Bouwen aan vertrouwen

Het zijn deze en andere uitspraken die politici doen om hun de kiezers te overtuigen dat er naar hun behoeften wordt geluisterd en dat zij daar iets aan kunnen doen. Er hadden ook andere voorbeelden genoemd kunnen worden, maar dit voorbeeld zal ieder zich herinneren.

De SGP heeft als tweejaarthema voor 2014/2015 gekozen voor Bouwen aan vertrouwen. Wat motiveerde de SGP om voor dit thema te kiezen? Waarom is ‘vertrouwen’ een belangrijk thema?

In de maatschappij zijn ontwikkelingen die als voorbeeld kunnen dienen om het vertrouwensvraagstuk te schetsen. Een herkenbaar voorbeeld is de financiële en economische crisis die Europa sinds 2008 in zijn greep houdt. Banken en financiële instellingen storten in. De banken zelf blijken niet goed met het geld om te kunnen gaan. Topbestuurders ontvangen gigantische bonussen. U en ik lezen dat in de krant en we zijn verontwaardigd. Maar deze mensen en instellingen waren toch te vertrouwen? De controle lijkt kwijt te zijn en we krijgen wantrouwen jegens de economische en politieke elite. Dit schetst de tijd waarin we leven en het laat zien waarom de SGP voor dit thema kiest.

Over zo’n centraal thema moet niet alleen gedebatteerd worden. Nee, de daad moet bij het woord gevoegd worden. Er is geschaad vertrouwen; tussen mensen onderling en tussen burgers en de verschillende instituties. Dat vertrouwen moet hersteld worden en de SGP denkt dat het herstel er kan komen als iedere burger, bestuurder of politicus zijn eigen verantwoordelijkheid verstaat.

Vertrouwen
Wat is vertrouwen eigenlijk? Dat is niet in een zin te omschrijven. Vertrouwen is een houding die je aanneemt in relatie met een ander. Het is een houding van hoop óp en geloof ín iemands goede trouw en eerlijkheid. Iemand vertrouwen heeft wel een risico in zich. Het vertrouwen kán bevestigd en gesterkt worden, maar het kan óók geschaad en beschaamd worden.

Degene die vertrouwd wordt, heeft de verantwoordelijkheid om dat vertrouwen te bevestigen, om betrouwbaar te zijn. Aan de andere kant is er degene die vertrouwen stelt. Diegene heeft de vrijheid om dat wel of niet te doen. Iemand vertrouwen is geen verplichting, want als het een verplichting wordt, is het er sprake van vertrouwen meer.
Toch blijkt de overheid haar onderdanen niet vanzelf te vertrouwen. Zij schrijven de burger wetten voor en controleren of de burger zich daaraan houdt. De wetten die de overheid aan de burger oplegt, dwingen wel tot betrouwbaarheid. Dit gedwongen vertrouwen is een bijzondere manier van vertrouwen die toch een verplichting in zich heeft.

Wantrouwen
Er leeft veel wantrouwen. Dat kan zich extreem uiten in bijvoorbeeld cynisme. Iemand zegt: “De overheid int ons geld, maar verstandig uitgeven, hó maar!” Een ander: “Ik heb geen werk en in de Tweede Kamer hebben ze het alleen maar druk met de intocht van Sinterklaas en een van kleur verschoten piet.” De iets genuanceerdere criticus zegt: “Ik heb weloverwogen mijn stem gegeven aan partij A, maar de beloften die gedaan zijn, worden niet nagekomen”.

Het is niet goed om steevast te wantrouwen en alles vanuit het negatieve te bekijken, maar in Psalm 146 worden we gewaarschuwd tegen een grenzeloos vertrouwen op prinsen, op machtigen die het in de wereld voor het zeggen hebben. “Welgelukzalig is hij, (...) wiens verwachting op den HEERE zijn God is; (…) Die trouwe houdt in der eeuwigheid.”

Afbraak Zeer uitgesproken onbetrouwbaarheid is corruptie. Volgens de corruptie-index (http://www. transparency.org ) is er in Europa minder corruptie dan in Afrika en in Noord-Europa is er minder corruptie dan in Zuid-Europa. Toch vinden wij het vertrouwen in de overheid een belangrijk punt en wij maken ons zorgen over onbetrouwbaarheid. Ons vertrouwen in de overheid halen wij uit het wel of niet falen van het regeringsbeleid. Wij kijken of de politicus zijn beloften nakomt en of hij doet wat hij zelf zegt.

De economie schommelt. Er zijn vette jaren en er zijn magere jaren en daar heeft de politiek niet heel veel invloed op. Toch wordt de politiek wel afgerekend op hoe het met de economie gaat. Het vertrouwen daalt als de politiek geen oplossing heeft voor de crisis. Er is extra behoefte aan betrouwbaarheid. Het vertrouwen in de politiek kan ook weer snel stijgen. Nationale rampen, zoals die met de MH-17, zijn heel erg, maar blijken wel te zorgen voor meer eenheid en saamhorigheid. Het is niet meer ‘de benadeelde burger’ tegen ‘de benadelende overheid’, maar ‘wij allen’ tegen ‘het kwaad dat ons is aangedaan’. Als een politicus zijn land dan goed vertegenwoordigd en de juiste stappen zet, is er relatief snel vertrouwen gewonnen. Zo zien we dat het vertrouwen wat mensen in de overheid hebben, varieert. De ene keer is het hoog en een paar jaar later is het weer gedaald. Er kan niet gesteld worden dat het vertrouwen in de overheid structureel omlaag gaat ten opzichte van een eeuw geleden, het fluctueert.

Bouwen
Toch betekent dit niet dat de overheid maar onderuit kan gaan zitten en zich niets van de burger aantrekt. Er moet gebouwd worden aan vertrouwen. In goede tijden moet het vertrouwen wat er is steeds weer bevestigd worden. In slechte tijden moet het afgekalfde vertrouwen weer worden opgevijzeld. Vertrouwen is op te bouwen als er goede ervaringen zijn, als beloften nagekomen worden, als er voldaan wordt aan verwachtingen en als er verantwoordelijkheid getoond wordt ten aanzien van hen die afhankelijk van je zijn.

Concrete verantwoordelijkheden
Bestuurders en overheden
• Kom uw toezeggingen na.
• Sta naast de burger en geef hem vertrouwen.
• Wees zorgvuldig in procedures en handel niet overhaast.
• Voeg de daad bij uw woord.

Burgers
• Voeg de daad bij uw woord tegenover uw naaste.
• Denk opbouwend kritisch mee met de overheid.
• Steun niet te veel op de ‘prinsen

De bundel Voor dit artikel is veelvuldig geput uit de bundel Bouwen aan vertrouwen: een christelijke visie op de verhouding tussen overheid en burger. Het is een uitgave van het Wetenschappelijk Instituut voor de SGP i.s.m. uitgeverij De Banier bv.

Te bestellen In de aanloop naar het partijcongres op 28 november kunt u zich nog verder verdiepen in dit thema door de bundel aan te bestellen via de ‘webshop’ van de SGP.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen