Vrouw en ambt

Voor dit artikel wordt geput uit het rapport “Vrouw en ambt” dat uitgegeven is onder verantwoordelijkheid van de Generale Synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland 1998. Deze Synode kwam tot de volgende uitspraak: “Dat het standpunt ten aanzien van de vrouw in het ambt, dat in de Christelijke Gereformeerde Kerken steeds heeft gegolden, schriftuurlijk verantwoord is.” In het voorwoord lezen wij dat in de kerken van de Reformatie altijd gegolden heeft dat de Schrift geen ruimte biedt voor de vrouw in het ambt. In eigen kerken waren er die moeite kregen met de plaats van de vrouw in de gemeente gezien de veranderde plaats van de vrouw in de samenleving. Anderzijds vroegen ook kerken met wie wij als kerken relatie onderhouden naar ons standpunt inzake vrouw en ambt. De synode van Zierikzee van 1995 besloot daarom een studiedeputaatschap te benoemen met de opdracht om “binnen het raam van de gereformeerde Schriftbeschouwing een schriftuurlijk-gefundeerde verantwoording te geven van het standpunt ten aanzien van de vrouw in het ambt.” Deputaten hebben de opdracht zo gelezen dat de mogelijkheid opengehouden diende te worden “dat de bestaande visie onhoudbaar is of bijgesteld moest worden”. Deputaten hebben nauwkeurig willen luisteren naar Gods Woord. De uitspraak van de Synode van 1998 houdt in dat het gezaghebbend leiding geven aan de gemeente aan de man en niet aan de vrouw toekomt. Hiermee wordt niets afgedaan van de gelijkwaardigheid van man en vrouw zowel in de schepping als in de verlossing, maar deze uitspraak houdt wel rekening met de eigen plaats die de HEERE Zelf in Zijn Woord in de gemeente aan man en vrouw geeft. Directe aanleiding voor de Synode om zich bezig te houden met vragen rondom vrouw en ambt is de instructie van de particuliere synode van het westen. Maatschappelijke, kerkelijke en theologische ontwikkelingen vragen aandacht voor de kwestie van vrouw en ambt. Binnen en buiten Nederland zijn kerken met vrouwelijke ambtsdragers. De Nederlandse Gereformeerde Kerken hebben in 1995 besloten het in de vrijheid van de plaatselijke gemeente te laten om vrouwelijke diakenen aan te stellen. Ook de landelijke werkgroep Kerk en Vrouw heeft de bezinning op deze zaken versterkt. Tot voor 1998 was er geen officiële uitspraak van een generale synode over de zaak van vrouw en ambt.

Andere kerken.

Wat Nederland betreft kan samenvattend het volgende genoemd worden: In de Nederlandse Hervormde Kerk is in 1958 het ambt van ouderling en diaken opengesteld voor vrouwen, in 1966 ook het ambt van dienaar des Woords. Gereformeerde Kerken in Nederland. In 1930 concludeerde de synode dat het kiesrecht regeermacht is. De synode van 1969/ 70 stelt de ambten open voor de vrouwen. Nederlands Gereformeerde Kerken. In 1995 werd het in de vrijheid van de plaatselijke kerken gesteld het diakenambt voor vrouwen open te stellen. Ook in het buitenland is over vrouw en ambt nagedacht. Ook in kerken waarmee onze kerken een nauwere band hadden of hebben. De Gereformeerde oecumenische Raad heeft uitgesproken dat vrouwen niet kunnen worden toegelaten als lerend en regerend ouderling. Ook werd gesteld dat er geen schriftuurlijk bewijs is dat vrouwen het ambt van diaken hebben bekleed. De ambten kunnen dus voor de vrouw niet worden opengesteld (uitspraak van 1976). In 1995 hebben onze kerken besloten zich aan te sluiten bij de International Conference of Reformed Churches (ICRC). Deze organisatie heeft geen uitspraak gedaan. Die Gereformeerde Kerke in Suid- Afrika. Ook de GKSA kwam tot de conclusie dat vrouwen niet hebben gefunctioneerd in de bijzondere diensten van dienaar des Woords of ouderling en dat er geen overtuigend bewijs is dat de vrouwen in het diakenambt hebben gediend (1988). Een verzoek om revisie dat in 1994 bij de synode werd ingediend werd niet ingewilligd. Christian Reformed Church of North America. In deze kerken is sprake van een zigzagkoers waardoor grote onrust is ontstaan.

Kerkelijke uitspraken over vrouw en ambt binnen eigen kerkverband.

Twee zaken zijn besproken die raakvlakken vertonen met de zaak van ‘vrouw en ambt’ namelijk de plaats van de diakenen in de kerkenraad en het kiesrecht van de gemeente. Wanneer het ambt van diaken niet van gelijke waarde zou zijn als het ambt van ouderling, dan zou een situatie denkbaar zijn waarin het ambt van de barmhartigheid wel voor vrouwen opengesteld kan worden terwijl het ambt van ouderling en predikant alleen aan de mannen blijft voorbehouden. Prof. Hovius sprak in 1951 uit dat naar zijn mening de diakenen tot de kerkenraad behoren. De synode van 1953 kreeg met deze vraag te maken. In 1956 sprak de synode uit: “Omdat de diakenen tot de kerkeraad behoren, moeten zij, met inachtneming van het bijzonder karakter van hun ambt, kunnen worden afgevaardigd naar de meerdere vergaderingen.” De synode van 1971/72 heeft dit definitief geregeld. De vraag naar het stemrecht van vrouwen kwam op de synode van 1965/66 ter sprake. Deze synode stelde dat de zaak van het kiesrecht van de gemeente geheel los moet worden gezien van de vraag naar de toelating van de vrouw in het ambt. De gedachte dat het kiezen door vrouwen een opstapje zou zijn naar de vrouw in het ambt werd duidelijk afgewezen. De synode van 1968/69 sprak uit “dat deelneming van de zusters aan de verkiezing van ambtsdragers niet is te beschouwen als een stap op weg naar het toelaten van de vrouw tot het bijzonder ambt.” De weg naar de vrouw in het ambt werd op deze wijze duidelijk afgegrendeld.

Achtergrond van de ambten in Oude en Nieuwe Testament.

In het Oude Testament lezen we van koningen, priesters, profeten en oudsten. In de tijd van het Nieuwe Testament hebben de oudsten bepaalde bevoegdheden in de synagoge. We komen profetessen tegen in het Oude Testament: Mirjam. Hulda en Noadja. Maar we lezen niet van een priesteres of een vrouwelijke oudste. Vanuit de oudste in het Oude Testament lopen verbindingsli jnen naar de oudste in hel Nieuwe Testament en de latere presbyter/ ouderling in de kerkgeschiedenis. Vanuit het Oude Testament kunnen slechts enkele zeer algemene lijnen getrokken worden. In Christus komen de lijnen van Oude en Nieuwe Testament bij elkaar. Christus is Profeet. Priester en Koning. In de eerste eeuw na Christus werden ambten in de wereld aangeduid met woorden die eer geven aan de mens. Zulke aanduidingen ontbreken in het Nieuwe Testament. In de Kerk is geen plaats voor eigen eer. waardigheid of machtspositie. In het Nieuwe Testament is een veelheid van woorden die een bijzondere positie in de gemeente aanduiden. Hiervan worden niet de vrouwelijke vormen gebruikt, met uitzondering van profetes (Anna, Lucas 2: 36 en Izebel als valse profetes in Openb. 2: 20). Alle ambtelijke dienst in het Nieuwe Testament wordt ‘diakonia’, dienen genoemd. Dit in navolging van Christus die niet gekomen is om gediend te worden, maar om te dienen. Vanuit het apostelambt is er een ontwikkeling waar te nemen naar oudsten/ presbyters, oudsten/ episkopen en diakenen: verkondiging, pastoraat en diakonaat. Christus heeft niet per decreet ambten ingesteld, opgelegd en meegegeven. De Heilige Geest heeft de gemeente voorzien van ambten en diensten. Hierbij valt te bedenken dat niet elke gave in de gemeente een ambt is.

De historische vormgeving van de ambten.

De ambten zoals wij die kennen in onze kerken van gereformeerde signatuur zijn niet rechtstreeks te herleiden tot de bijbel. Tot aan de Reformatie zien we een ontwikkeling naar heersen (de paus aan het hoofd van de kerk). De gedachte aan dienen komt op de achtergrond. Gezag komt van bovenaf en dient gehoorzaamd te worden. De huidige ambtelijke en kerkelijke structuren zijn ontwikkeld in de tijd van de Reformatie. De Dordtse Synode sprak uit dat er vier diensten zijn: dienaar des Woords, doctor ecclesiae (hoogleraar), ouderling en diaken. Luther stelt het algemene priesterschap van de gelovigen centraal. Naast het predikambt kent Luther alleen nog het ambt van diaken. Bucer komt tot de gedachte dat er naast predikanten en diakenen ouderlingen nodig zijn om de kerkelijke tucht te kunnen laten functioneren. De leer over de ambten bij Calvijn heeft grote invloed uitgeoefend. Calvijn richt zich tegen de roomse en doperse opvattingen. Calvijn ziet opzicht en tucht over leer en leven niet als taak van de overheid, maar als taak van de kerk zelf door middel van ouderlingen. Calvijn maakt onderscheid tussen tijdelijke en blijvende ambten. Tot de tijdelijke ambten rekent hij apostelen, profeten en evangelisten en tot de blijvende herders, leraars, ouderlingen en diakenen. Calvijn heeft bij de Wederdopers heel wat uitwassen gezien van de ‘profeten’. Calvijn spreekt over twee soorten diakenen. Sommigen hebben meer een administratieve en financiele taak en anderen meer een praktische taak zoals bijvoorbeeld de weduwen uit I Timotheus 5: 9. Ook spreekt Calvijn over tweeerlei ouderlingen: sommigen hebben een taak in opzicht en tucht over de gemeente; anderen houden zich bezig met de prediking en de bediening van de sacramenten. Zo treffen we bij Calvijn de drieslag prediking- pastoraat- diaconaat aan. Voetius beschouwt diaconessen samen met bijvoorbeeld de proponenten, ziekentroosters, catechiseermeesters, voorlezers en voorzangers tot de blijvende hulpdiensten in de kerk, maar hij laat het in de vrijheid van de kerken om naar bevind van zaken meer of minder van deze diensten in te stellen. Het gaat bij Voetius om helpsters van de diakenen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen