Dure olie biedt duurzame kansen

De olieprijs heeft beduidende invloed op vele facetten in de maatschappij. Het eerste en meest voor de hand liggende is de invloed op de brandstofprijs. De prijs van benzine, diesel en lpg wordt bepaald door verschillende factoren. Toonaangevend is de inkoopprijs op de internationale markt. Daarbovenop komt een marge voor de oliemaatschappijen en pomphouders. De rest bestaat uit accijns, heffingen én btw. Als de hoge prijs het rijgedrag niet ontmoedigt, is alleen de staat er goed mee door de stijgende btw-inkomsten. Ook vliegtuigmaatschappijen kampen hierdoor met hogere kosten. KLM moest in de eerste twee maanden van 2011 al tweemaal de prijzen van de vliegtickets opschroeven. Een stijgende olieprijs is niet goed voor de geteisterde westerse economieën. Het kan leiden tot een rem op het herstel en inflatie aanwakkeren. Hogere olieprijzen verhogen de productie- en transportkosten en in veel gevallen wordt dit doorberekend aan de consument. De voorzitter van de Amerikaanse centrale bank waarschuwde begin maart dat de aanhoudend hoge olieprijzen een gevaar vormen voor de Amerikaanse economie. Langdurende olieprijsstijgingen zullen resulteren in stijging van consumentenprijzen, waardoor de koopkracht van consumenten afneemt. De angst dat olieprijsstijging leidt tot inflatie heeft een negatief effect op de beurshandel. Zeker in een periode van weinig nieuws drukt een onstabiele en niet-voorspelbare oliemarkt een groot stempel op de koers van de aandelen.

Grote afhankelijkheid

Een belangrijke oorzaak voor de stijgende olieprijs is de onrust in het Midden-Oosten. Door oorlogen of wantoestanden komt de productie in het gedrang. Bedrijven staken de olieactiviteiten of de export wordt verstoord. Met als gevolg een kleiner aanbod op de oliemarkt, wat de prijs flink kan opstuwen. De aanhoudende gevechten in Libië gaven de prijs een verhogend negatieve impuls. Libië heeft een olieproductie van 1,6 miljoen vaten per dag, waarvan 80% geëxporteerd wordt naar Europa. Een beperking van de export vanuit dit land is op de gehele markt nog wel te overzien, maar veel erger is de angst dat de onrust overslaat naar de Golfregio, het hart van de oliehandel. De minste onrustgeruchten uit een land als Saudi-Arabië – met een ruim vijfmaal grotere productie dan Libië – leiden tot hypernerveuze reacties op de oliemarkt.

Duurzame alternatieven

Nu we met de neus op de feiten worden gedrukt, is het de vraag of we op deze voet verder moeten gaan. Kortetermijnpolitiek leunt op de gedachte van passiviteit, doorgaan en niet investeren in duurdere alternatieven. Op korte termijn zorgt dit zelfs voor een meevallertje voor de staat. Bij een gelijk brandstofverbruik ontvangt de overheid meer btw door de hogere brandstofprijzen. Voor de langere termijn en in het bijzonder voor de consument is er weinig voordeel te behalen. Aan de hoge olieprijs zit in elk geval één klein lichtpuntje: duurzame energie kan beter concurreren met de huidige energiebronnen en zich verder ontwikkelen tot een waardig alternatief. Zo kunnen de hoge brandstofprijzen een stimulans zijn voor het elektrisch rijden. Hierbij snijdt het mes aan twee zijden. De prijs van elektriciteit is veel minder gekoppeld aan de olieprijs dan benzine en diesel. Bovendien zijn elektrische auto’s ook zo’n driemaal zuiniger. Een extra duwtje in de rug kunnen ze goed gebruiken. Ook hybride auto’s, die maar gedeeltelijk gebruikmaken van benzine of diesel, worden aantrekkelijker. De olieverslaving de baas worden kan ook op een minder revolutionaire manier. Hiervoor is een driestappenplan ontwikkeld dat bedrijven, huishoudens en overheden helpt om stap voor stap klimaatneutraal te worden. Met het volgen van deze stappen zou al heel wat voordeel geboekt kunnen worden. De eerste stap is inzetten op energiebesparing, dus terugdringen van onnodig energieverbruik. Eén medestander is al gevonden in minister De Jager. Hij riep in reactie op de stijgende prijzen dat de economie zich moet aanpassen en moet produceren met minder olie. Efficiëntere voer- en vaartuigen moeten gestimuleerd worden. Een mogelijkheid hiervoor zijn de hybride motoren, die een brandstofbesparing van 35% mogelijk maken. De tweede stap is voor de resterende behoefte inzetten op zo veel mogelijk duurzame energie. Nederland heeft de ambitie om in 2020 14% van het energieverbruik uit duurzame energie te laten bestaan en de CO2-uitstoot drastisch te verminderen. Minder olie is voor beide doelstellingen een goede stap in de juiste richting. Biomassa wordt in steeds meer studies gezien als een goede energiebron om de transportsector van nieuwe energie te voorzien. En als dit nog niet voldoende is, is er de derde stap die zich richt op het zuinig en efficiënt gebruikmaken van fossiele brandstoffen. De rollen moeten omgekeerd worden, zodat de oliesjeiks het laatste middel zijn om ons van onze fossiele energie te voorzien. De ontstane situatie met hoge olieprijzen is tekenend voor de afhankelijkheid van het Midden-Oosten. De afgelopen tijd is het weer duidelijk geworden wat de consequenties hiervan zijn. Als de oliekraan in het Midden-Oosten langdurig wordt dichtgedraaid, is een wereldwijde crisis het onvermijdelijke gevolg. We moeten het tij keren, anders is het dweilen met de oliekraan open!

Jacco Zuijdweg Commissie Duurzame Ontwikkeling en Landbouw

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen