Tekenen van hoop

Wat verder mijn aandacht trok, kwam van een andere kant: de promotie van Ds. Golverdingen. Voor hem een bekroning van zijn wensen, om enige helderheid te brengen in de situatie van de Gereformeerde Gemeenten. Er is veel boven tafel gekomen van allerlei tot nu toe onbekend materiaal. Het conflict rond Ds. Kok en Dr. Steenblok heeft een lange nawerking gehad gedurende de verstreken zestig jaar. De gevolgen geven nog steeds naschokken die voor de twee kerken (Synodaal en Uitgetreden) gevoelig aankomen. Het genoemde misverstand ziet Dr. Golverdingen liggen in een verschillende opvatting over het beloftebegrip. Als men leert dat het genadeverbond alleen is opgericht met de uitverkorenen, zijn de verbondsbeloften ook alleen voor de uitverkorenen bestemd. Daarnaast spreekt men in de GG over algemene beloften, die alle hoorders van het Evangelie gelden. Het gaat dus steeds om de vraag: met welk van beide soorten belofte hebben we te doen? Zou men dit begrip nauwkeuriger omschreven hebben, dan was er in ieder geval minder verschil, aldus Golverdingen. Dit onderscheid maakte ook Ds. C. Harinck reeds in een eerdere uitgave. Voor ons is dit onderscheid moeilijker te vatten, omdat we van mening zijn dat het genadeverbond is opgericht met Abraham en zijn nageslacht, zowel natuurlijk als geestelijk. De beloften gelden dan alle hoorders, alle creaturen. Uit een voorbeeld dat Golverdingen gaf tijdens de promotie, werd duidelijk dat de tweeërlei beloften, zoals deze binnen de GG gezien worden, samenvallen met een ander onderscheid, namelijk het verschil tussen voorwaardelijke en onvoorwaardelijke beloften. Als de Heere zegt: “Ik geef Mijn schapen het eeuwige leven”, dan is dat een belofte zonder voorwaarden. Deze belofte wordt altijd vervuld, ook al werken mensen tegen. Als de Heere zegt: “Hoort en uw ziel zal leven”, dan is het beloofde afhankelijk van ons horen. Zo’n belofte wordt niet bij ieder vervuld. Ds. Kok zou deze beloften vereenzelvigd hebben. Men sprak van een verwarde voorstelling. Wat de stukken zeggen, kan ik niet beoordelen, maar mijn eigen herinnering geeft me geen aanleiding om te denken dat Kok slordig omging met deze begrippen. Wel weet ik dat Steenblok stelde dat onbekeerden alleen de Wet moet worden gepreekt en dat het Evangelie alleen voor Gods volk bestemd is. Ik vind het een gelukkige zaak dat onze kerken niet verstrikt zijn geraakt in deze visie op de beloften. Daardoor is het aanbod van genade in zijn volle breedte veilig gesteld. Nu zouden ook de algemene beloften in de prediking van de GG een ruim aanbod van genade aan alle hoorders kunnen bewerkstelligen. Hopelijk gebeurt dat ook. In onze gemeenten loert het gevaar, dat de verbondsmatige prediking ver doorgeslagen is en ook dat moet als een even ernstige zaak gezien worden. Maar ook wij hebben te maken, zo stelde ik, met twee soorten beloften (voorwaardelijk en onvoorwaardelijk)? Maar de rechte prediking blijft niet hangen in deze “knoop”, omdat een voorwaardelijke belofte roept om en heendrijft naar de onvoorwaardelijke belofte. Zo heeft Bunyan het gesteld in zijn bekende boekje: Komst en welkomst tot Christus. Ik geef hiervan een voorbeeld. De Heere zegt: “Wie zijn weg wel aanstelt, die zal Ik Mijn heil doen zien”. Daar staat een levensgrote voorwaarde. Als u uw weg wel aanstelt, dan pas geeft de Heere Zijn heil. Zo’n voorwaarde brengt de zondaar in verlegenheid. Hij kan en wil zijn weg niet “wel” aanstellen. Neem echter dan uw toevlucht tot een onvoorwaardelijke belofte, zoals deze: “Ik zal maken dat zij in Mijn wegen zullen wandelen”. Het zou fnuikend zijn als we deze belofte alleen zouden betrekken op Gods volk. Ook deze belofte is gegeven aan goddelozen, die verre van de gerechtigheid zijn. Ik denk dat velen binnen de Geref. Gemeenten huiverig zijn om de belofte zo te accentueren. Ik erken dat die huiver grond krijgt in de doorgeschoten belofteprediking zoals deze in onze dagen gehoord wordt. We kunnen daaraan ontkomen, als we onderscheid maken tussen belofte en bedreiging, alsook tussen de belofte en haar vervulling. Niet de belofte maakt zalig; toch komen we dat gevaar in onze kringen tegen. We hebben dan genoeg aan een belofte zonder meer. De rechte omgang met de belofte doet uitzien naar de vervulling. En dus maakt de belofte de zondaar niet rijker, maar armer. Hij hoort in de belofte juist wat hij mist. Voorwaarden hebben daarbij ook het nut, dat zij ons te meer bepalen bij onze onmacht. Ik voor mij heb niet de indruk dat tegenstellingen door deze dissertatie verminderen. Geen der partijen zal zich laten overtuigen van het feit dat het slechts gaat om een misverstand. Ik ken Ds. Golverdingen nog enigszins, omdat we beide in de stad Utrecht stonden en ik weet dus ook dat hij zuiver en eerlijk deze lijnen heeft willen trekken. Voor heel veel mogen we hem dus wel heel erg dankbaar zijn. En ongetwijfeld zou een verdere doordenking binnen de kerken ook zegen kunnen afwerpen. Maar het leven is sterker dan de leer. In ieder geval is niet te hopen dat men de vele bladzijden uit dit boek gaat doorspitten om nieuwe olie op het vuur te werpen.

Een derde opmerking wil ik maken bij een artikel uit “De Waarheidsvriend”. In de kring van de Geref. Bond heeft dhr. T. van de Lagemaat en sociologisch- theologisch onderzoek verricht naar individualisering in de Geref. Bond. Hij concludeert dat de kerk aansluiting zal moeten zoeken bij de veranderingen die zich in de maatschappij voordoen. Dit komt neer op een zekere aanpassing. Let wel, deze conclusie is gebaseerd op wetenschappelijke gronden. Ir. L. van de Waal gaat hier nader op in en zoekt een antwoord op de studie van van de Lagemaat. Van de Waal presenteert zichzelf als behorend tot de generatie, waarin predikanten als G. Boer, R. Bartlema, L. Kievit, Jac. Vermaas, L. Blok e.a. leefden. Ik zelf behoor ook tot die generatie. Deze namen stammen uit een tijd, waarin de Gereformeerde prediking in de Hervormde kerk bloeide. Van de Waal geeft een duidelijk antwoord op de voorstellen van van de Lagemaat. Daarbij geeft hij een heldere typering van wat er veranderde in de laatste jaren. Hij beschrijft zijn waarnemingen als volgt: “De gemeente is gemeente van Christus, waar een beginsel van geloof te vinden is. Dat geloof moet worden versterkt en bemoedigd om zichtbaar te zijn in de samenleving. Deze verschuiving heeft mijns inziens te maken met evangelische invloeden. Het Godsbeeld is veranderd. Net als de prediking. De oproep tot bekering en de mogelijkheid om verloren te gaan, zijn naar de achtergrond verschoven. De geloofskeus staat centraal, gevolgd door een proces van geloofsgroei. Er is daardoor meer aansluiting op de cultuur en een relativering van de waarheidsvraag. (…..) De geest van onzekerheid, twijfel, oppervlakkigheid en moderniteit dringt ook bij hervormd-gereformeerden binnen. Zowel bij wie vernieuwingsgezind is als bij wie alles bij het oude wil houden”. Van de Waal is er niet voor om het beleid aan te passen. Hoe slagen we erin staande te blijven en het geloofsgoed zuiver te bewaren? Als de prediking van zonde en genade mag blijven klinken, met de bediening van Gods Geest Die Christus verheerlijkt, zal de Kerk stand houden. Maar zo ook alleen. Ik acht het opmerkelijk dat deze stem ook binnen de PKN gehoord wordt. Hopelijk zal het hoofdbestuur er aandacht aan willen geven. Ik herinner mij ook nog goed de namen van hierboven, die gemakkelijk zijn aan te vullen met vele anderen, zoals Tukker, van Sliedregt en Cirkel. Zo zijn er velen geweest. Parallel daarmee werd er ook in onze kerken en in vele anderen een soortgelijke prediking gevonden. Van de Lagemaat denkt dat het nu zo niet meer kan. Zeker is het waar dat onze tijden anders zijn dan toen. Maar we hebben ons als christenen te veel door die tijdgeest laten meeslepen. Denk aan de knop. We hebben geen krachtige weerstand geboden aan de machten om ons heen. En nu zijn we aan handen en voeten gebonden. Om onze verbondenheid met deze tijd gestalte te geven, wordt ons aangeraden om in deze tijd en vooral aan deze cultuur het evangelie te verkondigen. Denk aan kerkplanting enz., alsof dat hetzelfde is als een appelboom plandeten. Mede ook hierdoor schuiven we steeds meer op naar de wereld. Is het niet opvallend dat mensen uit soms heel andere culturen gegrepen werden en tot bekering kwamen door een zuivere Gereformeerde prediking, die overigens in hun cultuur nauwelijks leek te passen? De vorige keer noemde ik de HHK; nu heb ik het over de Gereformeerde Bond. En daarbij ook over de Geref. Gemeenten. Hopelijk tekent zich op deze wijze een eenheid af, zoals Gods Woord ons daartoe oproept. Tenslotte: ik las zojuist in de krant dat de oproep tot een bededag geen brede navolging vindt in de andere kerken van bevindelijke signatuur. Daar schrik je dan weer van. Als we elkaar daarin niet spontaan kunnen vinden, waarin dan wel? Och, dat Israels verlossing uit Sion kwame....

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen