Scheurmakers en Nieuwlichters

De laatste jaren verschijnen er vele boeken die gaan over de z.g. kleine kerkgeschiedenis. Deze is gericht op een bepaalde plaats of streek. In zulke werken worden we als het ware meegenomen naar het verleden en het gebied dat de volle aandacht vraagt. Het behoeft niet gezegd te worden dat zulke werken van blijvende waarde zijn.

Een poosje geleden verscheen er een werk onder bovenstaande titel van de hand van drs. L. Wüllschleger, Hervormd Predikant te ’s-Gravenhage, dat we ook bij de kleine kerkgeschiedenis zouden kunnen indelen, maar dan moeten we er wel bij bedenken, dat het boek handelt over zaken die voor de hele kerk van die dagen en van later tijd van de grootste betekenis waren. De ondertitel van het boek zegt het: Over Remonstranten en Contra-Remonstranten te ’s-Gravenhage (1618-1618). Destrijdis beslist op de nationale synode te Dordrecht 1618/19. De kerk was in die dagen in groot gevaar. Wie zou de strijd winnen? De Remonstranten of de ContraRemonstranten? Het leek erop dat de Remonstranten zegevierend uit de strijd zouden komen. Dat komt in dit boekje duidelijk naar voren. De Heere heeft echter over Zijn kerk gewaakt en dat kunnen we ook in dit boek lezen. De Dordtse Leerregels spreken van de overwinning van de Waarheid.

We willen enkele gedeelten uit het boek overnemen om onze lezers in te lichten. Dat kan nieuwsgierig maken om nader van dit boek kennis te willen nemen.

In het Woord vooraf begint de schrijver aldus:

“In dit boek gaat het over de strijd die aan het begin van de zeventiende eeuw gevoerd is tussen de Remonstranten en de Contra-Remonstranten in Den Haag. Daarom komen in de titel van dit boek tamelijk strijdbare benamingen voor: Scheurmakers en Nieuwlichters. Dominee Henricus Rosaeus, de voorman van de contra-remonstranten in Den Haag, duidde zijn tegenstanders vanaf de preekstoel aan als “nieuwigheid-drijvers” of “nieuwlichters”. Dominee Johannes Uitenbogaert, de leider en organisator van de Remonstranten, reageerde daarop door de Contra-Remonstranten af te schilderen als “scheurmakers”, omdat ze de eenheid van de kerk op het spel zetten voor hun principes. De titel van dit boek geeft dus iets weer van de sfeer, waarin de Haagse strijd rond de calvinistische predestinatieleer gestreden is.”

In Hoofdstuk I, Inleiding zegt drs. Wüllschleger o.a.:

“In dit boek wordt de strijd tussen de Remonstranten en de Contra-Remonstranten in Den Haag beschreven. In het brandpunt van die strijd staan de Haagse predikanten Rosaeus en Wtenbogaert. Het hoofdaccent bij de beschrijving van het Haagse conflict valt in de periode tussen 1612 en 1618. In die jaren is de eigenlijke strijd gestreden en beslist. De Haagse gebeurtenissen sporen met de landelijke strijd tussen de Remonstranten en de Contra-remonstranten. Daarom zal eerst ingegaan worden op de nationale ontwikkelingen, zowel kerkelijk als politiek. Op die manier krijgen de Haagse gebeurtenissen reliëf.”

Aan het slot van het tweede hoofdstuk lezen we het volgende:

In de volgende hoofdstukken (III tot en met VI) willen we in grote lijnen iets beschrijven van de verschillende conflicten, die hierboven aangeduid zijn. We kiezen daarbij voor een thematische behandeling van de onderwerpen. Steeds moet bedacht worden dat er raakvlakken zijn tussen de verschillende kwesties. Een thematisering betekent in dit geval dus ook een schematisering. Op deze manier kan er echter enig overzicht over ontwikkelingen komen, die - kerkelijk gezien - geleid hebben tot het samenroepen van de Dordtse Synode. Daarmee is dan het raamwerk gegeven van de gebeurtenissen in de Haagse gemeente, die in de hoofdstukken IX tot en met XI meer gedetailleerd worden beschreven. Achtereenvolgens zal het gaan over het dogmatische conflict rond de predestinatie; de strijd om de belijdenis; de verhouding tussen kerk en staat en de controverse in de nationale politiek”.

Het was toen een zeer bewogen tijd, de tijd van het Twaalfjarig bestand. In kerkelijk opzicht ging het vóór of tegen de waarheid. Het zag er naar uit dat de leugen het zou winnen. Maar de Heere heeft uitkomst gegeven. De Heere heeft daar ook Prins Maurits voor willen gebruiken.

Het ziet er in onze dagen op allerlei gebied niet beter, maar eerder veel slechter uit. Maar laten we niet vergeten dat de Heere regeert en Zijn kerk in stand zal houden. Ook in onze dagen kan de Heere nog wonderen doen en uitkomsten geven. De geschiedenis is in dit opzicht leerzaam en ook daarom is het goed van zulke boeken kennis te nemen. Dit boek telt 141 bladzijden. Het is uitgegeven door J. J. Groen en Zoon te Leiden en het kost ƒ 26,50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen