als volgt richting Bush in het Witte Huis na afloop van de EU-VS-top: 'Hoewel sommigen van ons wat verschillende en afwijkende opvattingen dan de VS hadden in het geval van Irak, het feit dat we gezamenlijk de zeer belangrijke conferentie over Irak houden laat zien dat als het tot de kern komt, tot vooruitgang, tot democratie, tot vrijheid, beide de VS als de EU zeer nauw samenwerken in dezelfde richting.' Laten we het hopen.

drs. 6. Be/der en drs. H.J. van Schothorst

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen