IN DE BRESSEN

Het kan gaan vermoeien. Weer iemand die “omvalt” en de moderne tijd omarmt. We hebben het zien gebeuren binnen de EO en de CU, het komt telkens weer voor in kerken, we nemen het ook waar binnen de Evangelische beweging zelfs (Ouweneel), en zo kan ik nog even doorgaan. Achter deze lange rij lopen u en ik misschien ook, min of meer in de verte, maar we zijn er wel bij. Het is op de lange duur een proces, dat ons allen bereikt. Zoals een kwaal langzaam maar zeker het gehele lichaam aantast.

Gelukkig zien we ook steeds weer dat er protesten ontstaan. Binnen de OKV zien

Het kan gaan vermoeien. Weer iemand die “omvalt” en de moderne tijd omarmt. We hebben het zien gebeuren binnen de EO en de CU, het komt telkens weer voor in kerken, we nemen het ook waar binnen de Evangelische beweging zelfs (Ouweneel), en zo kan ik nog even doorgaan. Achter deze lange rij lopen u en ik misschien ook, min of meer in de verte, maar we zijn er wel bij. Het is op de lange duur een proces, dat ons allen bereikt. Zoals een kwaal langzaam maar zeker het gehele lichaam aantast.

Gelukkig zien we ook steeds weer dat er protesten ontstaan. Binnen de GKV zien sommigen Kuitert aankomen… En daar niet alleen! Men is daar verontrust over. Maar het woord “verontrusting” zelfs is ook aan slijtage onderhevig. Het woord valt gedurig, maar het brengt geen keer in de situatie. De stroom gaat verder.

Daarom heb ik hierboven gesproken over de bressen. Daaronder verstaan we allerlei gaten en doorgangen in de muur van de stad Jeruzalem, die in tijden van oorlog openvallen. Gevaarlijke breuken in de verdediging, waar de vijand doorheen kan komen. De muur die moest verdedigen, heeft het begeven. Juist op die plaatsen moesten soldaten zich opstellen. Maar juist daar zijn ze erg kwetsbaar. Ze kunnen zo maar sneuvelen of gewond raken. In het boek Nehemia leest u over het werk aan de muur. De muur vraagt telkens weer aandacht en de vijanden spotten juist met de muur van Jeruzalem, die zelfs door een vos kon instorten.

Van de valse profeten wordt gezegd dat ze de bressen niet hebben toegemuurd. Lees maar Ezech. 13:5 “Gij zijt in de bressen niet opgetreden, noch hebt den muur toegemuurd voor het huis Israels, om in den strijd te staan, ten dage des HEEREN”

Ze lieten de vijanden binnenkomen. Voor dat gevaar moeten we oppassen. Wij ook. Daarom verbind ik enkele algemene conclusies aan het verschijnsel van ontbinding en verval, dat zich telkens weer aandient.

Het Reveil

Het steeds weer wijzen op allerlei bressen brengt misschien ook een negatief effect, namelijk gewenning. Het moet nu eenmaal zo gaan. Verder ziet ook niet iedereen die speciale gevaren. Ook daarover bestaat verschil. Ik merk echter toch dat er meerderen zijn, die duidelijk waarnemen dat er een sluipend verval aanwezig is. Een kever die knaagt aan de gebinten van de kerk. Ik noemde de Wekker, ik las recent nog van dr. Visser uit den Haag dat hij aangaf hoeveel kerken er in de grote stad verdwenen zijn, een verschijnsel dat zich nu over het gehele land verspreidt. Ik heb dat zelf schrijnend in Utrecht ervaren toen ik daar predikant was. Er zijn er velen die nadenken over het geestelijke ontbindingsproces. Men onderneemt pogingen om zich teweer te stellen, om in de bressen op te treden. Ik heb daartoe de vorige keer ook een aanzet gegeven, speciaal voor onze kerken. Terug naar de roots.

Ik wil hier nu de naam van het Reveil noemen en ik wil daaraan enkele gedachten ontlenen. Ik lees in Wikipedia hierover een korte samenvatting: “Het Réveil (1815-1865) is een internationale opleving van het christelijke denken in het negentiende-eeuwse Europa.

In Nederland is Willem Bilderdijk de vader van Het Réveil. Onder andere Isaäc da Costa, Samuel Wiselius, Willem de Clercq en Groen van Prinsterer waren zijn leerlingen. Ook in andere landen van Europa is van een opleving sprake, met name in het oosten van Frankrijk, Zwitserland, waar de beweging ontstond en het zuiden van het huidige Duitsland. Het Réveil heeft invloed gehad op staatkundig terrein. Mede door haar toedoen zijn aan het einde van de 19e eeuw de anti-revolutionaire en christelijke historische partijen ontstaan. Ook voor allerlei concreet maatschappelijk werk is Het Réveil van belang geweest Ten slotte kreeg de christelijke zending vanuit Het Réveil belangrijke impulsen. In Engeland waren William Wilberforce, John Wesley (oprichter van het Methodisme) en Thomas Chalmers belangrijke vertegenwoordigers van deze opleving”. Dat laatste is voor mij nieuw.

Dit reveil stond geen afscheiding voor. Bestaande verhoudingen bleven ongemoeid. Het richtte zich ook niet alleen op de kerken, maar ook op de maatschappij. Twee trekken die van groot belang kunnen zijn. Een nieuwe kerkelijke afscheiding zou weinig soelaas bieden. Daar kunnen we geen heil van verwachten. Maar er zou wel een brede beweging kunnen ontstaan, die in de bressen kracht zou kunnen ontwikkelen door vooral geestelijke vernieuwing. Kerkelijk, maar ook maatschappelijk. Men kan in de preek allerlei zaken aan de orde stellen, maar als de maatschappelijke gevolgen niet worden gezien, loopt het allemaal vast. Er is maatschappelijk ook veel aan de hand.

Neem de eigen Reformatorische “zuil”. Laatst konden we een artikel lezen over de evangelische “zapcultuur”. De mooie en aardige dingen uit de Bijbel oppakken en de rest laten liggen. Een opmerkelijk verschijnsel, waar we nog eens op terug kunnen komen. Maar deze cultuur doet zich in even sterke mate voor onder ons, dus ook binnen de Reformatorische gezindte.

Soms denk ik dat dit woord ook uitgehold is. Wat is nu Reformatorisch? We hebben allerlei Reformatorische organisaties. De bekendste is misschien het RD; maar ik denk ook aan bijvoorbeeld het Reformatorisch onderwijs. Op die terreinen hebben we veel bereikt. We kunnen er niet genoeg dankbaar voor zijn. Toch zullen velen met zorg kennis nemen van alles wat zich in deze sectoren voordoet. Er worden bressen geslagen. Het RD krijgt steeds meer en bredere aandacht voor de wereld om ons heen. Paginagrote aandacht voor mensen die er andere ideeën op na houden Eigentijdse theologie scoort kennelijk Dat zou nut kunnen hebben, mits vergezeld van pincipiële commentaren.

Wie in de afgelopen veertig jaar de EO heeft zien veranderen, neemt soms dezelfde verschijnselen waar, nu dan in het RD. Er werd al op gewezen dat het jongste onderzoek over gospelmuziek toch tekenend was voor zowel ons overigens gewaardeerde dagblad alsook voor ons eigen onderwijs.

We schuiven te veel op en we passen aan. Een naïeve belangstelling en soms verwondering voor de wereld. Zoals ook de kerk nog maar één roeping lijkt te hebben, namelijk de wereld in te trekken, met de opdracht van het Evangelie.

De geschiedenis

Rond de reeds genoemde persoon van Harinck klinkt in de GKV de waarschuwing dat men achter de Synodaal Gereformeerde kerken aanloopt. Die vrees leeft ook binnen onze eigen kerken Maar ik denk dat die ontwikkeling van toen ook typerend is voor heel de Gereformeerde, Reformatorische wereld. Er lijkt een trendbreuk op te treden. De Gereformeerde kerken waren eens een indrukwekkende vesting. Alles bloeide. Kerken liepen over. Kuyper had een scherpe blik op de wereld. Hij wilde de wereld onderwerpen aan het Koninkrijk Gods. En wat kwam er van terecht7 Ondanks alle goede bedoelingen zakten na korte tijd de Gereformeerden als een kaartenhuis ineen. Een snel om zich heengrijpend proces. Geen kerk heeft zulk een ernstig proces van ontbinding meegemaakt als deze kerken, ondanks de grote bloei.

Welnu, ook de Reformatorische wereld vertoont bloei; we hebben prachtige organisaties op bijna elk gebied. Er is een behoorlijk zuiltje ontstaan. Prachtig dat we zoveel mogen doen aan reformatorisch onderwijs Mooi dat we elke dag nieuws krijgen dat enigermate Bijbels gekleurd wil zijn. Maar de les van Abraham (de Geweldige, zo werd hij zelfs genoemd) mogen we niet vergeten. Het kan ons Reformatorisch volksdeel gaan overkomen, wat we lezen van Nebukadnezar: “Maar toen zich zijn hart verhief, en zijn geest verstijfd werd ter hovaardij, werd hij van den troon zijns koninkrijks afgestoten, en men nam de eer van hem weg” (Dan.5:20).

Onze uiterlijke bloei gaat niet samen met geestelijke opleving. Daarom is er een reveil nodig, als weleer, dat zegen heeft verspreid in ons land. Het bewoog zich dwars door alle kerken, het zocht de kracht in de levende omgang met de Heere. Ook nu zijn er in alle kerken nog mensen, die de actuele ontwikkelingen met zorg waarnemen. Maar wordt het geen tijd dat zij samen de handen ineenslaan en terwijl zij kerkelijk gewoon blijven wat ze zijn, dwarsverbindingen, zowel landelijk als vooral ook plaatselijk aanbrengen, om elkaar en de dienst des Heeren vast te houden? We zouden allen biddend moeten gaan nadenken over een Reveil anno 2008.

Enkele opmerkingen: Ik heb niet het oog op allerlei uitwendige en wettische vernieuwingen, die een valkuil zouden kunnen vormen. Het zou voor de hand kunnen liggen dat we het nog eens sterker gaan zoeken in het uitwendige. Maar de kostuums behoeven niet zwarter te worden en allerlei hernieuwde aanscherping van de regelgeving heb ik niet in gedachten. Op die terreinen moeten we misschien ooit ook alerter zijn. Maar daar ligt het uitgangspunt niet. Ik denk aan geestelijke herleving, aan wat we lezen in Rom.12: 1 en 2: “Ik bid u dan, broeders, door de ontfermingen Gods, dat u uw lichamen stelt tot een levende, heilige en Gode welbehaaglijke offerande, welke is uw redelijke godsdienst. En wordt dezer wereld niet gelijkvormig, maar wordt veranderd door de vernieu wing uws gemoeds, opdat gij moogt beproeven, welke de goede, en welbehaaglijke en volmaakte wil van God zij”. Hier gaat het om de vernieuwing van uw gemoed. Het behoort dan van binnenuit te komen. De kerk kan lijken op die persoon die me gisteren met tranen aangaf dat ze bekeerd moest en wilde worden, maar die vroeg naar het hoe. Hoe kan dat ooit. Zulke mensen komen we gelukkig ook nog tegen. Als dat eens het beeld van de kerk mocht zijn! Hopelijk zijn ze er velen in de kerken en de gemeenten, die dit beseffen. Die haken naar de vernieuwing uws gemoeds… En: de ontfermingen Gods. Dat zijn de bronnen. Daar moet het vandaan komen. Het is dan ook een Gode welbehaaglijke offerande, die naar God toe plaats vindt. Niet meer vanuit enige menselijke afweging.

De vrucht zal dan zijn dat we deze wereld niet gelijkvormig worden. Laten we allen daar biddend over nadenken. Laten we hopen dat zulk een reveil, als toen, zou mogen ontstaan. Geen revolutionaire aanpak, maar een werk op gebogen knieën. Denkt u en jij daar persoonlijk ook over na. Laat dat in alle kerken verstaan mogen worden; in de Vrijgemaakte kerken en in de Gereformeerde Gemeenten en overal, want het is ook over al nodig. Dan gaat in vervulling wat we lezen in Jes. 58:12: “En die uit u voortkomen, zullen bouwen de oude verwoeste plaatsen; de fondamenten, van geslacht tot geslacht verwoest, zult gij oprichten; en gij zult genaamd worden: Die de bressen toemuurt, die de paden weder opmaakt, om te bewonen”. Bij de Heere zijn alle dingen mogelijk. Niet dus een nog kleiner Reformatorisch zuiltje, maar een stad op een berg en een licht op de kandelaar. Christus stond in de bressen en daar roept Hij Zijn volk. Om des huizes des Heeren onzes Gods wil!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen