Beginselen en eischen - pagina 54

-

52

-

de praktijk der 19de eeuw te worden gevolgd, zich aan gesloten, plechtig bezworen, traktaten niet gebonden acht, en om vermeend belang allen band verbreken mag. Tegen den Staat, die, gelijk ook Mr. C o r t v a n d e r L i n d e n heeft betoogd eigenaar is, niet maar alleen van den grond als door L o d e w i j k X I V verkondigd werd, maar van alle vermogen, en die aan dengene, welke naar minder juist spraakgebruik, eigenaar heet, niet anders laat dan een steeds heiroepbaar beheer, zij het ook met de logisch weinig te rijmen vergunning om de vruchten, die hij trekt, voor zich te behouden, en de al even singulier geknutselde bevoegdheid om aan te wijzen, wie bij zijn verscheiden de taak van administrateur van hem zal overnemen. Tegen den Staat, die geene grenzen kent voor zijne macht; zelfs in de conscientie geen terrein eerbiedigt, waarvoor hij heeft terug te gaan 2 ); het woord van N a p o l e o n I vergeet: „le doverkiest, wien

daarenboven

het welzijn en het belang van zijn rijk boven alles ter

harte moet gaan, dan alleen de onnoozele, die niet weet waarin het recht der overheid bestaat? Beschouwen

wij dit verder uit het oogpunt van vroomheid en gods-

dienst, dan zullen wij bovendien inzien, dat niemand die het bewind voert, met een gerust geweten

zijn beloften kan nakomen, als dit in het nadeel is van zijn eigen

staat; want wat hij ook beloofd heeft, als het blijkbaar ten nadeele strekt van dien staat, kan hij het niet volbrengen zonder schending van de trouw jegens zijne onderdanen;

zijn eersten

plicht, tot naleving waarvan

pleegt te verbinden." (naar de vertaling van W . !) Conservatief belasting haar goed koopman

of progressief?,

geheven

wordt,

men zich met de heiligste eeden

MEYER)

in de Gids van 1893, dl. I, bl. 1 3 7 - 1 7 3 . Wanneer

neemt volgens

den Schrijver

„de gemeenschap"

alleen

in eigen beheer terug. Zij ontslaat haren administrateur. „Niet als een die zijne waren levert, evenmin als een assurantie-maatschappij,

die de

kosten en schaden evenredig omslaat, treedt de Staat op, maar als een meester, die zijn eigen huis ordent en bestuurt. W a t de gemeenschap eischt, is niet een deel van het goed

der burgers, maar haar eigen goed, waarover zij beschikken gaat in het

publiek belang. De gemeenschap bepaalt in ieder huishouden de grens van hetgeen aan bijzondere wetgeving

wordt

overgelaten

en onttrokken. Belastingverdeeling is

niet een ruiling, maar een grensregeling. De Staat bepaalt waar de onverdeelde gemeenschap ophoudt en de individueele rechtskring begint." (bl. 171) Het Vaderland

schreef in 1872: „Indien de ouders onkunde en geestelijke ver-

nietiging voor hun kinderen mochten verkiezen boven onderwijs, waar hun geloof niet wordt verkondigd, dan zou het zwakheid verraden van den Staat die kinderen op te offeren aan gemoedsbezwaren der ouders." Geen conscientie-vrijheid dus maar dwang. GROEN

VAN

Februarij

PRINSTERER

dit aanhalende, merkt daarbij op, gelijk hij reeds schreef in

1868, bl. 4 3 : „conscientie-dwang

is, in de schatting der liberale waanwijsheid,

voor den liberaal een regi en een pligt, en voor wie nog niet liberaal is, voor ongeleerden en onontwikkelden, een weldaad."

(T. a. p., dl. IV, bl. 265. Zie ook bl. 289/90)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen