Met alle respect: vaders!

Aanleiding tot dit onderzoek
Ouders zijn er met hun mogelijkheden en beperkingen op aangewezen de optimale opvoedingssituatie voor het kind te creëren. In mijn onderzoek wordt ingegaan op de rol die de vader hierin heeft. Een vader kan verschillende rollen vervullen in het gezin. Daarnaast kan er op verschillende manieren invulling gegeven worden aan de vaderrol. Door middel van dit onderzoek wordt inzicht gegeven in wat vaders belangrijk vinden in het vervullen van hun vaderrol. Verder wordt inzichtelijk gemaakt wat de ondersteuningsbehoefte van vaders is.
Wanneer er over de opvoeding gesproken wordt, wordt vaak gekeken naar de moeder-kind relatie. De opvoeding wordt zowel in de literatuur als in de volksmond vaak nog als taak van de moeder gezien. Toch is er de laatste jaren steeds meer te horen over de rol van vader en wordt de roep gehoord om vader bij de opvoeding te betrekken. In mijn onderzoek heb ik me gericht op christelijke vaders.

De literatuurstudie
De theorie laat zien dat vaders verschillende rollen in het gezin hebben.
Als eerste de hechting. De hechting tussen vader en kind blijkt relevant te zijn in de ontwikkeling van het kind.
Het gezin is de plaats waar het kind zich beschermd weet en het zich kan hechten aan ouders. Hechting kan tot stand komen wanneer ouders hun kind onvoorwaardelijke liefde kunnen en willen geven. De bijdrage van vader aan de ontwikkeling van de hechting is dat hij het kind leert minder bang te zijn voor een onbekende. Vader betekent ook iets unieks voor een kind. Dit wordt gezien in de eenkennigheidsfase. Een kind herkent en erkent vader. Vader krijgt in deze fase steeds meer behoefte om zijn kind te beschermen. Vader kan de hechting beïnvloeden door zelf voorspelbaar te zijn, naar het kind te luisteren en te merken hoe het kind reageert op zijn omgeving, door in te spelen op het kind en het kind zijn eigen tempo laten bepalen.
Eén van de beste manieren waarop vaders een band met hun kinderen kunnen ontwikkelen, is door heel bewust hun wereld binnen te stappen.
Daarnaast heeft vader als taak moeder te ondersteunen. Vader kan moeder steunen door met haar in gesprek te gaan over de kinderen en de opvoeding en door zorgtaken van haar over te nemen. Het hormonale stelsel van een man veranderd wanneer er een kind op komst is. Hij produceert dan meer oxytocine, een soort zorghormoon, waardoor hij meer gericht is op zorgen. Vrouwen vragen van de man soms wat ‘vrouwelijk gedrag’, namelijk het praten en zorgen.
Anderzijds willen ze wel dat de man hen beschermt en daarmee mannelijk gedrag vertoont. Wanneer een kind een vrucht en doel van liefde is, wil vader zich wel inspannen voor het kind. Hij wil in het belang van zijn vrouw en kinderen keuzes maken die goed zijn voor hun geluk, al moet hij er soms een offer voor brengen.
Kinderen kijken en imiteren voortdurend. Vader moet daarom het goede voorbeeld geven aan zijn kinderen.
Hoe een man met zijn vrouw omgaat, heeft invloed op de manier waarop een zoon zijn moeder respecteert.
Verder heeft vader een taak in de opvoeding in de kinderjaren. Een kind verlangt van zijn vader dat hij een kerel uit één stuk is, betrouwbaar is en verantwoordelijkheid neemt voor het gezin en de opvoeding. Vaders gaan anders met hun kinderen om dan moeders. Vaders stoeien meer en leren hun kinderen door middel van spel. Moeders praten meer en zijn erop gericht om voor hun kinderen te zorgen. Vaders laten hun kinderen los, terwijl moeders hun kinderen proberen vast te houden. Vaders kijken over het algemeen wat nuchterder naar de baby. Moeders lijken in zijn ogen wat overbezorgd; ze zijn eerder bang dat er wat ernstigs aan de hand is. Vader stelt moeder gerust. In de peuterleeftijd leert een vader dat hij consequent moet zijn, maar dit is heel lastig wanneer een kind krijsend op de vloer ligt, of met grote ogen lief naar hem glimlacht. De peuter krijgt in de gaten hoe hij de omgeving kan bespelen.
Delfos en Janssen geven aan: Bij bespelen hoort ook begrenzen. Daar zijn vaders vaak wat sterker in dan moeders. Overtuigd van hun gelijk kunnen ze met natuurlijk gezag een grens zetten, waardoor de peuter even beteuterd kijkt, maar weet dat er met die vader niet te spelen valt. Vaders zeggen wat ze vinden. Er zit geen gedachte achter van angst dat kinderen niet gehoorzamen. Ze zijn minder bang om een duidelijke grens aan te geven dan moeders. Moeder is vaak makkelijker, want die vindt het erg vervelend als ze niet lief gevonden wordt en is vaak erg gevoelig voor bespelen (Delfos en Janssen, 2011, p. 50).
In de kinderjaren stimuleren en begrenzen vaders hun kinderen. Vader leert de belevingswereld van kinderen kennen. Vooral bij jongens herkent vader dingen uit zijn eigen jeugd. Vaak begrijpt hij zijn zoon beter dan moeder en stimuleert hij zijn zoon, wanneer deze laat zien wat hij waard is. Uit eerder onderzoek blijkt dat vaders in hun opvattingen over opvoeding wat meer prestatiegericht te zijn; de nadruk ligt iets meer op sportieve activiteiten en spel. Moeders benadrukken meer de betekenis van empathie, verantwoordelijkheid en begrip.
Vader heeft ook een rol in de puberteit. Hij draagt samen met moeder zorg voor een veilige en verzorgende omgeving, waarin het kind zich kan ontwikkelen. Het gesprek over seksualiteit is vaak iets wat mannen overlaten aan hun vrouw, zeker bij hun dochter.
Vaders dienen als voorbeeldfiguur voor hun kinderen.
Voor jongens zijn ze het mannelijk rolmodel. Meisjes leren door de houding van vader hoe mannen zijn en leren met het andere geslacht omgaan.
In de rol van vader zijn in Bijbels licht wordt er een beroep gedaan op vader als priester. Hij leert zijn kinderen de christelijke gewoontes, leert zijn kinderen vanuit het christelijke gedachtegoed te denken en bidt voor en met zijn kinderen.

Er worden verschillende dingen van vaders verwacht.
Zo is het een taak van de vader om het gezin te beschermen tegen allerlei kwaad. Wanneer kinderen in hun jeugd niet beschermd worden, zullen ze wellicht als tieners en volwassenen niet in staat zijn om de goede keuzes te maken. Bescherming draait hier niet alleen om fysiek gevaar of de veiligheid van het gezin.
Vaders moeten de kinderen ook beschermen tegen de fascinatie van de wereld met het kwaad en de verdraaiing van de waarheid en de invloeden van satan.
Mannelijkheid brengt dus een enorme verantwoordelijkheid met zich mee, vanwege de taken die God ons gegeven heeft. God is degene die man en vrouw liefde schenkt als krachtbron, om er ook in moeilijke momenten te zijn voor de kinderen. God heeft ouders hun kind toevertrouwd. Een vader moet daarom zijn verantwoordelijkheid op zich nemen om een zo goed mogelijke vader te zijn. Daarvan wordt het kind gelukkig en de vader zelf ook. Vader zijn is een roeping, geen tijdverdrijf. Het is de verantwoordelijkheid van vaders om een waardensysteem te scheppen, dat kinderen de gelegenheid biedt om voor Gods aangezicht een rijk en vruchtbaar leven te leiden. Vader speelt een belangrijke rol bij de gewetensvorming van de kinderen. Het duidelijk en consequent hanteren en voorleven van de (Bijbelse) waarden en normen, heeft een positieve invloed op het gedrag van de kinderen. Kleine kinderen zien in hun vader een beeld van God. Als ze veel straf krijgen en er negatief over hen gedaan wordt, denken ze dat God ook zo over hen denkt. De relatie van een kind met zijn vader vormen de eerste ideeën van een kind over God.

Om al deze deelaspecten in de vaderrol te vervullen, is het nodig dat vader zijn kinderen onvoorwaardelijke liefde geeft. Ook interactie met zijn kinderen is een belangrijke voorwaarde. Daarbij is het voor iedere vader persoonlijk de vraag wat hij belangrijk vindt om mee te geven aan zijn kinderen.
Verder is het nodig dat een vader tijd met zijn kinderen doorbrengt. Om kinderen gelukkig en evenwichtig te maken, zal vader betrokken moeten zijn in de opvoeding. Wanneer hij dit van jongs af aan doet, zal zijn rol in de puberteit groter zijn.
Verder is het belangrijk dat vaders over kennis en vaardigheden beschikken om de kinderen op te voeden.
Om doelgericht op te voeden, is het nodig wat te weten over de basiselementen van de opvoeding.
Uit eerder onderzoek is gebleken dat vaders vinden dat ze te weinig kennis hebben over de opvoeding.
De vraag naar ondersteuning hierin is gerezen. Er zijn verschillende vormen van ondersteuning mogelijk, variërend van cursussen en trainingen, ondersteuning vanuit het onderwijs of de kerkelijke gemeenschap tot zelfstudie en gespreksgroepen.

Het onderzoek
Aan de hand van deze literatuur heb ik mijn onderzoek gedaan onder christelijke vaders.
Samengevat is op te merken dat de vaders die deelgenomen hebben aan het onderzoek bij het vervullen van hun vaderrol de aspecten hechting (6,39), ondersteuning van moeder (6,21), opvoeding in de kinderjaren (6,02), betrokkenheid in de puberteit (6,32), vader als sekserolmodel (5,98) en vader in Bijbels licht (6,66) allemaal belangrijk vinden, waarbij de nadruk ligt op de rol van vader in Bijbels licht. De genoemde cijfers is de gemiddelde score op een zevenpuntsschaal. Het overdragen van waarden en normen, in alle leeftijdsfasen, het gesprek met het kind en ook als ouders onderling, zowel over de opvoeding als over geloofszaken, het gebed met en voor het kind, de beschermingsdrang en de voorbeeldfunctie van vader zijn aspecten die vaders met een christelijke geloofsovertuiging erg belangrijk vinden. Daarnaast geven een aantal vaders aan dat ze het belangrijk vinden dat er aandacht wordt besteed aan identiteitsgebonden zaken, zoals kerkbezoek en deelname aan kerkelijke activiteiten.

Ten aanzien van de voorwaarden om de vaderrol te vervullen is samengevat op te merken dat interactie (een gemiddelde van 6,26 op een zevenpuntsschaal) door de deelnemende vaders de meest belangrijke voorwaarde en tijd (met een gemiddelde van 5,25) de minst belangrijke voorwaarde wordt gevonden.
Binnen de voorwaarde liefde geven bijna alle vaders aan dat ze het belangrijk vinden dat ze hun kind regelmatig laten zien dat ze van hem of haar houden. Verder worden verschillende christelijke elementen toegevoegd, als het liefdevol vermanen op Bijbelse grond en het op het oog houden van het geestelijk welzijn van het kind.
Ten aanzien van de voorwaarde interactie geeft ongeveer twee derde aan het belangrijk te vinden dat ze als vader hun gezin vertegenwoordigen en beschermen.
Ruim de helft van de vaders vindt het ook heel belangrijk dat hij het gezin leidt en gezag uitoefent.
Wat betreft de voorwaarde tijd geven bijna alle vaders aan dat ze het belangrijk vinden dat ze er zijn wanneer hun kind hen nodig heeft. De helft van de respondenten geeft aan dat ze het belangrijk vinden dat hun gezin op de eerste plaats komt. Het gebruik maken van ouderschapsverlof scoort laag.
Wat betreft de voorwaarde kennis geeft twee derde van de vaders aan het belangrijk te vinden voldoende kennis en vaardigheden te bezitten om hun kind op te voeden en iets te weten over het doel van de opvoeding.

Vervolgens heb ik onderzocht wat de ondersteuningsbehoefte van vaders is. Bijna één derde (29,9%) van de respondenten geeft aan dat hij behoefte heeft aan ondersteuning ten aanzien van het vervullen van de vaderrol. Bijna al deze vaders (92,5%) geven aan dat ze ondersteuning wensen die vormgegeven is vanuit de christelijke optiek. De meeste vaders (86,6%) geven aan dat het hen niet uitmaakt of de ondersteuning geboden wordt door een mannelijke professional.
Uit deze gegevens blijkt dat vaders met een christelijke geloofsovertuiging die deelgenomen hebben aan het onderzoek, vooral de vormen van ondersteuning ‘cursus over veranderingen in de puberteit, de rol van de ouders en geloofsopvoeding’ (65,1%), ‘gesprekken met hun vrouw naar aanleiding van een bepaald christelijk boek over opvoeding’ (58,7%), een ‘opvoedavond op de school van hun kind’ (57,1%) en een ‘cursus om ouders bewust te maken van de mogelijkheden om het gedrag van kinderen positief te beïnvloeden’ (49,2%) relevant vinden. Bijna 40% van de vaders geeft aan het lezen van folders en boekjes relevant te vinden.

Mede door middel van deze scriptie heb ik veel respect gekregen voor vaders. Vader zijn, een beroep op zich!
En daarom nogmaals: Met alle respect: vaders!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen