Zondag: Van rust- naar werkdag? (1)

Zondag: Van rust- naar werkdag?

Deze vraag heeft actualiteit gekregen onder invloed van verschillende factoren in het verleden en in het heden. Economische en sociologische factoren, zoals de toenemende behoefte aan arbeid voor een toenemende beroepsbevolking, een toenemende behoefte aan zondagsrecreatie, die een gevolg is van de verstedelijking van de samenleving en de glijdende werkweek, gevolg van een intensieve industrialisatie.

Daardoor wordt zowel de zondagsrust in het openbare leven als de heiliging van de zondag door de christen in zijn persoonlijk leven en zijn gezinsleven een ernstig bedreigde zaak. En deze bedreiging is acuter nu de mogelijkheid aanwezig is om met name de zaterdag en zondag tot werkdagen te maken.

Tevens hebben wij te bedenken, dat in kerk en theologie de zienswijze op het karakter en de viering van de zondag gedurig aan wisseling onderhevig is, naarmate kerk en theologie zich binden aan de opvattingen in de brede samenleving.

Jaren geleden werd reeds gezegd door predikanten dat recreatie op zondag, sport op zondag, naar het strand en het zwembad op zondag, je kunt er misschien Constantijn, in elk geval

Voetius, maar niet Paulus tegen in stelling brengen.

Het laten sluiten van zwembaden op zondag werd toen al een theologisch monstrum genoemd, omdat op deze wijze de vergissingen van Voetius gesteld worden boven de bevrijdende boodschap van Jezus en Paulus. En in de gereformeerde kerken werd de opzienbarende ontdekking gedaan, dat de christelijke sportbeweging de zondag voor zich mag opeisen als uiting van dank en blijdschap voor de bevrijding van Christus. De sportgebeurtenis kon op zondag in een kerkdienst worden besloten, waar winnaars en verliezers samen God komen danken en de Heere ontmoeten bij brood en wijn. Het is niet in te denken.

Een juist antwoord

Willen wij nu komen tot een juist antwoord op bovengestelde vraag, dan is het allereerst nodig, dat wij op grond van Gods Woord en de belijdenis van de kerk duidelijkheid verkrijgen omtrent het karakter van de zondag als rustdag.

Wellicht bent u op de hoogte van het feit, dat in de loop der eeuwen nogal verschillend is gedacht, gesproken en geschreven over de verhouding Sabbat en Zondag. Trouwen tot op de dag van vandaag is deze zaak aan de orde. De reformatoren om een voorbeeld te noemen dachten ook nogal verschillend over deze verhouding. Voor Luther is het oudtestamentisch sabbatsgebod een “uiterlijk ding”, hij wil de zondag vieren uit sociale motieven, maar allermeest om gelegenheid te hebben voor de gemeenschappelijke kerkdienst en de huiselijke godsdienstoefening. De opvatting van Zwingli komt vrijwel met die van Luther overeen. Ook bij Calvijn vinden wij het sociale motief en het motief, dat de zondag ruimte schept voor de dienst des Heeren. Toch gaat Calvijn dieper op de verhouding sabbat-zondag in.

Bij onze nadere-reformatoren vinden wij over het algemeen een strengere zondagsopvatting. Een man als Willem Teellinck is er wel van beschuldigd, dat hij met zijn opvatting van zondagsviering een nieuw jodendom wilde invoeren. Iemand als Gomarus beweerde, dat de christenen, de dag des Heeren hielden niet uit kracht van het vierde gebod, maar volgens de vrije keuze van de kerk.

Voetius is de man geweest, die ten onzent een evenwichtige zondagsviering heeft voorgestaan, strenger dan de reformatoren en milder dan de puriteinen, wier opvatting van de zondagsviering een nogal wettisch karakter droeg.

Mij dunkt, dat uit het bovenstaande wel blijkt, dat het een niet gemakkelijke vraag is, maar wel een uitermate belangrijke vraag is Zondag: Van rust-naar werkdag? om te beantwoorden. Misschien is het ons ook niet onbekend, dat uit recenter verleden tijd veel gestreden is over de betekenis van het vierde gebod uit de decaloog voor het vieren van onze rustdag, de zondag.

Vragen werden gesteld als dezen: Is de nieuwtestamentische rustdag niet wezenlijk iets anders dan de oudtestamentische sabbat? Is de oudtestamentische sabbat niet vervuld in Christus, en is zij als zodanig niet overgegaan in een gebod om de zondag als rustdag te vieren? Is de sabbat wel een “scheppingsordinantie”! Men stelt en heeft gesteld, dat de dag des Heeren -later zondag genoemd - nooit in de christelijke kerk van de eerste eeuwen gezien is als een verlengstuk of een verlenging van de joodse sabbat, omdat deze in Christus is vervuld.

Het gaat er dus om vast te stellen of het vierde gebod wel normatief is voor de christelijke beleving van de zondag, als rustdag. Want als het vierde gebod van de decaloog (de tien geboden) niet normatief is voor de christelijke beleving van de zondag, waarin ligt dan die zondag vast en waar vinden wij dan de norm voor de viering als rustdag daarvan? En hoe staat het dan met de altijd geldigheid van de decaloog in het algemeen en welke zijn dan de consequenties voor de andere negen geboden?

Kort gezegd gaat het dus om de vraag: Heeft het vierde gebod van de decaloog normatieve betekenis voor de viering van de zondag als rustdag, ja of nee? Zo ja, in hoeverre strekt die normatieve betekenis dan? Is er een altijd blijvend beginsel in het vierde gebod? Is er ook een verdwijnende vorm in het vierde gebod? Of is het vierde gebod in zijn geheel verdwijnende vorm, zoals velen willen? Is de sabbat “scheppingsordinantie” of niet? Het antwoord op deze vragen is van zeer groot belang op de vraag: Zondag: Van rust- naar werkdag? Wordt vervolgd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen