Leven uit Gods beloften

Uitgeverij De Groot Goudriaan - Kampen.

We hebben hier met een heel belangrijke studie te maken. Dit blijkt duidelijk uit het Woord vooraf van de schrijver. Daaruit nemen we het volgende over:

“Dit boekje is een bewerking en uitbreiding van artikelen, die eerder gepubliceerd werden in De Waarheidsvriend. Een vijftal hoofdstukken is nagenoeg nieuw. De oplettende lezer zal her en der ook enige fragmenten tegenkomen uit de discussie die enige jaren geleden gevoerd werd in het reformatorisch opinieblad Koers.

Deze gedachtenwisseling, waaraan een vijftal predikanten uit de diverse reformatorische kerken deelnamen, maakte op zijn minst twee zaken duidelijk. Uit de reakties is gebleken hoezeer het onderwerp, het leven uit Gods beloften, in de belangstelling van gemeenteleden staat. Wat nog meer zegt: hoezeer velen existentieel betrokken zijn bij de vragen, die zich rond dit thema voordoen: voor wie zijn Gods beloften? Wanneer heeft iemand het recht zich Gods beloften toe te eigenen? Betekent de leer van de uitverkiezing niet een barrière voor een vrije en onvoorwaardelijke prediking van de beloften? Anderzijds illustreerde genoemde discussie ook hoe verschillend er binnen de Gereformeerde Gezindte over deze problematiek gedacht wordt. Er is niet alleen sprake van accentverschillen, soms staan de meningen diametraal tegenover elkaar.

Met name in de interpretatie van Calvijns visie op dit punt gaan de wegen uiteen. Al met al voldoende aanleiding om opnieuw te luisteren naar wat deze reformator over het leven uit God beloften gezegd heeft. Niet om aan Calvijn het laatste woord toe te kennen. Hij wist zich te zeer leerling van de Heilige Schrift dan dat hij zichzelf als het einde van alle tegenspraak wilde beschouwen. Maar juist als Schriftuitlegger is hij nog altijd een gids die ons veel te zeggen en te leren heeft, ook als het gaat om de plaats van Gods beloften in het leven van het geloof.”

We willen ook een en ander uit het eerste hoofdstuk: inleiding aanhalen:

“Een onderzoek naar het begrip belofte (promissio) bij Calvijn brengt ons regelrecht bij het merg van zijn theologie. Zonder twijfel stoten wij hier op een van de sleutelwoorden in zijn oeuvre. De frequentie waarmee de reformator dit begrip in zijn geschriften gebruikt, moet ons reeds opmerkzaam maken. Meerdere Calvijnonderzoekers hebben er de vinger bij gelegd, dat hij het woord belofte opvallend vaak ter sprake brengt en dat het daarom voor het verstaan van zijn theologie van het grootste belang is te weten wat hij ermee bedoelt. Welgeteld blijkt het zelfstandig naamwoord belofte in de laatste uitgave van de Institutie (1559) meer dan 360 keer voor te komen. Het aantal malen dat dit woord genoemd wordt in traktaten, preken en commentaren is niet bekend, maar loopt in de vele honderden. Daarnaast zijn er ook nog het werkwoord beloven (promittere) en de synonieme begrippen pollicitatio en polliteor, die men met grote regelmaat in Calvijns geschriften tegenkomt.

In het veelvuldig gebruik en de accentuering van het begrip belofte stemt Calvijn sterk overeen met de andere reformatoren.” (.....) “In dit boekje willen wij een aantal verbanden nagaan waarin Calvijn het begrip belofte gebruikt. Daarbij laten wij ons leiden door zowel het hoofdwerk van deze hervormer, de Institutie, als door zijn andere geschriften. Wat de methode betreft is gekozen voor een sterk refererende en interpreterende benadering. Juist omdat het veld waarop ons onderwerp zich richt tamelijk onontgonnen is, leek het ons geboden vooral Calvijn zelf aan het woord te laten. Gestreefd is naar een zo helder en eenvoudig mogelijk taalgebruik, zodat het boekje niet alleen voor theologen, maar ook voor ambtsdragers en geïnteresseerde gemeenteleden toegankelijk is.” (.....)

“Na lezing van dit werkje zou men de indruk kunnen hebben dat Calvijn min of meer systematisch over het begrip belofte heeft geschreven. Wie de werken van de reformator zelf ter hand neemt, ontdekt al spoedig dat dit allerminst het geval is. Hoe veelvuldig hij het woord ook gebruikt, nergens vindt men een uitvoerige verhandeling waarin hij enige ordening aanbrengt in zijn visie op de promissio Dei. Wij moeten het doen met talloze korte opmerkingen, die her en der verspreid liggen in zijn oeuvre. Alle systematisering komt dan ook voor rekening van de auteur, die zich zo nu en dan een goudzoeker waande, die de vele gevonden korrels moest omsmelten tot een toonbare goudklomp.”

Na hoofdstuk 1: Inleiding komen de volgende hoofdstukken:

2. Belofte en geloof

3. Belofte en Christusgemeenschap

4. Belofte en verzegeling

5. Belofte en ervaring

6. Belofte en gebed

7. Belofte en verkiezing

8. Belofte en sacrament

9. Belofte en vervulling

10. Belofte en hoop

11. Belofte en Israël

12. Belofte en voleinding

13. Samenvatting en conclusies

14. Perspectief.

Al deze hoofdstukken zijn onderverdeeld in verschillende paragrafen.

Calvijn heeft dus telkens over de belofte geschreven, als is het dan niet systematisch, maar verspreid over al zijn werken. Drs. Van Campen heeft het materiaal bijeengebracht en als we dat heel in het kort samenvatten kunnen we zeggen, dat bij Calvijn naar voren komt, dat de inhoud van de belofte is het heil in Christus, dat de belofte tot allen komt die onder het Woord leven, maar alleen krachtdadig is wanneer zij verbonden is met het werk van de Heilige Geest en dat de belofte moet worden gezien in het licht van de verkiezing.

Van Campen heeft in zekere zin waardering voor de Nadere Reformatie, maar hij meent toch dat er toen een ombuiging gekomen is van de lijn van Calvijn, een verlegging van het object naar het subject. Is hier wel sprake van een ombuiging? Voorwerp en onderwerp horen toch bij elkaar! Is hier niet veelmeer sprake van het doortrekken van de lijn van Calvijn? Deze stelt dat de beloften alleen krachtdadig zijn door de kracht van de Heilige Geest, dat het de Heilige Geest is Die ze doet aanvaarden en tot de onze maken.

In zijn inleiding zegt Van Campen dat er geen overeenstemming is onder de theologen. Hij neemt zelf ook een bepaald standpunt in dat stellig niet door anderen gedeeld wordt. We moeten de studie zien als een bijdrage tot het goed verstaan van de gedachten van Calvijn en daarom kunnen we ons verblijden over de verschijning van dit werk. Er zal wellicht door velen een dankbaar gebruik van worden gemaakt en het zal aanleiding geven om de discussie voort te zetten.

Tenslotte moeten we alles wat Calvijn geschreven heeft toetsen aan Gods Woord en onze belijdenis. Dat geldt trouwens alles wat gesproken en geschreven wordt.

Het boek telt 183 bladzijden en kost als paperback ƒ 27,50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen