SCHILDERKUNST GËINSPIREERD DOOR DE BIJBEL

In de orthodox Joodse kuituur zullen we tevergeefs zoeken naar het beroep van kunstschilder. De orthodoxe Joden houden zich letterlijk aan het tweede gebod en zijn tegen elke vorm van afbeeldingen maken.

Het Christendom kent een dergelijke strikte opvatting van het tweede gebod niet. De Roomse kerk ziet zelfs in de schilderkunst een machtig middel om haar eredienst luister bij te zetten en in het afbeelden van bijbelverhalen een voortreffelijk hulpmiddel om de ongeletterden te onderwijzen en om de Heiligen daardoor te vereren.

De schilderkunst staat dan ook in hoog aanzien bij de Roomse kerk. Hoe de Reformatoren hierover dachten is genoegzaam bekend uit de Heidelbergse Catechismus met betrekking tot het tweede gebod. Ze veroordeelden het afbeelden van de Schepping niet, maar wel elke afbeelding die tot doel heeft God daarmee te vereren of om er vreemde afgoderij mee te bedrijven.

Ook de moderne tijd heeft zijn opvattingen over het verbeelden van de bijbel en hier en daar ontstaat er behoefte om zich te bezinnen op een moderne Christelijke schilderkunst gevoed door gelovig Christen zijn.

Laten we eens nagaan wat de geschiedenis van de schilderkunst ons leert op dit gebied.

Vroeg-Christelijke schilderkunst

Op de plafonds en wanden van de Catacomben te Rome zijn schilderingen aangebracht die als de vroegste Christelijke schilderkunst worden beschouwd. Vermoedelijk zijn de afbeeldingen in deze ondergrondse begraafplaatsen omstreeks het midden van de 2e eeuw en het begin van de 3e eeuw vervaardigd.

Omdat de Catacombeschilders voor hun vormgeving niet konden teruggrijpen op Joodse voorbeelden om de eenvoudige reden dat er geen Joodse schilderkunst was, waren ze aangewezen op de iconografie uit de schilderkunst van het antieke Rome. Ze gebruikten dus de heidense symbolen in hun schilderingen en gaven er een Evangelische betekenis aan. Zo ontstond er een kunst die de werkelijkheid van het geloof verbeeldde in een Christelijke symboliek.

Om enkele voorbeelden te noemen: De pauw werd het symbool van de onsterfelijkheid; de wijnrank het lidmaatschap van Christus kerk; de goede Herder verwijst naar de Verlosser van het verlorene; het Anker naar de Hoop.

Veel afbeeldingen betreffen de "Symboliek van het Heil", zoals het offer van Izaak, Daniël in de leeuwenkuil en de hier afgebeelde drie jongelingen in de vurige oven. We zien ze staan temidden van de vlammen. De handen in de orante houding, de manier waarop de Catacombeschilder een biddende gelovige afbeeldde.

De Christenen voelden zich verwant aan de jongelingen, want ook zij weigerden te offeren aan de Romeinse goden en van sommigen werd hun geloof eveneens door het vuur beproefd. Boven de jongelingen vliegt de duif als symbool van de Heilige Geest. De palmtak in de snavel symboliseert de overwinning.

Ook Christus werd symbolisch verbeeld. Een bekend voorbeeld is de vis. Het Griekse woord voor vis is ICHTHUS. Wanneer dit woord als volgt ontleed wordt: I-CH-T-HU-S ontstaan de beginletters van Iêsous - Christos - Theou - Huios - Sotêr, wat betekent: Jezus Christus, Zoon Gods Verlosser.

De broden en de vissen op de avondmaalstafel verwijzen naar Christus. In een nis onder de tafel staan de drinkbekers en de wijn. Het aantal bekers is gelijk aan het aantal aanzittenden namelijk zeven. Met dit getal wordt de heiligheid of volmaaktheid aangeduid.

De eerste Christenen leefden sterk in de verwachting van de gelukzaligheid na de dood en de wederkomst van Christus. Door de regelmatige vervolgingen onder sommige Romeinse keizers was de dood voor de standvastige Christenen onder hen een realiteit. De eerste Christenen leefden dan ook sterk in de verwachting van de zaligheid na de dood door de verlossing van Christus. Dit gelovig verwachten kreeg ook gestalte in een Christelijke symboliek. Daarvoor kozen ze de wanden van hun grafkamers. Dit is immers de plaats waar dood en eeuwigheid werkelijkheid zijn geworden? Hier schilderden zij hun symbolen als een getuigenis van hun hoop en verwachting.

In latere eeuwen zijn enkele martelaren, waaronder kerkvaders, heilig verklaard. Ze werden een bron van inspiratie voor de kerkelijke kunst van de Middeleeuwen en de Renaissance.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen