Gelijke behandeling?

De uitspraak van de Hoge Raad inzake de SGP heeft grote gevolgen. Daarin stemmen de commentaren op deze uitspraak over het algemeen wel overeen. De één vindt het een prachtige uitspraak, de ander een onbegrijpelijke en verdrietige, maar ingrijpend is ze in ieder geval. Wat zullen bijvoorbeeld de gevolgen voor het bijzonder onderwijs zijn? Zal wat de Raad van State heeft voorgesteld ten aanzien van ruimte voor een eigen personeelsbeleid straks nog mogelijk blijken? Voor een antwoord op die vragen is het nodig te bezien wat de uitspraak precies inhoudt.
Ik laat een samenvatting van de uitspraak van de Hoge Raad volgen:
"Dit (= dat de wijze waarop de SGP bij haar kandidaatstelling haar opvatting in praktijk brengt, niet kan worden aanvaard) wordt niet anders doordat de SGP haar standpunt baseert op haar godsdienstige overtuiging. Het grondrecht van vrijheid van godsdienst geeft haar weliswaar het recht haar standpunt uit te dragen. Maar in een democratische rechtsstaat mag aan politieke beginselen en programma's slechts praktische uitvoering worden gegeven binnen de grenzen die wetten en verdragen daaraan stellen, ook als die beginselen godsdienstig of levensbeschouwelijk van aard zijn. Het actief en het passief kiesrecht zijn essentieel voor het democratische gehalte van de vertegenwoordigende organen. Daarom is het onaanvaardbaar dat een politieke groepering bij het samenstellen van kandidatenlijsten in strijd handelt met het grondrecht dat de kiesrechten van alle burgers waarborgt. Dat geldt ook als dit berust op een godsdienstige of levensbeschouwelijke overtuiging. Een democratische rechtsorde eist tolerantie ten opzichte van religieuze overtuigingen, maar dat belet niet dat de rechter uitspreekt dat de wijze waarop de SGP bij de kandidaatstelling haar opvattingen in praktijk brengt, niet aanvaardbaar is.
De Staat moet maatregelen nemen die er daadwerkelijk toe leiden dat de SGP het passief kiesrecht aan vrouwen toekent.
De Staat moet een maatregel treffen die effectief is en tegelijkertijd de minste inbreuk maakt op de grondrechten van (de leden van) de SGP.
De rechter is echter niet bevoegd specifieke maatregelen voor te schrijven die de Staat zou moeten treffen. De rechter mag de Staat niet bevelen wetgeving tot stand te brengen. Welke andere maatregelen de Staat zou moeten nemen, vergt een afweging van belangen van politieke aard die de rechter niet kan maken. Dat geldt ook voor een bevel de subsidiëring van de SGP stop te zetten."
Dat de uitspraak ingrijpend is, blijkt ook uit het volgende citaat uit het RD. "De Hoge Raad heeft nu duidelijk gesteld dat in het politieke domein het gelijkheidsbeginsel dat discriminatie van vrouwen verbiedt, zwaarder weegt dan de vrijheid van godsdienst." Daarmee is nog niet gezegd dat artikel 1 van de Grondwet boven de andere grondrechten zoals vrijheid van vereniging en onderwijs staat, maar feitelijk komt het daar wel op neer. In ieder geval staat het VN-vrouwenverdrag er blijkbaar boven. Zo kan dit ook gelden voor andere internationale verdragen, bijvoorbeeld de Europese.
Ik denk dan aan de Europese richtlijn voor gelijke behandeling. Die moet nog adequaat worden omgezet in Nederlandse wetgeving. Daartoe zal de Algemene Wet Gelijke Behandeling (AWGB) moeten worden aangepast. Het voorstel van de Raad van State, dat ik hierboven noemde, zal het na de uitspraak van de Hoge Raad misschien niet halen, hoewel die niet gaat over het al dan niet mogen weigeren van homoseksuele leerkrachten. Afgezien van de wijziging van de AWGB kan de uitspraak evengoed consequenties hebben voor het bijzonder onderwijs. Het Vrouwenverdrag zegt namelijk ook iets over het moeten verzekeren aan vrouwen door de Staten van het recht om op gelijke voet deel te nemen aan nietoverheidsorganisaties en verenigingen op het gebied van het openbare en politieke leven van het land. Op het gebied van het openbare leven bewegen zich volgens de algemene opinie ook organisaties voor bijzonder onderwijs. Vrouwen zijn niet vertegenwoordigd in de besturen ervan. Zal er ook op dit terrein in de toekomst dwang worden uitgeoefend? Ook hier geldt de uitspraak van de Hoge Raad dat aan de beginselen en programma's - lees hier van de schoolvereniging - slechts praktische uitvoering mag worden gegeven met inachtneming van de grenzen die hieraan worden gesteld door de wetten en verdragen.
Dat de vrijheid van vereniging vergaand beperkt kan worden, blijkt wel uit de uitspraak van de Hoge Raad die het vonnis van het Hof in stand laat. In dat laatste vonnis was op de tegenwerping dat dwingen door de overheid van toelaten van vrouwen op de kandidatenlijst kan leiden tot opheffing van de SGP gereageerd dat eigenlijk alleen de buitenste schil van de godsdienstvrijheid wordt beperkt. En verder hoeft de overheidsdwang niet automatisch te leiden tot opheffing, gelet op de discussie in eigen kring over het vrouwenstandpunt en de in 2006 doorgevoerde statutenwijziging. Het Hof bedoelt: er is al vaker een verschuiving in het standpunt geweest, dus dat kan nog wel eens. Wrang is het onbegrip dat blijkt uit de overwegingen van het Hof. Het vrouwenstandpunt raakt slechts de buitenste schil van de godsdienstvrijheid en niet de kern. Dat zegt het Hof, hoewel de SGP zich beroept op diepgewortelde overtuiging!
Ook blijft voor het overige de SGP immers vrij zich te organiseren overeenkomstig haar ideologische grondslag. Alsof je die grondslag niet prijs geeft als je ook maar op één punt onder dwang daarvan afwijkt! Als de partij zich maar aanpast, kan ze vervolgens haar vrouwenstandpunt in de Kamer enz. wel naar voren brengen, overweegt het Hof.
Datje daarmee je eigen woorden ongeloofwaardig maakt, is blijkbaar geen punt.

We zien dat de dwang om zich aan te passen aan de heersende gelijkheidsideologie toeneemt. Let wel, gelijkheid is wat anders dan gelijkwaardigheid. Dat man en vrouw gelijkwaardig zijn, is duidelijk, maar dat betekent niet dat ze in de maatschappij dezelfde positie mogen innemen. De SGP heeft voor de rechter betoogd dat haar vrouwenstandpunt voluit Schriftuurlijk is en berust op een diepgewortelde en bijbels gefundeerde geloofsovertuiging, gegrond op een eeuwenlang gevolgde specifieke uitleg van bijbelteksten binnen de gereformeerde gezindte.
De Hoge Raad trekt de oprechtheid van het beroep van de SGP op de vrijheid van godsdienst niet in twijfel. Dan is het toch wel merkwaardig dat zo gemakkelijk meegegaan wordt in de redenering van het Hof dat dit toch eigenlijk de buitenste schil is van de godsdienstvrijheid en dat er wel een uitzondering gemaakt kan worden op de eigen standpunten en de partij dan toch haar overige activiteiten wel overeenkomstig haar eigen ideologische grondslag kan organiseren.
Uit deze uitspraak blijkt wel hoe belangrijk het is principiële standpunten consequent door te voeren. We moeten niet menen op één punt wel een uitzondering te kunnen maken en overigens onze identiteit wel te kunnen handhaven.
De vraag komt wel op ons af: Als we niet toegeven, wat zijn dan de gevolgen? Raken partij en later misschien ook scholen hun bekostiging kwijt? We weten het niet. Hopelijk laten we ons beleid niet bepalen door de gevolgen - al willen we die wel onder ogen zien - maar door Gods Woord. Wat ook verandert, dat verandert niet.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen