TECHNIEK OP DE BASISSCHOOL

Voorgeschiedenis

Reeds een aantal jaren wordt van overheidswege veel aandacht besteed aan het bevorderen van techniek op de basisschool. In 1994 verscheen het Actieplan techniek voor het basisonderwijs. In datzelfde Stuurgroep Techniek Primair Onderwijs ingesteld door het stelling hiervan was bedoeld als impuls om de invoering van techniek op de basisschool soepel te laten verlopen. Van 1994-1998 heeft de stuurgroep het beleid voor het vak techniek gestuurd.

De vraag kwam naar boven hoe je het de basisscholen zo gemakkelijk mogelijk maakt om aandacht aan techniek te besteden. Bij de stuurgroep kwam de gedachte op om de scholen gratis lesmateriaal aan te bieden. Binnen het kader van dit zogenaamde Stimuleringsproject mochten scholen uit 16 teerde pakketten een keuze maken. Hiernaast bestond de mogelijkheid voor scholen subsidie te ontvangen voor een zogenaamd 'netwerk-project': het bouwen van scholen met elkaar in een netwerk aan techniek voor het primair onderwijs. Ook werden techniekprojecten in de regio gesubsidieerd. Het ging hier om het aangaan en/of bevorderen van duurzame relaties tussen bijvoorbeeld bedrijven, musea en bibliotheken en scholen op het gebied van techniek. Een andere lijn om techniek meer ingang te doen vinden op de scholen verliep meer direct via de schoolbegeleidingsdiensten. Deze werden in de gelegenheid gesteld leskisten techniek aan te schaffen, die vervolgens als uitleenkisten voor de scholen konden dienen.

De stuurgroep is in de begeleiding van genoemde projecten erg actief geweest. Diverse publicaties hebben het licht gezien en geruime tijd verscheen 'Radertje', de nieuwsbrief van de stuurgroep.

In 1998 is de instellingsperiode van

de stuurgroep beëeindigd. Ze heeft met ingang van 1 januari van dat jaar haar werk overgedragen aan het Procesmanagement Primair wijs (PMPO).

Stand van zaken op de scholen

De scholen die aangesloten zijn bij het Ds. G.H. Kerstenonderwijscentrum, hebben vrijwel alle gebruik gemaakt van de aanbieding om een gratis lespakket aan te vragen; sommige scholen hebben de mogelijkheid aangegrepen om meerdere keren in te schrijven voor een dergelijk pakket en zijn daarin niet teleurgesteld. Gebleken is dat sommige leerkrachten met veel enthousiasme de lessen techniek hebben gegeven.

Verder wordt door de scholen ook dit jaar weer gebruik gemaakt van de mogelijkheid om bij het Ds. G.H. Kerstenonderwijscentrum een leskist techniek te lenen. Op het moment zijn de volgende leskisten nog steeds beschikbaar:

- Open constructies (Tactic)

- Bruggen bouwen

- Verkeerslichten

- De maat is vol

- Stoom en stoomaandrijving

- K'NEXperimenteren met techniek 'De Speeltuin'.

Techniek en de kerndoelen

Inmiddels is het zo, dat de keuze niet meer bij de scholen ligt om al dan niet aandacht te besteden aan techniek binnen het onderwijs. De kerndoelen voor het basisonderwijs verplichten iedere school techniek in het onderwijsaanbod op te nemen. De Inspectie PO zal in haar schoolbezoeken in het kader van de invoering van de Herziene kerndoelen basisonderwijs ook aandacht besteden aan techniek.

Het betreft hier de volgende kerndoelen:

Kerndoel 19

De leerlingen kunnen oplossingen ontwerpen en gebruiken bij technische problemen. Zij hanteren daarbij enkele elementaire technische inzichten waaronder in elk geval: constructieprincipes (materiaalgebruik, stevigheid, verbindingen), bewegings-en overbrengingsprincipes (hefboom, katrol, tandwiel).

Kerndoel 20

De leerlingen kunnen een aantal technische producten uit de eigen leefwe-

reld op hun niveau onderzoeken op functionaliteit, materiaalgebruik en vormgeving en kunnen de werking ervan verklaren. De producten betreffen voorbeelden uit de gebieden constructie, transport, communicatie en productie.

Uitwerking in de praktijk

Als we de kerndoelen bekijken, zien we dat er globaal gesproken twee domeinen te onderscheiden zijn binnen het gebied techniek: domein A: zelf maken van techniek; domein B: onderzoeken van techniek.

Bij domein A is sprake van een cyclisch proces van ontwerpen, maken en gebruiken. Het proces is steeds gericht op de volgende fase: vanuit het gebruik kan gekeken worden hoe iets verbeterd kan worden (verbetering van het ontwerp), vervolgens kan dit daadwerkelijk worden uitgevoerd en opnieuw worden getest in de praktijk.

Bij domein B onderzoeken leerlingen producten die door anderen zijn gemaakt. Ze kunnen vragen stellen over het ontwerp, de wijze waarop de producten gemaakt zijn of de manier waarop ze gebruikt moeten worden.

Lesmateriaal voor de scholen

Scholen staan op dit moment voor de vraag hoe ze op een goede manier techniek in het onderwijsaanbod kunnen opnemen. Ze kunnen kiezen uit een paar mogelijkheden.

Eén daarvan is de aanschaf van een methode waarin ook het onderdeel techniek is opgenomen. Meerdere uitgevers hebben wat dit betreft een gat in de markt gezien en hebben hun bestaande methode voor natuuronderwijs herzien en uitgebreid met het onderdeel techniek.

Naast de keuze voor een geïntegreerde methode bestaat de mogelijkheid materiaal aan te schaffen dat zich in de eerste plaats richt op het vak techniek. Eén van de resultaten van alle inspanningen vanuit genoemde stuurgroep die verricht zijn om het geven van techniek op school handen en voeten te geven, is de totstandkoming van het Bronnenboek Techniek ('M maar'), dat primair aandacht besteedt aa techniek.

Hiernaast is er nog een veelheid aan 'losse' materialen die één of enkele onderde(e)l(en) uitdiepen.

Welke keuze de scholen ook maken met betrekking tot de aanschaf van m teriaal, in elk geval is het belangrijk dat gewaarborgd wordt dat techniek struc-- tureel de aandacht krijgt binnen het lesprogramma en dat het niet blijft bij het af en toe geven van een lesje techniek, net naarmate het uitkomt...

Toelichting bij enkele techniekmaterialen

Hierboven gaven we aan dat er op het moment al enkele methodes (gedeeltelijk) op de markt zijn waarin het onderdeel techniek geïntegreerd is. Het betreft de methodes voor natuuronderwijs Leefwereld (vernieuwde v Natuurlijk (nieuwe versie). In voorbereiding is de methode Wijzer tuur.

Voordeel van genoemde methodes is, dat er geen aparte tijd op het lesrooster behoeft te worden ingeruimd voor techniek. Als je de methode volgt, loop je niet de kans te vergeten aandacht te besteden aan techniek.

Nadeel van de methodes is, dat er veel in aanwezig is dat principieel niet verantwoord is.

Dit bezwaar geldt niet voor het - al een aantal jaren geleden verschenen - Bronnenboek na tuuronderwijs, waarin ook een aantal lessen over techniek is opgenomen. Kenmerkend van deze methode, waarin de lessen verdeeld zijn over de thema's wijzelf, dieren, natuur en techniek, omgeving, planten, materiaal en voorwerpen en weer en seizoenen, is dat ontdekkende en onderzoekende activiteiten door de leerlingen elke les centraal staan. Dit betekent dat iedere les een 'doe-les' is en dat veel materialen nodig zijn voor de invulling van de lessen.

Omdat het Bronnenboek Techniek ('Maak 't maar') een uitgebr aan (over het algemeen verantwoorde) lessen bevat, willen we er hier wat meer van zeggen.

Bronnenboek Techniek (Maak ’t maar)

Het bronnenboek bestaat uit een 80-tal lessen, die opgebouwd zijn aan de hand van een leerlijn techniek voor 4-12-jarigen. Bij het maken van de lessen is terdege rekening gehouden met de nauwe relatie die er is tussen activitei-

ten die liggen op het gebied van techn niek en die, welke liggen op het te rein van natuuronderwijs. Bij het geven van de technieklessen is het g als leerkracht ook voordurend dit verband te leggen en te bezien bij welke onderdelen van natuuronderwijs bepaalde technieklessen aansluiten. De samenstellers van het bronnenboek hebben ook expliciet aandacht besteed aan de relatie tussen tech-n niek en handvaardigheid. Er is een overzicht opgenomen met daarin suggesties voor de manier waarop techniek, of natuuronderwijs en techniek geïntegreerd kunnen worden binnen een thema of project.

-De lessen uit het bronnenboek hebben betrekking op vier gebieden:

- constructie

- transport

- communicatie

- productie.

De lessen bestaan uit twee bladzijden handleiding voor de leerkracht en tw werkbladen voor de leerlingen. Bij iedere les is aangegeven over welk technisch gebied de les gaat, voor welke bouw de les is bedoeld (onder-, middenof bovenbouw) en tot welk domein de les behoort. Ook staat bij elke les vermeld welke materialen nodig zijn. De werkvormen variëren van individueel werk tot groepswerk van vier leerlingen.

Aansluitend bij de leerlijn techniek, die de basis vormde voor het bronnenboek, is er uitgegaan van een half uur techniek per week (= 20 uur per schooljaar). De praktijk heeft echter geleerd dat een half uur per week vaak te kort is. Aanbevolen wordt de 'techniektijd' te clusteren tot bijvoorbeeld één uur in de maand.

De lessen uit het bronnenboek variëren in niveau. Dit geldt niet alleen voor de leerlingen, maar ook voor de leerkracht. Er zijn lessen bij die wel enige technische kennis van de leerkracht vereisen.

Waneer scholen inderdaad gebruik willen gaan maken van het bronnenboek, is het te overwegen een overzicht te maken van de lessen die in een bepaa leerjaar worden gegeven. Iedere volgende leerkracht weet dan welke ervaring de leerlingen in het/de voorgaande jaar/jaren al met techniek hebben opgedaan en op welke basis verder kan worden gebouwd.

Ten slotte willen we er nog op wijzen dat ook al schaffen scholen een 'methode techniek' aan, de mogelijkheid blijft bestaan bij het Ds. G.H. Kerstenonderwijscentrum de leskisten techniek te lenen. Naast deze uitleen e-kisten zijn er ook nog andere techniekmaterialen bij genoemd centrum t leen. Op verzoek wordt een overzichtslijst toegestuurd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen