Een opmerkelijke ouderling 4

De eerste drie artikelen over Eeuwout Teellinck handelden vooral over zijn persoon en zijn theocratische idealen voor en na de Synode van Dordrecht. Al eerder is reeds geschreven dat er in zijn werken ook een duidelijke piëtistische kant te ontdekken valt. Juist hierdoor is hij een vertegenwoordiger van de Nadere Reformatie. Op praktische wijze schrijft hij over de godsdienst. In dit laatste artikel wilen we vooral dit aspekt naar voren halen en een aantal voorbeelden uit zijn werken doorgeven.

In Christelicke Clachte ( 1618 ) ontstaat er een gesprek tussen vijf personen over de oorzaken van de onvruchtbaarheid van de ware christen. De eerste persoon, Onesimus, spreekt o.a. over het boze verdorven hart.Er is nog zoveel ongelovigheid in het hart van een oprecht christen. Door de verleiding van de zonde en de dagelijkse overtredingen wordt het hart verhard, waardoor men noch door de beloften, noch door de dreigementen van God bewogen wordt. Ten tweede is men vaak zo onwillig en traag om zich tot heilige oefeningen, zoals het gebed en het lezen in Gods Woord, te zetten. Hierdoor moet men veel troost missen. Wat is er ten derde ook nog veel eigenliefde en hoogmoed in het hart overgebleven, ”t welck het eerste vergift is dat de satan daerin geschoten heeft”. Ten laatste is het hart zo bedriegelijk, dat men ondanks al deze verschrikkelijke kwalen, gewoon zorgeloos verder leeft. Philaletius, een andere persoon, stemt hier van harte mee in en vult aan: Wat een goddeloze gedachten kunnen er niet zijn. Zoals de gedachte dat er geen God is, dat het tevergeefs is God te dienen en zou Gods Woord wel de waarheid bevatten? In het bijzonder kunnen predikanten overvallen worden door de verschrikkelijkste zondige gedachten. Zij kunnen door de satan zo bestookt worden, dat ze voor zichzelf de gewaarwording krijgen gelijk te zijn aan een goddeloze. De vijf personen komen tot de conclusie dat het er met Gods volk zeer treurig bijstaat, terwijl de Heere enkel goedheid aan hen bewees en dat zelfs dagelijks. Als de Heere niet Zijn eigen werk in stand zou houden, dan was het een hopeloze zaak.

Toch eist God van ieder mens dat ze Hem zullen zoeken. Daarom geven ze elkaar raadgevingen om aan te sporen tot een oprechte en ernstige levenswandel. Allereerst wijzen ze elkaar op het middel van het gebed en vervolgens stelt Philemon: “Gelijk het Woord machtig is onze zielen te wederbaren en te behouden, zo kan het ook ons vervullen met allerlei troost, naar dat wij van node hebben. Wanneer we naar eigen gewaarwording zo laag gekomen zijn in ons geestelijk leven en wij dachten dat het nooit meer beter zou worden, wat kan dan het Woord ons verkwikken. Zelfs zo, dat alle donkerheid en zwaarmoedigheid van ons verdwijnt. Daaruit moeten we leren dat het Woord des Heeren de rechte bron en fontein is, die ons verkwikt in onze dorheid.

Deze fontein verkoelt de brand van onze zonden en brengt ons meerdere genade toe, zoveel, dat de satan met al zijn listigheid en geweld nooit zal overwinnen”. Aan het eind van het gesprek laat Eeuwout Teellinck de vijf personen tot het volgende besluit komen. Hoewel ze wisten, dat ze in zichzelf onbekwaam waren om oprecht te bidden en met vrucht Gods Woord te gebruiken, dat dit geen redenen waren om het maar na te laten. Integendeel, men mag hopen op “goeden voortganck” als men deze middelen gebruikt, al is het in zwakheid. De vijf personen gaan uit elkaar met de zegenwens of God ieders hart tot deze dingen wilde schikken.

Een ander bijzonder boekje is de Voorbereijdinghe tot de doodt ( 1649 ). Het boekje bevat bekwame middelen om godzalig te leven en zalig te sterven. Geheel het leven moet een voorbereiding zijn op de dood, maar hierin moet een algemene en een bijzondere voorbereiding onderscheiden worden.Zes dingen zijn tot de algemene voorbereiding noodzakelijk: de overdenking van de dood, de ernstige betrachting van ons levenseinde en van de zin van ons leven, de overdenking van Christus’ zoendood, het eeuwige leven reeds in dit aardse leven te beginnen en datgene te doen wat we gedaan zouden willen hebben, wanneer we sterven gaan. De bijzondere voorbereiding eist van ons dat we ons met God verzoe nen, dat we onszelf toerusten en wapenen tegen een te grote vrees voor de dood en dat we ons lichaam goed onderhouden tot God het van ons opeist, tenslotte, dat we de plich ten die ons jegens onze naasten resten, vervullen.

Eerst dan kan de mens in het geloof en in gehoortzaamheid tot God zijn geest in Gods handen bevelen.

Al eerder schreven we dat de mannen van de Nadere Reformatie erg beinvloed werden door de puriteinen in Engeland. Deze puriteinen schreven methodistisch opge zette werken, hoe iemand in de praktijk een godzalig leven moest leiden. Hierdoor kennelijk geinspireerd schreef Eeuwout Teellinck ook zo’n werk. Het heette “Vyer ende wolck-calomme” en het was tevens zijn uitvoerigste geschrift. Zoals God eenmaal het volk van Israël de weg gewezen heeft in de woestijn en het is voorgegaan des daags in een wolkkolom, des nachts in een vuurkolom, alzo licht Hij nog Zijn volk voor door Zijn Woord. De Heilige Schrift wijst de christen hoe hij zijn dagelijks leven moet inrichten.

Vier dingen zijn voor de christen nodig om de dag goed door te brengen: 1. Hij moet de dag goed beginnen. 2. Hij moet gedurende de hele dag overeenkomstig Gods Woord leven. 3. Hij moet de dag goed afsluiten. 4. Hij moet door het Woord gesterkt worden om dit alles te kunnen doen.Door allerlei onderafdelingen brengt Eeuwout Tweellinck alle facetten van het leven ter sprake. Heel praktisch geeft hij de raad om ’s morgens vroeg op te staan en indien het mogelijk is zich een half uur af te zonderen voor gebed, schriftlezing en meditatie, ’s Morgens vroeg is de beste tijd omdat wij dan nog niet door allerlei dagelijkse beslommeringen bezet worden. Waarschuwend voegt hij er aan toe: “Hier mach niemandt ghebreck van tijdt voorwenden”. Dit boek is een volledige zedeleer geworden en het doel is dat de ware christen een afzonderlijk leven leidt. De christen moet door het ijverig gebed, door dagelijkse lering van de Heilige Schrift, door strenge zondagsviering, door onophoudelijke betrachting van Christus’ leven en sterven zo’n ononderbroken omgang met God onderhouden dat hem de zalige vreugde van Gods tegenwoordigheid nimmer verloren gaat. Niemand minder dan Voetius bezorgde in 1649 een herdruk van dit geschrift.

Tenslotte, we hebben geprobeerd iets van de denkbeelden van Eeuwout Teellinck naar voren te halen. Ze zijn het waard overdacht te worden. Deze hoge politicus wist zich gevangen door het Woord van God. Al lokten de wereldse genoegens hem van alle kanten, hij kon en wilde niet anders leven dan naar het Woord. Door Gods genade had hij de waarde leren inzien van de ware godsvreze. Heel zijn leven ligt opgetekend in de betreffende tekst, die hij zelf geschreven heeft onder zijn portret: “Verkiezende liever met het volk van God kwaljik gehandeld te worden,dan voor een tijd de genietingen der zonde te hebben, achtende de versmaadheid van Christus meerderen rijkdom te zijn dan de schatten in Egypte, want hij zag op de vergelding des loons”. ( Hebreën 11 : 25,26 )

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen