De basis van de eenheid der wetenschap - pagina 25

Of zoo men zich tot de empirie w e n d d e , p a s t e men w a t a n deren in de ratio h a d d e n gezocht d a a r o p toe. T o c h schonk dit velen geen bevrediging. Zij namen tot een apriori de toevlucht. Zoo K a n t tot een zedelijk, T r o e l t z s c h tot een religieus, R u d o 1 f O 11 o tot een gevoels-apriori. O p die wijze meenden zij aan het o n v r u c h t b a r e empirisme te ontkomen en inzoover gaven zij het Calvinisme gelijk, dat zich in zijn bloeitijd zoowel van het rationalisme als van het empirisme a f w e n d d e . Voor het Calvinisme zijn, al bracht men dit niet steeds zoo onder w o o r d e n , ratio en empirie niet a n d e r s dan hulpmiddelen, om v o o r h a n d e n o o r d e e l e n - m a t e r i e om te zetten in aposterioristische oordeelen. Voorloopig generaliseerend zou dit aldus kunnen w o r d e n v o o r g e s t e l d : het p s e u d o weten en de p s e u d o - w e t e n s c h a p zijn g e b o u w d op de aprioristische oordeelen van het pseudo-geloof, het w a r e weten en de w a r e w e t e n s c h a p op de aprioristische oordeelen van het w a r e geloof. D a a r m e e is echter het e e n h e i d s f u n d a m e n t van de w e t e n s c h a p nog niet blootgelegd. W a n t w a a r o p rust op zijn beurt het g e l o o f ? Indien wij ons slechts op het geloof terugtrokken, zou men ons niet zonder reden voor de voeten kunnen w e r p e n , dat wij de a u t o n o m e rede tegen een autonoom geloof inruilden. Hoe komt het geloof aan zijn aprioristische o o r d e e l e n ? De G e r e f o r m e e r d e n geven hierop het e e n s t e m m i g a n t w o o r d : uit de phanerosis. De p h a n e r o s i s deelt geen begrippen of ideeën mede, m a a r komt als een getuigenis G o d s tot ons, s p r e e k t zich uit in oordeelen. En het zijn die oordeelen, w a a r op door receptiviteit en assimilatie van den menschelijken geest onze aprioristische oordeelen c o r r e s p o n d e e r e n , w a a r u i t zij o n t s t a a n . Naar deze basis kan de w a r e w e t e n s c h a p als de p h a n e r o t i s c h e w o r d e n b e n o e m d . Het is t h a n s misschien wel de geschiktste gelegenheid er v e r a n t w o o r d i n g van af te leggen, w a a r o m hier op de p h a n e r o s i s en niet op de palingenesie als b a s i s van de eenheid der w e t e n s c h a p w e r d t e r u g g e g a a n . Palingenesie in de b r e e d e beteekenis, in w e l k e K u y p e r h a a r neemt en p h a n e r o s i s behooren beide tot de daden, w a a r i n God Zich o p e n b a a r t . Doch daarin verschillen zij van elkander, dat de palingenesie zijns-, de p h a n e r o s i s ^ e n o p e n b a r i n g geeft. D.w.z.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen