Achtergrond · Hypotheekrente en fiscus

Sinds de jaren negentig zijn er in Nederland meer koop- dan huurwoningen. Steeds meer mensen hebben een eigen huis. Voor de financiering daarvan moesten ze vaak een forse hypotheek afsluiten. De totale hypotheekschuld is bijna even groot als het bruto binnenlands product en daarmee groter dan de staatsschuld. Het aantrekkelijke van deze schulden is dat de rente aftrekbaar is voor de inkomstenbelasting.Voor mensen met een royaal inkomen betaalt de fiscus meer dan de helft van de hypotheekrente. Geen wonder dat velen zich over de hoogte van hun hypotheek geen zorgen maken.

De aftrekbaarheid van de hypotheekrente bestaat al zo lang wij de inkomstenbelasting kennen.Wel komt die aftrekpost de laatste jaren steeds meer onder vuur te liggen. De fiscale aftrekbaarheid van de hypotheekrente is bedoeld om het eigen-woningbezit te stimuleren. Dat is de laatste decennia zeker gelukt. Maar de averechtse effecten van de regeling manifesteren zich steeds duidelijker. De aftrekpost dreigt aan zijn eigen succes te gronde te gaan.

Zo groot mogelijk

Vroeger sloot de koper van een huis geen grotere hypotheek af dan echt nodig was. Geld lenen deed je niet zo maanVervolgens loste hij ieder jaar wat van die schuld af, zodat hij zijn huis vrij zou hebben tegen de tijd dat hij met pensioen ging.

Thans is het veeleer de kunst om de hypotheek zo groot mogelijk te maken. Een tijd lang was de beleggingshypotheek populair. Zo lang de beurskoersen stegen, kon je zo ongeveer gratis wonen. Met de bijleenregeling is een stokje gestoken voor het onnodig ophogen van de hypotheek, maar de afgelopen jaren is die tactiek op grote schaal toegepast. Daarbij komt dat de aftrekbaarheid van de hypotheekrente bijgedragen heeft aan de forse stijging van de woningprijzen. Dat klinkt raar, maar het is toch waar. Om bouwtechnische en vooral planologische redenen is de productie van woningen nu eenmaal niet zo snel op te voeren als die van auto's of mobieltjes. Dat betekent dat een toenemende vraag zich gemakkelijk vertaalt in snel stijgende prijzen.

Vanwege de lage hypotheekrente en de fiscale aftrekbaarheid konden velen die forse bedragen gefinancierd krijgen. Zeker omdat het oude huis ook in waarde gestegen was.Voor starters op de woningmarkt was het een ander verhaal.

Hogere inkomensgroepen

Een ander punt is dat de aftrekbaarheid van de hypotheekrente vooral ten goede komt aan de hogere inkomensgroepen. Die bewonen niet alleen de duurste huizen met de grootste hypotheken, maar omdat zij in het hoogste belastingtarief vallen (52%), krijgen zij ook een groter deel van de betaalde rente terug.Terecht wordt daar in de discus­

sie voortdurend de vinger bij gelegd. Voor de overheid is van belang dat zij vanwege deze aftrekpost steeds meer belastinginkomsten misloopt.Tussen 1990 en 2004 verdrievoudigde dat bedrag. Daarbij komt dat, wanneer de hypotheekrente zou gaan stijgen, die aftrekpost snel groter wordt. Elke procent stijging van de hypotheekrente betekent voor de minister van Financiën

een schadepost van anderhalf miljard!

Belang eigenwoningbezit

Nu is het nog steeds zo dat het maatschappelijk van belang is om het eigen woningbezit te stimuleren. Zo is dat in SGP-kring ook altijd gezien. Uiteraard is een eigen huis niet voor iedereen de meest geschikte oplossing van zijn woonbehoefte. Je moet het willen en kunnen betalen. Daarom moeten er ook voldoende huurwoningen zijn. Dat is een probleem apart.

In het algemeen beleven mensen echter meer plezier aan een eigen woning dan aan een huurhuis. Je eigen huis is een stuk van jezelf en je kunt er (afgedacht van je eigen portemonnee en de welstandseisen van de gemeente) mee doen wat je wilt. Mensen steken meer tijd en geld in het onderhoud van hun eigen huis, dan in een gehuurde woning. Woningbezitters zijn ook meer betrokken bij hun buurt dan huurders.

Dat betekent dat zorgvuldig moet worden omgegaan met fiscale regels inzake de eigen woning, ledere politicus weet dat. De kwestie van de hypotheekrenteaftrek ligt in de Nederlandse politiek heel gevoelig. Al die woningbezitters zijn immers ook kiezers. Onder de SGP-kiezers is het eigenwoningbezit zelfs relatief hoog.

Het huidige kabinet heeft beloofd deze aftrekpost te handhaven.Voor een volgend kabinet ligt dat anders, zeker wanneer de PvdA en niet de VVD daarvan deel uitmaakt. Recent heeft ook de Raad van State geadviseerd de aftrekbaarheid van de hypotheekrente geleidelijk aan in te perken. De woningbezitter is dus gewaarschuwd.

Aftrek maximeren

In haar verkiezingsprogram pleit de SGP er voor om de aftrek van de hypotheekrente niet te laten gelden voor hypotheekschulden boven de € 250.000. Dat is een aardige stap in de goede richting, maar het is de vraag of het daarbij kan blijven. Het invoeren van een vast tarief waartegen de hypotheekrente kan worden afgetrokken (bijvoorbeeld 40%) ondervangt de kritiek dat deze aftrekpost vooral de hogere inkomensgroepen bevoordeelt. Wie weet maken de extra belastinginkomsten die deze ingrepen opleveren, het mogelijk om de belastingtarieven wat te verlagen. In ieder geval zou de overdrachtsbelasting (6% van de verkoopprijs) moeten verdwijnen. Duidelijk is wel dat een verdergaande aanpassing van de bestaande regeling geleidelijk aan moet gebeuren. In Groot-Brittannië heeft men er zelfs 25 jaar over gedaan om de aftrekbaarheid af te schaffen.

Een abrupte afschaffing zou ook dramatische gevolgen hebben voor de woningmarkt. Door vraaguitval zouden de huizenprijzen met wel 30 procent dalen. Bij een geleidelijke en beperkte ingreep is er hooguit sprake van een lichte daling. Voor starters op de woningmarkt kan dat geen kwaad.

dr. C.S.Ljanse

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen