Boeken onder druk

Dit zijn drie voorbeelden van censuur die genoemd worden in het boek Boeken onder druk. Dit boek geeft een overzicht van de censuur op alleen de literaire drukwerken. Er zijn slechts twee periodes in Nederland geweest met officiële censuur: de Franse tijd (1811- 1813) en een deel van de Tweede Wereldoorlog (1942-1945). Hoewel de officiële censuur dus beperkt is tot twee periodes, was er in Nederland wel sprake van officieuze censuur. De alom geprezen tolerantie van Nederland blijkt niet geheel overeen te komen met de werkelijkheid.

Onderscheid

Vanaf de uitvinding van de boekdrukkunst is controle uitgeoefend op de verspreiding van gedachtegoed dat schadelijk zou zijn voor de goede zeden, de godsdienst of de politiek. In het boek wordt onderscheid gemaakt tussen formele en informele censuur. De formele censuur komt naar voren in processen, inbeslagname en lijsten van verboden boeken. De informele censuur oefent druk uit op de auteur, de lezer of de algemene mening. Bepaalde boeken worden doodgezwegen in de media, waardoor de invloed beperkt blijft.

Ruimhartige benadering

De vrijheid van meningsuiting kwam in de grondwet van 1798 terecht. Artikel 7, lid 1 van de grondwet laat nog steeds ruimte de publicatie van een boek tegen te gaan als het de verantwoordelijkheid volgens de wet aantast. Nog steeds is in Nederland een niet-wetenschappelijke editie van Hitlers Mein Kampf verboden. Zelfs in 2007 corrigeerde een krappe Kamermeerderheid een meer ruimhartige benadering van de toenmalige minister Plasterk. Die ruimhartige benadering lijkt echter steeds meer terrein te winnen. Verbieden is in de moderne opinie per definitie negatief.

Overzicht

Het boek geeft een chronologisch overzicht van censuurkwesties in ons land en de houding van de overheid daarin. Boeken onder druk bevat onder andere bijdragen van emeritus-hoogleraar Herman Pleij (de zestiende eeuw), Olga van Marion (de zeer interessante zeventiende eeuw) en Klaus Beekman (de twintigste en eenentwintigste eeuw). Hoe ging en gaat men om met de vrijheid van drukpers en meningsuiting? Een gedegen en wetenschappelijk verantwoord antwoord vindt men in Boeken onder druk.

N.a.v. Boeken onder druk. Censuur en pers-onvrijheid in Nederland sinds de boekdrukkunst Marita Mathijsen (red.) Uitgeverij Amsterdam University Press, 2011 Prijs: € 27,50

“Toen in 1795 de omwenteling een feit was, werd persvrijheid geproclameerd als een heilig recht. (…) In de grondwet die in 1798 ontworpen werd, en die geldt als ‘een van de modernste en vooruitstrevendste grondwetten uit haar tijd’, wordt in artikel 16 de vrijheid van drukpers geafficheerd: ‘Ieder Burger mag zijne gevoelens uiten en verspreiden, op zodanige wijze, als hij goedvindt, des niet strijdig met het oogmerk der Maatschappij. De vrijheid der Drukpers is heilig, mits de Geschriften met den naam van Uitgever, Drukker, of Schrijver, voorzien zijn. Deze allen zijn, ten allen tijde, aanspraaklijk voor alle zodanige bedrijven, door middel der Drukpers, ten aanzien van afzonderlijke Personen, of der gantsche Maatschappij, begaan, die door de Wet als misdadig erkend zijn.’” Marita Mathijsen (red.), Boeken onder druk. Censuur en pers-onvrijheid in Nederland sinds de boekdrukkunst, pag. 63

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen