BOEKBESPREKING

Dr. J. van Eek, God, mens, medemens. Humanitas in de theologie van Calvijn. Uitgeverij Van Wijnen, Franeker, 259 blz., ƒ 39.50.

Van Eek vraagt in dit boek aandacht voor een onderdeel van de theologie van Calvijn namelijk de “humanitas” (menselijkheid, mens-zijn). Het boek wil een antwoord geven op de vraag welke dingen Calvijn menselijk noemt alsook op de vraag wat het menselijke in het geheel van het denken van Calvijn betekent. De auteur is de ontwikkeling van het denken van Calvijn nagegaan. Hij begint bij het commentaar van Calvijn op Seneca’s “De dementia” (Over de mildheid) uit 1532. Dan worden de verschillende edities van de Institutie onderzocht. Daarnaast zijn ter completering ook andere werken van Calvijn geraadpleegd. De auteur ziet lijnen lopen van de Renaissance (de tijd waarin Calvijn leefde) naar onze tijd. De mondige mens van de 20e eeuw heeft zich uit de renaissancemens ontwikkeld. De schrijver stelt dat Calvijn ons wat betreft de humanitas veel te zeggen heeft. We geven om u een indruk van dit lezenswaardige boek te geven een citaat van blz. 176: “Calvijn geeft in zijn beeld van de christenmens zoveel mogelijk ruimte aan het “menselijke”, aan dat wat de mens eigen is, wat wezenlijk tot het mens-zijn behoort. Daartoe rekent hij de verbondenheid met de medemens, een thema dat al in de Seneca-commentaar van 1532 aan de orde komt, evenals de menselijke gevoelens, en tenslotte het genieten. Deze dingen zijn wezenlijk voor het menselijk bestaan, maar pas in het leven van de christen komen ze tot hun eigenlijke bestemming. De wijze waarop Calvijn over gevoelens spreekt vertoont een vast patroon. Enerzijds komt hij ervoor op tegenover de stoïcijnen die de volledige beheersing van het gevoel nastreven. Pijn en verdriet zijn realiteiten. Zij worden gevoeld en moeten geuit worden. Maar men mag zich niet door zijn gevoelens mee laten slepen. Er is matiging nodig. Tenslotte geeft de gelovige zich over aan Gods wil, wat voor Calvijn iets anders is dan de stoïcijnse berusting in het onvermijdelijke.”

Tenslotte een citaat van blz. 236: “Humanitas geldt ook voor de wijze waarop de overheid haar taak uitoefent. Al te grote toegevendheid kan leiden tot een toestand waarin samenleven onmogelijk wordt. Zo’n toegevendheid lijkt heel menselijk, maar zij leidt tot een onmenselijke toestand. Anderzijds moet men zelfs bij het straffen medemenselijkheid in acht nemen. Men straft een medemens. Hetzelfde geldt ten opzichte van de vijand in oorlogstijd. De verbondenheid van het menselijk geslacht is voor Calvijn wereldwijd. Zij strekt zich uit tot alle volkeren, ook die buiten de christelijke wereld. Reden voor hem om kritiek te oefenen op de onmenselijke wijze waarop men zich tegenover moslims gedroeg.”

“Naar school” eindredactie dr. J. Stolk, uitgeverij J.J. Groen en Zoon, Leiden, 152 blz., f 24,50. Dit boek is het vierde uit de tiendelige serie “Christelijke opvoeding”. Het bevat zes hoofdstukken:

1. De kleuter in ontwikkeling.

2. Naar school.

3. Aandacht voor de kleuter in het gezin.

4. “Kinderen van de gemeente”.

5. De kleuter op school.

6. Gezondheid en ziekte in het leven van het kind.

Het gaat in deze hoofdstukken over het kind van 4 tot 6 jaar. In het voorwoord wordt gevraagd aan de lezers wensen, kritiek en waardering over te brengen aan de redactie. Dit zal dan zoveel mogelijk verwerkt worden in de komende delen. Een enkele opmerking. Het viel mij bij het doorlezen op dat drie regels op blz. 90 een letterlijke herhaling vormen van deze regels op blz. 89. Op blz. 60 lezen wij over de school als planthof het volgende: “Die eerste schooldag is, als de Heere het geeft, het begin van een verblijf van acht jaren op dezelfde school. Een school die, als het goed is, naar Christus verwijst, Die de Weg, de Waarheid en het Leven is, ook voor kinderen. Hij heeft het gezegd: “Wie mij vroeg zoeken, zullen Mij vinden.” Hier had onzes inziens meer gezegd kunnen en moeten worden. Had hier niet minstens gesproken moeten worden van de twee wegen waar Gods Woord van spreekt? Bovenstaande opmerkingen nemen niet weg dat het boek veel praktische en waardevolle zaken bevat die van betekenis zijn voor de opvoeding van kinderen van 4-6 jaar.

Dr. G.A. Wumkes, Het Friese Reveil in portretten, uitgeverij de Groot Goudriaan- Kampen, 224 blz., f.55,-. De auteur die leefde van 1869-1954 heeft zich ingezet voor de Friese taal. Hij heeft de Bijbel in het Fries vertaald en preekte ook in het Fries. Het boek is uit het Fries vertaald door A.P. Bijl, met medewerking van ds. A.D. Wumkes, zoon van de auteur. In 1904 promoveerde de auteur op een dissertatie getiteld: “De Gereformeerde Kerk in de Ommelanden tussen Eems en Lauwers (1595-1796). Een jaar later verscheen een volksuitgave van deze dissertatie. In Sneek kwam het nu voor ons liggende boek tot stand. Het Reveil in Friesland wordt getekend in korte biografieën. Een verschil tussen het Friese en het Hollandse Reveil is dat het Friese Reveil een volksbeweging was en het Hollandse Reveil meer een zaak van de aristocraten. Het Friese Reveil heeft invloed gehad op kerk, school en maatschappij. Een portret uit het oorspronkelijke boek is niet opgenomen: de schets over Gaert de Boer, omdat die naar het oordeel van ds. A.D. Wumkes daarvoor niet in aanmerking kwam. Enkele schetsen willen wij u noemen. We denken aan de predikanten J.J. Knap en J.W. Felix. Ook de vertaler van de preken van J.C. Philpot, de evangelist Japik Nieuwland komt in dit boek voor. Een register van persoonsnamen achterin vergemakkelijkt het gebruik van het boek. Kortom een waardevol boek. Het geeft een goed inzicht in het godsdienstige leven van de 19e eeuw in Friesland.

Piet Prins, In nacht en stormgedruis, 159 blz., f 16,75, Uitgeverij De Vuurbaak Bameveld. Voor ons ligt de dertiende druk. Het is een lezenswaardig boek van een bekende auteur bestemd voor de jeugd vanaf 10 jaar. Op deze wijze kunnen de jongens en meisjes kennis nemen van wat er gebeurde tijdens de Tweede Wereldoorlog in ons vaderland onder de duitse bezetting.

Bij Uitgeverij De Vuurbaak Bameveld verscheen een leuk jeugdboek in de serie ’Chris en Jorieke’ getiteld “Brandalarm in de nacht” van de hand van Bert Wiersema. In werkelijkheid zal het wel nooit zo gebeuren, maar toch zal de jeugd dit spannende boek wel weten te waarderen. Het is deel 6 in de serie, telt 111 pag. en kost f 15,75.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen