In gesprek met Adviesbureau Boekenwurm

Zouden jullie jezelf willen voorstellen?

Marian: Ik ben kinderboekenauteur. Sinds 1978 schrijf ik boeken voor kinderen in de basis-schoolleeftijd. Ik heb jarenlang in de redactie gezeten van het familieblad Gezins- Gids. Sinds 2012 verzorg ik in samenwerking met uitgeverij Den Hertog workshops kinderboeken schrijven. Daarnaast coach ik (toekomstige) auteurs.

In 2013 heb ik Adviesbureau Boekenwurm opgericht met de bedoeling scholen te helpen bij het up-to-date houden van de school- en klassenbibliotheek.

Hanneke: Ik ben leerkracht in de bovenbouw van een basisschool. Daarnaast studeer ik Nederlands. Inmiddels heb ik de bachelorfase afgerond aan de Universiteit van Utrecht. Toen ik de workshop kinderboeken-schrijven van Den Hertog volgde, bespraken we in een pauze het idee van Adviesbureau Boekenwurm. Omdat ik er veel in zag, zijn we samen het idee verder gaan uitwerken.

Gezien jullie activiteiten op het gebied van leesboeken moeten jullie zélf hierdoor ook gegrepen zijn. Kunnen jullie vertellen hoe de belangstelling en liefde voor leesboeken is ontstaan?

Marian: Ik ben gedreven door taal. Het mooie van taal is dat je iets door kunt geven wat kinderen soms nooit meer vergeten. Wij kunnen ons toch als volwassene allemaal wel een bepaald boek herinneren dat we lazen of waaruit we werden voorgelezen toen we jong waren?

Een boek waar we om moesten huilen, nog lang over na moesten denken, om konden lachen … ; kortom, een boek dat ons raakte.

Liefde voor boeken en lezen heb ik vanaf mijn kindertijd gehad. Ik verslond boeken. Ik heb daar goede herinneringen aan. Helemaal wegduiken in een verhaal, heerlijk. Ik ben in een groot gezin opgegroeid en in alle drukte vond ik rust in een verhaal. Boeken waren mijn vrienden. Ik leerde de wereld verkennen in verhalen …

Schrijven heb ik geleerd toen ik in de jaren zeventig bij het RD ging werken. Ik recenseerde veel kinderboeken voor de krant. Daardoor kreeg ik nog meer belangstelling voor kinderboeken. En ook constateerde ik dat er best wel het een en ander te verbeteren viel. In die tijd waren er bij de reformatorische uitgeverijen nog niet altijd goede redacteuren, die meelazen en opbouwende kritiek gaven. Gelukkig is dat nu veranderd en worden er hogere eisen gesteld, voordat een verhaal kan worden uitgegeven.

Hanneke: Voor mij is een goed kinderboek elk jaar opnieuw de beste manier om een klas kinderen aan mij en aan elkaar te verbinden. We maken met elkaar mee wat onze hoofdpersonage meemaakt. Iets mooiers kun je toch niet denken? Natuurlijk lees ik dan wel graag goede boeken voor. Vaak begin ik gewoon met de boeken van Tonke Dragt. Wat mij betreft zijn dat de beste voorleesboeken. Ik denk dat kinderen met behulp van goede verhalen zichzelf op een veilige manier kunnen ontwikkelen. Ze maken dingen mee die ze zelf niet zouden durven, maar ze blijven er net buiten staan. Op die manier verbreden hun grenzen, maar is het nooit echt eng of gevaarlijk. Bovendien kunnen kinderen in goede verhalen zichzelf terugvinden. En ook dat is een fundamenteel onderdeel van ontwikkeling. Verhalen laten de lezer reflecteren op zichzelf en op zijn eigen wereld. Onmisbaar!

We lezen op jullie site het volgende: “Adviesbureau Boekenwurm helpt u om op eenvoudige wijze voldoende leesboeken van allerlei niveau in de boekenkast te hebben.” Kunnen jullie uitleggen hoe jullie ervoor zorgen dat scholen voldoende, verantwoorde boeken in de boekenkast hebben?

Als scholen zich aansluiten bij Adviesbureau Boekenwurm en gebruik maken van onze adviesdocumenten, dan hebben zij in ieder geval jaarlijks een deel van de allernieuwste boeken op school. Ze kunnen dan boeken kiezen van verschillende niveaus en ook nog eens breed gevarieerd wat betreft thematiek. Wij recenseren namelijk niet alleen de boeken van de onder ons bekende christelijke en reformatorische uitgeverijen, maar ook die van de reguliere bekende uitgeverijen zoals Lemniscaat, Unieboek, Fontein, Kluitman, Ploegsma, Leopold, Terra Lannoo, Querido e.a. Op drie punten levert ons adviesdocument voordeel op.

1. Overzicht: wij recenseren jaarlijks de nieuw verschenen kinderboeken. Die titels komen in een excelbestand te staan. Het ‘aanschafadvies’ is rood (niet aanschaffen), oranje (kijk zelf of het wel of niet past op school) of groen (geschikt om aan te schaffen). Elk jaar in november ontvangt de school een compleet overzicht van de nieuw verschenen kinderboeken. Als de school bijhoudt welke titels uit dit document worden besteld, is exact duidelijk welke nieuwe boeken er in de klassenbibliotheek bijkomen. Na een aantal jaren kunnen (oude) boeken weggehaald worden, zodat de bieb up-to-date blijft.

2. Breed aanbod: reformatorische scholen gaan snel voor veilig. Ze kiezen boeken van reformatorische en christelijke uitgeverijen, omdat daarin geen vloeken staan. Heel begrijpelijk. Maar ze lopen hierdoor wel een aantal interessante boeken mis. Veel boeken van reguliere uitgeverijen zijn inderdaad niet geschikt vanwege vloeken, ongepast taalgebruik of stuitende seculiere thema's. Maar af en toe komt er een interessant boek voorbij dat wij echt groen kunnen maken. Vaker maken we ons advies oranje, maar is het boek na enkele simpele aanpassingen heel goed door de leerkracht te gebruiken als voorleesboek in de klas.

3. Gemak: leerkrachten hoeven niet meer zelf op zoek naar goede kinderboeken. Ze kunnen ze aan de hand van onze adviesdocumenten snel en gericht nieuwe boeken aanschaffen. Bovendien vermelden we expliciet in het document of een boek geschikt is om voor te lezen. Adviesbureau Boekenwurm kan op aanvraag ook in september een voorlopig adviesdocument sturen, waarmee scholen al keuzes kunnen maken voor de bestelling van de kerstboekjes.

Jullie beoordelen de boeken aan de hand van een aantal criteria. Welke zijn dat?

Wij screenen kinderboeken inderdaad op een aantal punten. De scholen kunnen die criteria ook vinden op een tabblad in het document. We kijken naar de identiteit van een boek. Criteria zijn dan: taalgebruik (vloeken en overig taalgebruik), Moraal/Sfeer, seksualiteit en occultisme. Problemen met deze criteria zorgen al snel voor een rood eindadvies. Daarnaast kijken we naar overige kenmerken van een verhaal. We letten op vertelstijl, genre en thematiek. Een slechte schrijfstijl is soms reden om een boek oranje te adviseren, maar niet vaak. Deze criteria zijn voornamelijk ter informatie voor de lezer van het document. Op die manier kan bijvoorbeeld snel een oorlogsboek worden aangeschaft.

Wij houden ook bij welke boeken een gewetensopvoedende functie hebben, bijvoorbeeld boeken over kerkgeschiedenis of over geloofsvervolging. We noteren deze informatie ook in het document, zodat scholen daar eventueel op kunnen selecteren.

Inmiddels recenseren we ook prentenboeken. Daar hebben we natuurlijk andere criteria voor. We letten dan vooral op de uitstraling/sfeer van het verhaal, op de tekeningen en op de educatieve waarde van het boek.

Uiteindelijk krijgen dus alle gerecenseerde boeken een groen, oranje of rood advies. In sommige gevallen geven we ook aan of een boek een echte aanrader is. Scholen kunnen uiteraard zelf beslissen wat ze met ons advies doen.

Waarom is het voor kinderen zo belangrijk om in hun vrije tijd te lezen?

Lezen is goed voor de taalontwikkeling. De woordenschat groeit merkbaar, wat bijvoorbeeld te merken is bij de Cito-toets Woordenschat. Bovendien wordt de kinderlijke fantasie geprikkeld. Een mooi verhaal kan ineens in een pauze nagespeeld worden.

Wij houden ook bij welke boeken een gewetensopvoedende functie hebben

Door te lezen worden vaak interesses gekweekt en kinderen krijgen door zich te verdiepen in een verhaal een bredere kijk op de wereld. Kinderen die al jong en veel lezen, hebben daar groot voordeel van als ze op de middelbare school komen.

En daarbij heel eenvoudig: het lezen van een mooi verhaal geeft ontspanning en rust. Dat hebben kinderen nodig in deze hectische wereld.

Waar moeten kinderen op letten bij het kiezen van een boek?

Kinderen letten vooral op de uitstraling van een boek. De omslagtekening is dus heel belangrijk. Vervolgens bladeren ze even in het boek. Fijn lettertype? Mooie plaatjes? Is er ‘doorheen’ te komen? Maar … kinderen kunnen vaak niet de inhoudelijke waarde inschatten.

Daarom is het de taak van de school en de ouders om hierin te ‘sturen’. Zit er een goed uitgewerkt thema in het verhaal, heeft het een boodschap die kinderen aan het denken zet, is er enige herkenning met de eigen leefwereld? Oudere kinderen zijn steeds meer geïnteresseerd in boeken van reguliere uitgeverijen. Deze boeken hebben soms meerwaarde. Ze zijn vaak heel knap geschreven, hebben een goed doordacht plot, het taalgebruik is origineel en verrassend en het onderwerp zet een kind tot nadenken. Boeken lezen is belangrijk op de weg naar de volwassenheid.

Welke rol spelen ouders in de besteding van de vrije tijd van hun kind(eren) op het gebied van lezen?

Ouders zijn vaak bepalend voor het leesgedrag van een kind. Zien lezen doet lezen. Pak dus als vader en moeder zelf ook geregeld een boek. Praat over de boeken en de verhalen die je hebt gelezen. Zorg ervoor dat een kind nadenkt over de opbouw van een boek. ‘Die oude mevrouw die in hoofdstuk 1 voorkomt, ga je vast later in het verhaal nog een keer tegenkomen.’ Kinderen vinden het heel leuk om te ontdekken dat zoiets inderdaad klopt. En blijf vooral tijd besteden aan voorlezen, bij voorkeur een beetje moeilijke, spannende of seculiere boeken. Want dan kun je werken aan leesvaardigheden. Laat tijdens het voorlezen het kind voorspellen wat er zal gaan gebeuren. Vraag eens waarom de gemene jongen een slungelig uiterlijk heeft gekregen. En bespreek de functie van de illustraties. Op die manier is lezen niet alleen fijn maar ook opbouwend. Kinderen ontdekken allerlei nieuwe dingen, wat hun ten goede komt bij het verder leren op school. Begrijpend lezen is immers onmisbaar bij geschiedenis, biologie, aardrijkskunde en zelfs rekenen.

Ouders moeten hun kinderen vooral ook actuele boeken aanreiken. De wereld verandert zo snel. Boeken zijn tegenwoordig snel verouderd. Kinderen genieten vooral van hedendaagse boeken met spannende, goed uitgewerkte thema's en mooi taalgebruik. Liefde voor boeken en voor lezen begint bij een passend aanbod, op school, maar ook thuis.

Welke afsluitende opmerking wilt u nog meegeven?

Lezen is belangrijk voor de ontwikkeling van een kind. Maar het is onmisbaar voor de godsdienstige opvoeding. We willen toch graag dat onze kinderen later in staat zijn om zelfstandig de Bijbel te bestuderen? Dat zal nooit lukken als de leesvaardigheid op een laag niveau is gebleven en als lezen een ‘moeilijke’ zaak is. Ten diepste is dit de hoofdmotivatie voor reformatorische scholen om kinderen goed te leren lezen. En wij werken daar met onze activiteiten graag aan mee.

NB: Hanneke is recent aangenomen als kinderboekenredacteur bij een van onze reformatorische uitgeverijen. Om die reden is het niet langer mogelijk dat zij meewerkt aan het onafhankelijke Adviesbureau Boekenwurm. Per september 2015 trekt zij zich terug.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen