Sprekend verleden 1.

In ons land zijn er plaatsen, waar een stuk historie spreekt. Wie van historie houdt, kan verschillende kanten uit. Bouwkundig is er veel interessants intact gebleven. Men kan diverse bouwstijlen bekijken. Kerkhistorisch is er ook veel te zien. Kerkgebouwen roepen herinneringen op. Ze doen ons denken aan gebeurtenissen en aan personen. Mannen van betekenis. Mannen, die de Heere heeft willen gebruiken voor de kerk en voor het staatkundig beleid. Gode zij dank behoort hun werk niet tot het verleden. We kunnen denken aan de besluiten, die genomen zijn op de Dordtse synode, de synode van 1618/19. Een synode van betekenis in de 17e eeuw, maar ook nog vandaag. Wat op die synode besloten is, heeft ook nu nog waarde. De hoofdzaken hebben nog rechtsgeldigheid. Het eigene van het gereformeerd protestantisme spreekt er in. De drie formulieren van enigheid toen vastgesteld vormen nog het belijden van de kerk n.l. de Heidelbergse Catechismus, de Nederlandse Geloofsbelijdenis en de Dordtse Leerregels.

Nu zijn er over onze grens ook plaatsen, waar veel heeft plaatsgevonden. Waar de goede hand van God duidelijk zichtbaar werd. Zijn hand over Zijn erfdeel. We kunnen denken aan Worms. Op de Rijksdag te Worms 1521 blijkt de standvastigheid van Luther. Hij kon niet herroepen, wat hij geschreven had. Als een rots in de branding beleed hij: ”Hier sta ik! Ik kan niet anders. God helpe mij!”.

Genève in Zwitserland ging spreken in de tijd van de reformatie. Kwam het begin van de reformatie daar tot stand door het werk van Farel en Viret, door de komst van Calvijn in 1536 werd de stad tot een centrum van de Reformatie. En dat niet alleen voor Frankrijk maar ook voor Nederland, Engeland en Schotland. De universiteit te Genève werd de kweekplaats van Gereformeerde predikanten. We kunnen ook denken aan Heidelberg. Een bekende plaats geworden door het Slot en de universiteit. Het Heidelbergerslot is eeuwen oud. Met de bouw begon men in de 13e eeuw. De ruïne ervan is nog te bezichtigen. Wie er komt, moet zeker denken aan Frederik de Vrome. Deze vorst gaf de stoot aan de totstandkoming van de Heidelbergse Catechismus. Vandaag is er nog de universiteit, echter het gebouw uit de 16e eeuw is er niet meer. Op zich is de Heidelbergse universiteit de oudste universiteit van Duitsland. In 1386 gesticht door de keurvorst Rurecht I. In het begin van de 16e eeuw was zij de zetel van het Calvinisme in Duitsland. Zacharias Ursinus en Caspar Olevianus zijn aan deze academie als hoogleraar verbonden geweest. Deze beide mannen hebben op last van de keurvorst van de Paltz Frederik III een catechismus opgesteld. In het begin van 1563 werd deze catechismus door de Heidelberger synode goedgekeurd en ging zij vanaf die tijd als leerboek een plaats innemen in kerk en school. Gode zij dank mag dit vandaag nog zo zijn. In onze reformatorische kerken wordt ’s zondags in de morgen- of avonddienst de catechismus behandeld. En met zegen! De Heere wil de verklaring gebruiken.

Nu kan er, als het gaat over plaatsen van betekenis, niet alleen gekeken worden naar het Oosten, maar ook naar het Westen. We kunnen dan denken aan Engeland en Schotland. Van het werk der reformatie daar en dan heel bijzonder in Schotland is ons veel bekend.

In het begin van de 16e eeuw werd de invloed van de Reformatie in Schotland al merkbaar. De eerste martelaar, Patrick Hamilton die in 1528 terecht werd gesteld, was een leerling van Luther. Het geschrift, dat van hem bewaard is gebleven toont duidelijk aan de invloed van zijn leermeester. Hamilton maakte hierin een scherp onderscheid tussen de wet en het evangelie. De wet zegt: betaal uw schuld, u bent een verloren zondaar en u zult sterven.

Het evangelie spreekt van de verzoening alleen door het bloed van Christus. Scherp is zijn afwijzing van de verdienstelijkheid van de goede werken. Hamilton schrijft: ”Wie denkt dat hij door zijn werken kan zalig worden maakt zichzelf tot een Christus”.

Na Hamilton heeft de Schotse Reformatie zich op Zwitserland en Genève georiënteerd. De bekende John Knox, een leerling van Calvijn, heeft veel gedaan tot bevordering van de leer van de reformatie. Onder zijn stuwende leiding werd de kerk van Schotland er één van gereformeerd karakter. Duidelijk wordt zijn optreden gekenmerkt door een onvoorwaardelijk opkomen voor het gezag van het Woord van God en een radicaal afwijzen van alles wat niet op dat Woord kan worden gegrond.

Krachtig was de leiding van John Knox en doortastend zijn optreden. Voor hem was de prediking het belangrijkste. In zijn scherpe prediking hekelde hij allerlei misstanden en schroomde hij niet oordeelsaankondigingen uit het Oude Testament op de situatie van zijn land en volk te betrekken. Toch ging hij verder, dan slechts een boete- en oordeelsprofeet te zijn. Naast het aangeven van en het wijzen op de diepe ernst van de zonde, schitterde ook in zijn prediking Gods reddende liefde in Christus. Reeds de in 1560 opgestelde geloofsbelijdenis, waarvan John Knox de voornaamste auteur was, legt hiervan door de wijze waarop zij de persoon en het werk van Christus centraal stelt, ondubbelzinnig getuigenis af. Naast de invloed van Calvijn is bij John Knox ook de verwantschap met Luther aanwezig. Wij behoeven daarbij niet enkel te denken aan de overeenkomst in temperament en geloofsbeleving. Knox kende evenals Luther zware aanvechtingen in zijn geloofsleven. Wat nog meer spreekt. Luthers verklaring van de brief aan de Galaten en zijn voorrede op de verklaring van de brief aan de Romeinen hebben het geestelijk denken van John Knox beïnvloed en wel zo, dat John Knox de rechtvaardiging door het geloof predikte zoals Luther dit deed. Naar het oordeel van een historiekenner is zo ook de bevindelijke instelling en de evangelische warmte, die het Schotse calvinisme gekenmerkt heeft, te verklaren.

Naast John Knox zijn vele dienaren van de Schotse kerk te noemen. Dienaren die door hun prediking en hun geschriften gesproken hebben in hun tijd, maar ook daarna. Predikanten uit de 16e, 17e en 18e eeuw.

Ook in ons land zijn ze bekend geworden. En vandaag leven ze nog voort in hun geschriften. Geschriften, de moeite waard om te lezen.

Op enkele predikanten en hun geschriften willen we wijzen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen