Jongeren · Bestuurlijke vernieuwing

De verkiezingen hebben plaatsgevonden en de fornnatie is inmiddels in volle gang. Het kabinet van CDA, VVD en D66 is daarmee echt verleden tijd. Eén van de speerpunten van die coalitie was bestuurlijke vernieuwing. Dit onderwerp was misschien een zoethoudertje voor D66, niet ontkent kan worden dat er op dit terrein meerdere stappen zijn ondernomen. Zo liggen er meerdere gezaghebbende adviezen over bestuurlijke vernieuwing, waaronder één van het Burgerforum.

Hoe we ook over onze democratie denken, of we nu alles bij het oude willen laten of alles op de schop willen gooien, het zijn adviezen waar de politiek niet om heen kan. Ook de campagne voor de laatste Tweede Kamerverkiezingen wierp een interessant licht op het functioneren van onze democratie.

Campagne

Nu de rook van de verkiezingscampagne is opgetrokken en de uitslag duidelijk is geworden, is het goed om terug te blikken. De manier waarop de uitslag tot stand is gekomen, laat een onbevredigend gevoel achter. Het is goed om dat nu onder woorden te brengen en niet bij de volgende verkiezingen.Tijdens de campagne zitten de studio's vol met deskundigen die klagen over bijvoorbeeld de 'terreur van de opiniepeilingen'. Na de verkiezingen is iedereen dat weer vergeten, om zich er pas tijdens de komende verkiezingen weer uitgebreid aan te ergeren. Juist in de formatie zou over het verloop van de campagne gesproken kunnen worden. De lijsttrekkersdebatten waren vooral een oefening in snel scoren. Het in één minuut toelichten van een standpunt laat vooral zien of iemand verbaal sterk is. Het debat werd beheerst door korte zinnetjes en ad rem reageren. In ieder geval werkt het houden van het debat op dié manier het simpel scoren met zinnetjes als 'met Bos bent u de klos', flink in de hand.Voor een willekeurig debat is het aardig, maar wanneer beseft wordt dat een flink gedeelte van de kiezers op basis hiervan zijn of haar stem bepaalt, wordt het toch wel treurig. Buitenlandse voorbeelden, bijvoorbeeld uit Groot-Brittannië, laten zien dat het heel anders kan. Daar krijgen politici veel uitgebreider de gelegenheid hun eigen verhaal te doen en op de tegenstander te reageren. Dat doet een beroep op helder en zuiver argumenteren. Het op die manier organiseren van een debat laat veel beter zien wat de inhoudelijke verschillen zijn tussen de lijsttrekkers.

Het zou goed zijn wanneer politici zelf bij de media aan de bel trekken over de manier waarop ze met elkaar in debat gaan.Voordat de campagne losbarst, moet het mogelijk zijn heldere afspraken te maken. Een verbod op opiniepeilingen in de laatste paar weken voor de verkiezingen, zou ook een vooruitgang zijn. Niet dat daarmee peilingen zelf uitgebannen worden, maar wel het spreken over peilingen in de campagne. Het ligt niet in de lijn der verwachting dat Tweede Kamerleden het door hen ingestelde verbod gaan overtreden.

Weg kwijt

Iets anders wat duidelijk bleek tijdens de campagne, is dat er steeds meer kiezers zijn die pas op het laatste moment bepalen op welke partij ze hun stem uit gaan brengen. De groei van deze groep hangt samen met een verandering in de samenleving. Er zijn steeds minder kiezers die een natuurlijke band hebben met een bepaalde partij. Het vraagt een verandering in de samenleving, een verandering waar de SGP een heldere opvatting over heeft, om die trend te keren. De politiek is niet bij machte om dat te veranderen. Wat wel van politici gevraagd wordt, is dat ze een helder standpunt innemen en dat consequent verdedigen en uitdragen. Want wanneer we naast zwevende kiezers ook zwevende politici hebben, dan zijn we nog verder van huis. De 140 leden van het Burgerforum hebben zich een aantal maanden intensief met deze problematiek bezig gehouden.

Neer invloed

De door Pechtold aangestelde leden van het Burgerforum, gewone burgers, pleiten in het eindverslag voor meer invloed van de kiezer op de samenstelling van de Tweede Kamer In het voorstel van het Burgerforum stemt de kiezer of op een partij (en laat daarbij de lijstvolgorde intact) of brengt een voorkeurstem uit op een kandidaat. Verder pleit het Burgerforum voor een andere manier van restzetelverdeling. De voorgestelde manier komt de kleine partijen ten goede (en zou in de huidige verhoudingen de SGP een derde zetel hebben opgeleverd). Andere herkenbare knelpunten als de vele afsplitsingen worden ook aan de kaak gesteld in dit advies. De hoofdtoon van het advies is waardering voor het huidige stelsel, de zogenoemde representatieve democratie.

Kleine partijen

Die waardering delen wij. De fundamentele discussie over de ideale staatsvorm is een andere, maar binnen de gegeven mogelijkheden zien wij vooral de voordelen van het huidige stelsel. De voorstellen van het Burgerforum versterken de positie van kleine partijen. Door het grote aantal, deels kleine, partijen wordt een groot aantal meningen vertegenwoordigd. Reformatorische christenen hebben daardoor politieke mogelijkheden die groot zijn in vergelijking met andere landen. Juist kamerleden van kleine partijen leveren vaak goede bijdrages, omdat ze een breed terrein overzien. Behalve in de campagnetijd is er in de Nederlandse politiek nog steeds een grote wil om tot gezamenlijke oplossingen te komen. Ook dat hangt samen met het systeem waarin de 'vijand' van vandaag de 'vriend' van morgen kan zijn.

Over het voorstel van het Burgerforum of voor een partij of voor een kandidaat te kiezen, zijn we minder enthousiast. De trend in het politieke bedrijf dat het steeds meer gaat om de personen en steeds minder om de inhoud, wordt er door bevorderd. Kandidaten, zeker die wat lager geplaatst zijn, zullen vooral op persoonlijke titel campagne gaan voeren om gekozen te worden. De polarisatie die je zag door de tweestrijd tussen Verdonk en Rutte binnen de WD zal in dit systeem in versterkte mate optreden.

De mate waarin de Nederlandse politiek geloofwaardig zal blijken te zijn in de komende jaren, hangt niet zozeer af van het systeem, maar van de personen. Van hen wordt een stijl van politiek bedrijven gevraagd waarin de kracht van argumenten de doorslag geeft.

Geert Schipaanboord Voorzitter commissie binnenland sectie Politiek

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen