‘Eerlijk Helder Henk’

Bovendien krijgt het CDA langs die weg eindelijk weer een partijleider. Sinds Balkenende zich na de grote verkiezingsnederlaag van 2010 uit de politiek terugtrok, heeft het daar immers aan ontbroken. Er kwam niemand naar voren die door de partij als haar leider werd erkend.

Het systeem van de interne partijverkiezingen is met name afgekeken van Amerika. Voordat in november de presidentskandidaten hun eindstrijd voeren, hebben ze vaak binnen hun eigen partij een verbitterde strijd uitgevochten met andere gegadigden. Die interne strijd kan, zoals ditmaal bij de Republikeinen, maandenlang duren.

Gelederen sluiten

Vervolgens moet de kandidaat die de strijd om de nominatie wint z’n best doen om de gelederen weer gesloten te krijgen. Maandenlang hebben de aanhangers van de Tea Party Mitt Romney bestreden als een halfzachte figuur die alle kanten uit kan en daarom het vertrouwen van de Republikeinen niet waard was. Maar straks worden ze geacht hem te steunen in de strijd tegen Obama.

Het Nederlandse voorbeeld van een voorverkiezing die averechts uitpakte is die bij de VVD in 2006. Mark Rutte, de kandidaat van het partijbestuur, moest het toen opnemen tegen minister Verdonk. Rutte won, maar het hield niet over. Slechts 51 procent van de VVD-leden kozen hem als hun lijsttrekker.

Verdonk ging door met de strijd en haalde bij de Kamerverkiezingen meer voorkeursstemmen dan lijsttrekker Rutte. Kennelijk was zij onder de VVD-kiezers populairder dan onder de partijleden. Uiteindelijk leidde dat tot een breuk in de fractie. Rita Verdonk ging op eigen houtje verder, zij het zonder veel succes. Rutte bracht het tot premier en Verdonk verdween in het politieke niets.

Duidelijke winnaar

Wil zo’n voorverkiezing voor de partij goed aflopen, dan is nodig dat er een duidelijke winnaar is. Hij of zij moet minstens 60 procent van de stemmen halen en liefst meer. Dan is de kans groot dat de verslagen kandidaat of kandidaten hun verlies nemen en zich verder koest houden.

Verder is het van belang dat de strijd tussen de kandidaten niet gekoppeld is aan een richtingstrijd binnen de partij. Rutte gold destijds als de man van de progressieve vleugel van de VVD, Verdonk als de vertegenwoordiger van de conservatieve lijn. Ook al denken de partijleden en het partijkader over allerlei zaken niet gelijk, de partij heeft er altijd belang bij de eenheid voorop te stellen. Een strijd om de lijstaanvoerder waarin de meningsverschillen sterk beklemtoond worden, zet de eenheid van de partij op het spel. Maar voor een zinvolle verkiezingsstrijd moet er natuurlijk ook wat te kiezen zijn. Voor de Europese verkiezingen van 2004 had de ChristenUnie een interne verkiezingscampagne georganiseerd over het lijsttrekkerschap. De zittende Europarlementariër Blokland en het huidige lid van het Europarlement Van Dalen waren de voornaamste kandidaten. Tot teleurstelling van het partijbestuur werd Blokland gekozen. Op de presentatiebijeenkomsten die georganiseerd waren, bleek maar weinig verschil tussen de beide kandidaten. Volgens sommigen was het belangrijkste onderscheid dat de één een baard had en de ander niet.

Gedoogakkoord

Anderhalf jaar geleden werd het gedoogakkoord met de PVV in de kring van het CDA zeer verschillend ontvangen. Naast voorstanders (Verhagen) waren er uitgesproken tegenstanders (Klink). De samenwerking met Wilders, waar destijds tweederde van de CDA’ers mee akkoord ging, is geen succes geworden. Nu het kabinet op de klippen gelopen is, kan men zich voorstellen dat de discussie over het gedoogakkoord opnieuw oplaait, al willen veel voorstanders daar liever niet meer aan herinnerd worden. De partij heeft er echter belang bij dat die kwestie de lijsttrekkerverkiezingen niet overheerst. Onder de zes kandidaten voor de eerste plaats op de lijst zitten geen mensen die anderhalf jaar geleden tot de prominente tegenstanders behoorden. Wellicht zijn die niet door de ballotage gekomen. (ballotage: stemming over het toelaten van iemand als lid)

Alle religies

Waar moet het CDA-lid zich bij zijn keuze dan door laten leiden? Al gauw kom je dan terecht bij de persoonlijkheid van de kandidaten. Hoe komt de betrokkene over? Hoe doet hij of zij het in de media? De kandidaten beklemtonen vooral hun vermogen om verbindend te werken. Ze hebben hart voor mensen, willen luisteren naar hun wensen, staan open voor hun vragen en problemen en meer van dat soort algemeenheden. Uiteraard kun je ook kijken naar hun politieke loopbaan. Wat hebben ze tot dusver gedaan en hoe deden ze dat? Waarschijnlijk zal geen van de kandidaten het in de eerste ronde halen en is een tweede ronde nodig. Dat is geen overtuigende start voor een nieuwe partijleider. De huidige fractievoorzitter Van Haersma Buma maakt de meeste kans. Dat zou ook nog niet zo’n slechte keus zijn. Van de zes kandidaten zijn er drie protestant en drie rooms-katholiek. Dat is in ieder geval mooi verdeeld. Maar vragen rond de principiële identiteit van het CDA zijn bij de lijsttrekkersdebatten niet aan de orde.

Staatssecretaris Bleker (Eerlijk Helder Henk is zijn leuze) ziet het CDA als een ‘brede volkspartij voor mensen uit alle religies’. Welke religie of welke vorm van christendom maakt kennelijk geen verschil. In feite wordt godsdienst daarmee irrelevant voor het CDA. Vandaar ook dat allerlei mensen in het partijkader nauwelijks kerkelijk meelevend of praktiserend godsdienstig zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen