Godsdienstvrijheid

Beschouwend debat

“Een meer beschouwend debat over de scheiding van kerk en staat”, dat is wat mevrouw Hennis (VVD) wil. Ze krijgt dit fundamentele debat, want de Tweede Kamer gaat over het thema debatteren. De vrijheid van godsdienst en de scheiding van kerk en staat, daar gaat het debat over. Mevrouw Hennis deed deze uitspraken in een interview met Kustaw Bessems van dagblad De Pers.

In dat interview pleit ze naar aanleiding van het verbod op hoofddoekjes voor een debat. Een ‘beschouwend debat’. Dat is lastig, want godsdienst raakt mensen diep. Haar belangrijkste punt is echter dat de angst voor de aantasting van godsdienstvrijheid onzin is. “Want de vrijheid van godsdienst is in zo veel andere artikelen geregeld: de vrijheid van vergadering, de vrijheid van meningsuiting. In feite is het artikel waarin die vrijheid van godsdienst is vervat overbodig.”

Geloof als mening

Een ontspannen debat over deze prangende kwesties zal niet eenvoudig zijn. Nog voor de uitspraken van het VVDKamerlid schreven de heren Kleinpaste (D66) en Duyvestijn (PvdA) een artikel in de Volkskrant over de vrijheid van godsdienst en de rol van gelovigen in het debat. Zij beschreven hun bezwaren onder de veelzeggende titel: “Wat doet God op mijn belastingformulier?” Gelovigen worden oneindig voorgetrokken: “Het probleem zit hem in de neiging het geloof in God net even hoger te waarderen dan willekeurig welke andere mening.”

Een derde moment was een uitzending van Schepper & Co van de NCRV over dit thema. In deze uitzending zei mevrouw In ’t Veld (D66) dat het haar wel stoort dat gelovigen de discussie domineren, bijvoorbeeld als het gaat om ethische thema’s. Het zou evenwichtiger moeten.

Uit deze drie voorbeelden blijkt steeds de groeiende irritatie over de rol van bijvoorbeeld orthodoxe christenen in het debat. En dat terwijl orthodoxe christenen “zelf het idee hebben dat ze alles verloren hebben”, aldus Bart Jan Spruyt in een reactie op de uitspraak van mevrouw In ’t Veld.

Er heerst een vertekend beeld van de positie van orthodoxe christenen in de samenleving. Het lijkt bijna irritatie te zijn dat artikel 6 van de Grondwet – waarin de vrijheid van godsdienst beschreven wordt – het onmogelijk maakt om religie als “ook maar een mening” te zien.

Positie van de SGP

Dat dit debat nu oplaait, heeft niet in de laatste plaats te maken met de positie die de Staatkundig Gereformeerde ‘mannenbroeders’ momenteel innemen in Den Haag. Mevrouw In ’t Veld vindt namelijk dat er niet alleen gekeken moet worden naar de hoofddoekjes van moslima’s, maar ook naar de SGP “die het kennelijk voor elkaar krijgt om bepaalde zaken zoals abortus en de winkeltijdenwet, om daar haar stempel op te drukken”. Dat dit democratie heet, ontgaat de democraten.

Er is een overdreven aandacht in het debat voor zaken die zogenaamd gelijk zijn. Spreken we over de islam, dan moeten we van de weeromstuit ook spreken over orthodoxe christenen. Volgens Frank Ankersmit, historicus en filosoof, heeft dit veel te maken met de veranderende samenleving. Jaren geleden was de SGP wel een ‘uitzondering’, maar door de komst van de islam werd er actie ondernomen tegen de SGP en haar ‘vrouwenstandpunt’, uit zorg voor een grotere, islamitische partij. Gelijke monniken, gelijke kappen. De overdreven aandacht voor gelijkheid nekt nu de vrijheid van godsdienst. Sterker nog: waarom zou een religie meer recht van spreken hebben dan welke andere mening dan ook?

Rechtsstaat

Dit gegeven brengt ons in het hart van het debat over de vrijheid van godsdienst. Het afschaffen van een vrijheid, nota bene door liberalen, noopt tot een stevig geluid. De rechtsstaat wankelt en moet verdedigd worden. Er gaan namelijk steeds meer stemmen op dat de vrijheid van godsdienst geen toegevoegde waarde heeft. De rechten en vrijheden van gelovigen liggen namelijk verankerd in de vrijheid van vereniging en meningsuiting.

De laatste ‘vervolging’ van christenen vond plaats door liberalen in de negentiende eeuw. De zogenaamde ‘hostierel’ laat ook duidelijk zien waarom de vrijheid van godsdienst van belang is. Er is een historisch argument, maar zeker ook een contemporain argument.

Daarnaast wordt de scheiding van kerk en staat – de kerk heerst niet over de staat en de staat niet in de kerk – ook steeds vaker dwingend uitgelegd: God dienen is prima, maar wel achter de voordeur. Het publieke domein gezuiverd van godsdienst, dat lijkt het streven. Dat neutraliteit niet bestaat en de publieke ruimte uit zichzelf niet neutraal is, maar wordt ingevuld, wordt ontkend.

Als christenen graag een samenleving zien die ondergedompeld is in het christelijk geloof, betekent dat toch niet dat ze daarmee de scheiding tussen kerk en staat geweld aandoen? Voor christenen ligt er een taak om de rechtsstaat op dit punt te beschermen. De vrijheid van godsdienst is veel waard.

Jacques Rozendaal en Dirk-Jan Nijsink Voorzitter resp. beleidsadviseur SGP-jongeren

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen