Praktische beginselen (12)

DE HEILIGHEID VAN DE EED MOET ZWAAR WEGEN. DAT BEDENKE MEN BIJ HET ^ AFLEGGEN OF HET AFWIJZEN VAN DE EED. DE OVERHEID REGEERT BIJ DE GRA- TIE GODS EN IS GEBONDEN AAN ZIJN WETTEN. VANUIT DAT KARAKTER VAN DE OVERHEID VOLGT DAT ZIJ DE EED MOET EISEN VAN BESTUURDERS EN VERTEGEN- wooRDiGERS. OVERHEID? WAT WAT BETEKENT HOUDT DE HET EED VOOR CONCREET DEGENE IN? DIE WAT DE EED BETEKENT AFLEGT? DAT VOOR DE

Eedsformule Kamerleden

Allereerst iets over de concrete invulling van de eed.Voor Kamerleden spreekt de wet over de zuiveringsformule, het trouw zweren aan o.a. de Grondwet en het zweren van een getrouwe ambtsvervulling.

Bij de aanvaarding van hun ambt leggen de leden der Staten-Generaal in de vergadering van de Kamer waarin zij zijn verkozen, de volgende eden af: "(l) Ik zweer dat ik, om tot lid van de Staten- Generaal te worden benoemd, rechtstreeks noch middellijk, onder welke naam of welk voorwendsel ook, enige gift of gunst heb gegeven of beloofd. (2) Ik zweer, dat ik, om iets in dit ambt te doen ofte laten, rechtstreeks noch middellijk enig geschenk of enige belofte heb aangenomen of zal aannemen. (3) Ik zweer trouw aan de Koning, aan het Statuut voor het Koninkrijk en aan de Grondwet. (4) Ik zweer dat ik de plichten die mijn ambt mij oplegt getrouw zal vervullen". Degene die de eed aflegt, antwoordt dan: "Zo waarlijk heipe mij God almachtig!"

In gemeenten en provincies Voor Statenleden en gedeputeerden, voor gemeenteraadsleden en wethouders is de inhoud als volgt: de zuiveringsformule en het zweren van trouw aan de Grondwet en de wetten van het land en tenslotte het zweren dat zij de plichten als lid van een bestuurlijk orgaan naar eer en geweten zullen vervullen. In zowel de provinciewet, als de gemeentewet is de formulering te vinden in artikel I4."(l) Ik zweer dat ik, om tot lid van de raad/lid van provinciale staten benoemd te worden, rechtstreeks noch middellijk, onder welke naam of welk voorwendsel ook, enige gift of gunst heb gegeven of beloofd. (2) Ik zweer dat ik, om iets in dit ambt te doen ofte laten. rechtstreeks noch middellijk enig geschenk of enige belofte heb aangenomen of zal aannemen. (3) Ik zweer dat ik getrouw zal zijn aan de Grondwet, dat ik de wetten zal nakomen en dat ik mijn plichten als lid van de raad/lid van provinciale staten naar eer en geweten zal vervullen. De bestuurder of vertegenwoordiger antwoordt dan: "Zo waarlijk heIpe mij God Almachtig!"

Roeping van de overheid

Wat betekent de eed voor de overheid? Zoals gezegd, uit het karakter van de overheid volgt dat zij de eed moet eisen. De zuiveringseed staat buiten elke vorm van discussie. De overheid moet corruptie, e.d. voorkomen. Geen smeergeld of illegale praktijken om te komen tot een bestuurlijke of vertegenwoordigende functie mag de overheid accepteren. De overheid mag er ook op vertrouwen dat bestuurders en vertegenwoordigers nauwgezet hun lidmaatschap naar eer en geweten ten nutte van de samenleving waarnemen. Het eisen van de eed bevestigt de roeping en het karakter van de overheid.

Trouw

Welke consequentie heeft de formuleringover trouw aan de Grondwet en de wetten van het land? Op de Grondwet isvanuit Gods Woord gefundeerde kritiek, ^ , , te leveren. De overheid vaardigt naastwetten overeenkomstig Gods Woordook wetten uit die in strijd zijn met _., , , , ... , , , Gods Woord. Mag zij van haar onderdaneneisen Onder aanroeping van Godsnaam trouw te zijn aan wetten die instrijd zijn met Gods Woord? Dat is toch ping die zij op grond van Gods Woord heeft? Een rechtgeaarde SGP-er zal de overheid op die zondige elementen in de Grondwet en de wetten van het land wijzen. Hij zal daar tegen getuigen.TegelIj kertijd komt de vraag naar voren: moet zij in onze visie dan maar nalaten de eed te eisen? De consequentie daarvan is dat het land ten onder gaat in chaos. Dat is niet tot Gods eer en tot heil van de naaste. De overheid moet als Gods dienares de eed eisen. De overheid vraagt niet of we de Grondwet enerzijds en alif wetten anderzijds van ons goedkeuringsstempel voorzien. Er zullen weinig partijen zijn, die het voor honderd procent eens zijn met de inhoud van alle wetten. Zij vraagt de zekerheid, dat bestuurders en vertegenwoordigers binnen de rechts orde zullen handelen. Dat mag de overheid eisen. Binnen de bestaande rechtsorde mag en moet de Staatkundig Gere formeerde Partij zich inzetten Gods Woord tot meerdere erkenning te bren gen. De eed is om trouw en waarheid tr bevorderen.

Getuigenis jegens overheid

Wat betekent de eed voor degene die hem aflegt? Het afleggen van de eed is een erkenning van het ambt van de overheid als Gods dienares. Dat is een belangrijk gegeven.Verder bevorderen de- genen die de (zuiverings-)eed afleggen waarheid en trouw. Zij weren daarmee dubieuze en illegale praktijken. Met het afleggen van de eed bevordert de overheid ook dat bestuurders en vertegenwoordigers aangesproken kunnen worden op het zorgvuldig waarnemen van de plichten die uit hun ambt voortvloeien.

Kamerleden en de Grondwet

Voor degene die de eed aflegt, zal de /raag zijn, wat het betekent trouw te iweren aan de Grondwet en de wetten /an het land? Het is wel nodig ondercheid te maken tussen Kamerleden enerzijds en bestuurders en vertegen- /voordigers in gemeenten en provincies mderzijds. Kamerleden zweren alleen rouw aan de Grondwet. De anderen zweren trouw aan de Grondwet én de A'etten van het land. Kamerleden zullen op grond van hun eed van trouw de Grondwet serieus nemen. Maar het ligt //el binnen de bevoegdheden van de Tweede en Eerste Kamer om de Grond- A/et te wijzigen. Een Kamerlid zweert ook trouw aan het artikel waarin die riogelijkheid geformuleerd staat. Een 'ergelijke redenering kan natuurlijk niet eiden tot een lichtvaardige handelwijze en aanzien van de eed.

De Grondwet en de wetten

Bij bestuurders en vertegenwoordigers in de gemeenten en provincies ligt dat dus anders. Zij zweren trouw aan de Grondwet en de wetten van het land. Zij missen de mogelijkheid om de Grondwet en de wetten te wijzigen. Moeten zij er dan van af zien om de eed af te leggen? Dat mag niet lichtvaardig gebeuren. De eed is niet synoniem met een instemmingsverklaring. Met de aflegging van de eed zweert een bestuurder c.q. vertegenwoordiger binnen de rechtsorde van het land te blijven. De eed is een loyaliteitsverklaring. Het is overigens zo dat niet alleen bestuurders en vertegenwoordigers, maar alle Nederlanders geacht worden binnen de kaders van de rechtsorde te blijven.

Naar eer en geweten

Bestuurders c.q. vertegenwoordigers zweren hun plichten na te komen naar eer en geweten. Zij kunnen in bepaalde situaties in de klem komen met hun afgelegde eed. Als dat niet het geval zou zijn, zou er geen spanningsvolle verhouding zijn tussen de wetgeving en Gods wetten. Soms moeten zij stemmen tegen zaken die indruisen tegen Gods Woord, maar die volgens de wetgeving wel mogelijk zijn. Daarbij dienen zij dan wel eerst grondig alle mogelijkheden onderzocht te hebben. De wet biedt ook interpretatieruimte! Als geen andere wegen meer open staan, dan blijft maar één weg open: een beroep doen op de formulering: "naar eer en (bijbels genormeerd) geweten". Het mag daarin niet gaan om het centraal stellen van het individu met zijn wijsheid, maar om de gehoorzaamheid aan Gods Woord.

Een lichtvaardig oordeel over het handelen van bestuurders en vertegenwoordigers in dezen past niet. Meestal is de bestuurlijke werkelijkheid complex en een simpel oordeel lijkt soms wel waarheid, maar doet vaak geen recht aan dé waarheid en de gewetensvolle manier waarop een bestuurder of vertegenwoordiger dient te handelen.

drs. P.A. Zevenbergen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen