Grondslag en karakter van de Italiaansch-fascistische staatsleer - pagina 64

62

BEOORDEELING VAN DEN FASCHISTISCHEN STAAT

als zoodanig, maar met verstandige zelfbeperking, was de tweede periode en hij wist er aan vast te houden zoolang hij het stuur in handen had, maar de objectieve gedachte, waarop hij zijn schepping had gebouwd, was sterker dan hij en deed haar een halve eeuw na de oprichting ineenstorten tot een ruïne van onmacht; het schijnt, dat men thans naar hetzelfde recept haar herstel zal beproeven. De Romeinsche Staat alleen kon zijn machtspolitiek enkele eeuwen lang voortzetten, omdat hij in zich zelf gerechtvaardigd was, doordat hij tegelijk staat en „kerk" was, dat is, niet enkel en alleen op de machtsgedachte, maar tegelijk op een religieus-moreele gedachte steunde, die hem absoluten grondslag gaf; hij stond het sterkst toen zijn hoofd, de princeps, tegelijk — niet overdrachtelijk, maar letterlijk — vergoddelijkt werd; deze was nog meer dan paus en keizer tegelijk, hij was god en keizer. Maar sinds de antieke staat verdween en door het christendom de staat een instelling in dienst van hooger doel werd, toen derhalve niet meer van zelf zijn macht gerechtvaardigd was met de eenheid van religie, moraal, rechts- en machtsorde, was dat uit; een enkel-machtsstaat is onbestaanbaar. Geen wonder dan ook, dat het fascisme bij den antieken staat van Rome zijn geestelijke toevlucht zoekt. Maar het vergeet, dat de fascistische staat wel het recht, maar niet de religie kan vernietigen, noch aan zich dienstbaar maken ; het vergeet, dat de Romeinsche staat met zijn auguren en pontifices, zijn censor morum en zijn lateren eeredienst van den princeps nooit enkel machtsstaat is geweest in den zin, waarin thans de fascistische staat dat wil zijn. De fascistische leer van het „niets buiten, niets tegen, alles voor den staat" is in de geschiedenis nooit uitvoerbaar gebleken en zal het nu ook niet zijn. Men late zich door tijdelijke successen, gevolg van zakelijke en persoonlijke omstandigheden, niet verblinden. Dictatuur is als tijdelijke maatregel soms onvermijdelijk, maar als duurzame toestand onmogelijk, omdat zij tijdelijk door haar tijdelijk doel gerechtvaardigd wordt, maar daarbuiten langer voortdurend, enkel zou kunnen worden verdedigd met de leuze van de macht om de macht, en de machtsstaat in dezen fascistischen zin onbestaanbaar is.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen