Het zevende gebod in de opvoeding

Aan het woord zijn vader en moeder Prosman. Zij hebben vijf kinderen in de leeftijd van zes tot en met 13 jaar.

Waarom al zo jong aandacht voor de seksuele opvoeding?

Moeder: ‘Kinderen zijn op jonge leeftijd nog toegankelijk. Belangrijk is dat seksualiteit geen beladen onderwerp is. Daarom moet je kinderen al jong vertrouwd maken om hierover te praten. Er mag heel open over gesproken worden, maar wel met eerbied. Kinderen komen zelf ook met vragen. Een kind moet dan bijvoorbeeld niet merken dat je schrikt van een bepaalde vraag. Het is belangrijk om dan een antwoord te geven passend bij hun leeftijd.’

Als het over openheid gaat, dan benadrukt vader dat de Bijbel ook heel open over seksualiteit spreekt. ‘Het lezen van een Bijbelgedeelte aan tafel biedt vaak mooie gespreksingangen. Na het lezen van Genesis 34, over Dina en de Sichemieten, kan er gesproken worden over de besnijdenis. Voor de kleintjes is het dan genoeg als ze weten wat er bij de besnijdenis gebeurt. Met de oudere meisjes kan er (op een later tijdstip) verder nagedacht worden over wat er met Dina gebeurde.’

De juiste woorden…

Moeder: ‘Belangrijk is dat je aansluit bij de leeftijd van het kind. Mooi is dat je aan kleintjes soms hetzelfde woord iets anders uitlegt dan aan de groteren. Als het bijvoorbeeld over gemeenschap gaat, dan is het voor de jongere kinderen genoeg als ze weten dat het over fijn samenzijn gaat. De oudere kinderen weten er meer van. Zo kun je soms in het gezin spreken over een (teer) onderwerp, waarbij je toch niet al te gedetailleerd hoeft te zijn.’

Spreken over seksualiteit is niet altijd gemakkelijk…

‘Onze tijd vraagt erom dat kinderen op jonge leeftijd al veel uitgelegd krijgen over de seksuele omgang tussen man en vrouw. Wij willen niet dat onze kinderen bepaalde dingen op straat horen. Als je dan aan een kind van negen of tien jaar uitlegt wat geslachtsgemeenschap is, dan merk je dat kinderen hier eigenlijk nog te jong voor zijn. Het kinderverstand kan vaak niet bevatten dat geslachtsgemeenschap iets moois is. Hun reactie is eerder: ‘Hè, wat raar! Wat vies.’ Ze vinden het haast een wc-praatje. Je merkt dan dat de kinderpsyche hier eigenlijk nog niet aan toe is. Dat is best moeilijk. Maar juist daarom is het goed om er in de veilige thuissituatie over te spreken, om het kind hierin ook te begeleiden. Want het kind moet leren dat het iets moois is wat de Heere ons nog gelaten heeft.’

Meisjes moeten signalen op kunnen vangen als jongens of mannen verkeerde bedoelingen hebben

Is er verschil in de rol van vader en die van moeder?

Moeder: ‘In de praktijk zie je dat je als moeder de meeste gesprekken voert. Zeker als het gaat om de gesprekken onder vier ogen, bijvoorbeeld bij het naar bed brengen van de kinderen.’

Vader: ‘Maar bij een gezinsgesprek neem je als vader weer meer het initiatief. Dat kan uit de kerk, maar ook aan tafel na het Bijbellezen.’

Moeder: ‘We hopen het niet, maar als één van onze dochters zich later niet zo netjes gaat kleden, dan kan ik me ook voorstellen dat het goed is dat je als vader met je dochter onder vier ogen spreekt, om duidelijk te maken wat verkeerde kleding met een man doet.’

Hoe wordt er gesproken over zonden tegen het zevende gebod?

De wereld is vol van zonden op het vlak van het zevende gebod. Moet je hierover ook spreken met kinderen?

Vader: ‘De Bijbel spreekt er ook over, is er ook open over, maar natuurlijk altijd op gepaste wijze. We mogen dat dus niet verzwijgen. Het kan bijvoorbeeld dat er in de naaste omgeving ook erge dingen gebeuren. Kinderen komen er hoe dan ook mee in aanraking. Ze maken ook mee dat er in de kerk schuldbelijdenis gedaan wordt. Dan moet je zakelijk uitleggen waarom dat gebeurt, maar ook benadrukken dat het fijn is dat er schuldbelijdenis gedaan wordt, want daarmee wordt schuld erkend en om vergeving gevraagd.’

Er is nog een belangrijk punt om ook zonden op het gebied van het zevende gebod te bespreken.

‘Hierdoor kun je kinderen ook wapenen. Kinderen moeten weten wat er verkeerd kan gaan. Meisjes moeten signalen op kunnen vangen als jongens of mannen verkeerde bedoelingen hebben. Ze moeten wat dat betreft ook voelsprieten ontwikkelen.’

‘Als het gaat over de zonden op het gebied van het zevende gebod dan geven we aan dat de duivel er op uit is om deze overgebleven bloem uit het paradijs te beschadigen. Deze zonde heeft ook een grote macht, waartegen we moeten vechten. Dat kan alleen met de hulp van de Heere. We moeten ook hiervoor állemaal bewaard worden.’

Hebben vader en moeder nog tips voor andere ouders die de seksuele opvoeding wellicht als moeilijk ervaren?

Moeder: ‘Misschien vind je het moeilijk om open te praten over deze dingen. Het kan dan helpen om een boekje te lezen waarin wel heel open over deze dingen gesproken wordt. Verschillende boekjes ervaar ik soms als té open, maar het kan je wel helpen in het verwoorden van dingen.’ ‘Begin zo jong mogelijk, met kleine, eenvoudige dingen, passend bij de leeftijd van het kind. En probeer er ook samen over te spreken.’

Vader: ‘Gebruik de Bijbel. Daarin staan zoveel geschiedenissen die aanknopingspunten bieden, ook voor dit onderwerp. Lees het gedeelte en bespreek het en laat kinderen ook vragen stellen.’

Vader: ‘In het boekje van Frans en Andrea van Hartingsveldt (Opvoedingsreis) staat een mooie Bijbelstudie. Ze schrijven daar o.a: Deuternomium 6 geeft het gesprek als belangrijkste opvoedingsmiddel aan. Mozes zegt dat dit praten voortdurend moet plaatsvinden: als we liggen, wakker zijn, opstaan, lopen en zitten. Als ze nog heel jong zijn en als ze al bijna volwassen zijn. Door gesprekken geven ouders richting aan het leven van kinderen.’

In de Bijbel staan zoveel geschiedenissen die aanknopingspunten bieden voor dit onderwerp

In Uw spoor

De tien geboden uitgelegd aan jongeren

Ds. A.T. Huijser uit Sliedrecht heeft in september 2015 een boekje geschreven waarin Gods wet wordt uitgelegd aan de hand van de Heidelberger Catechismus.

Enkele citaten uit het boek geven een indruk hoe het zevende gebod in dit boekje behandeld wordt.

‘Adam heeft Eva van de Heere gekregen, hij heeft haar niet genomen. Zo brengt God nog steeds man en vrouw bij elkaar. Toch is er verschil. Is het in Gods gunst, of onder zijn toelating? Hoe kun je dat weten? Dan moet je letten op hoe je bij elkaar gekomen bent – net zoals Izak en Rebecca, biddend? En het blijkt uit de vruchten. Als je in een biddend leven mag ontdekken dat de gevoelens van liefde en genegenheid verdiepen, zie dat dan als een aanwijzing van de Heere om deze weg te volgen.’

‘Onkuisheid is van God vervloekt. In het Vlaams spreekt men wel van kuisen. Men kuist de ramen en men kuist de straat. Schoonmaken, reinigen betekent dat. Dat eist God van jou en mij, dat wij kuis zijn. Schoon, zuiver en rein. En dat niet alleen ín het huwelijk, maar ook vóór het huwelijk én daarbuiten.’

‘Laat je collega's maar lachen als je probeert zuiver te blijven tot je huwelijksdag. Weet je waar ik van overtuigd ben? Dat ze diep in hun hart weleens jaloers zijn als het zo is dat je er werkelijk voor je eigen man en voor je eigen vrouw wilt zijn, zonder dat je man moet leven met de gedachte: hij of zij heeft het intiemste al met vele anderen gedeeld. Het zevende gebod is geen belemmering, maar een bescherming.’

‘Vraag jezelf ook eens af: Ben ík soms de aanleiding dat mijn naaste geprikkeld wordt tot zonde? Wat is mijn lichaamstaal? Wat leest een ander in mijn ogen?’

‘Misschien voel je dat er schuld is in jouw leven. Wat hoop ik dan van harte: dat je schuldig gesteld bent en dat je geen weg meer weet met je schuld aan het zevende gebod. Dan mag ik je wijzen op het bloed van Jezus Christus, dat reinigt van alle zonden. Dat bloed heb je nodig. Niet alleen voor je vuile daden, maar ook voor je vuile gedachten, je vuile begeerten, waar geen mens van weet.’

Elk hoofdstuk sluit af met een aantal goede gespreksvragen. Bijvoorbeeld: ‘Hieronymus, de kerkvader zegt over kleding: Diegenen die met hun lichtzinnige kleding anderen tot wellust verlokken, zijn verleiders; en al volgen er geen verkeerde dingen op, zij zullen toch gestraft worden, omdat zij anderen het vergif hebben aangeboden al wilden ze dat niet drinken. Wat vind je hiervan?’

Zomaar een paar grepen uit het hoofdstuk, passend bij het onderwerp van dit artikel. ‘In Uw spoor’ is een mooi boekje. Het kan met kinderen, of door jongeren gelezen worden op zondagmiddag, voorafgaand aan de catechismuspreek. Leerkrachten kunnen het gebruiken bij de uitleg van catechismusvragen. Het is niet zozeer een vernieuwend boek, maar vooral een boek dat heldere uitleg biedt, in duidelijke woorden, en met aansprekende voorbeelden.

N.a.v. In Uw spoor, Ds. A.T. Huijser, 2015, Den Hertog B.V. Houten, ISBN 978 90 331 2723 6, prijs € 15,90

We spreken ook met dhr. A.M. van Manen, leerkracht groep 8 op de Eben-Haëzerschool Rhenen

Waarom heeft de seksuele opvoeding ook op school ook een plaats in het lesprogramma (gekregen)?

Seksuele opvoeding is primair een taak van de ouders. We hebben als school met de ouders gecommuniceerd wat we van hen verwachten op dit gebied. Eerst hebben we een enquête afgenomen, waaruit bleek dat zo'n 75% van de ouders het op prijs stelt dat de school seksuele opvoeding aan de orde stelt. Daarna belegden we een ouderavond, waarop mevrouw Teerds over het onderwerp sprak. Eén en ander resulteerde in een brief die we elk jaar meegeven aan de ouders van de leerlingen van groep 6. In die brief geven we een overzicht van onze leerlijn ‘seksualiteit’. Wat we op school doen, is een aanvulling op thuis.

Daarnaast worstelden we als school met diverse geschiedenissen uit de Bijbel: Dina en de mannen van Sichem, de bloedvloeiende vrouw, de besnijdenis, de Moorman was een gesnedene/eunuch, David en Bathseba, Amnon en Thamar. Dergelijke geschiedenissen komen eigenlijk pas goed tot hun recht, als de kinderen inhoudelijke kennis hebben van de diverse aspecten van seksualiteit.

En last but not least: de maatschappij is zó open geworden over seksualiteit, dat je daar als school eigenlijk wel iets mee moét doen.

Wat is in hoofdlijn de leerlijn op school?

De methode ‘Natuurlijk’ begint in groep 6 over voortplanting bij dieren. We volgen deze methode in groep 7 en 8. Dat betekent dat in groep 7 de groei van de mens ter sprake komt (zwangerschap en geboorte). In groep 8 stellen we de voortplanting bij de mens aan de orde.

Op welke manier geef je zelf inhoud aan dit onderwerp in groep 8?

Seksuele opvoeding is een onderdeel van biologie, net zoals bijvoorbeeld EHBO. We plannen deze lessen zodanig, dat we eerst het onderwerp vanuit de biologie behandelen. Daarnaast komt het zevende gebod vanuit de Heidelbergse Catechismus aan de beurt. Op deze manier kun je bij de behandeling van het zevende gebod veel meer (en eenvoudiger!) op de materie ingaan. Onkuisheid is pas goed uit te leggen, als de kinderen eerst hebben gehoord wat kuisheid is. En het begrip ‘kuisheid’ krijgt inhoud bij de lessenserie ‘seksuele opvoeding’.

Wordt er een methode gebruikt?

We gebruiken de boekjes van mevrouw Teerds: ‘Kijk, dat ben ik’. Veel kinderen hebben die boekjes thuis al gelezen en met hun ouders besproken (met de ouders hebben we afgesproken dat zij deze boekjes met hun kind bespreken voordat hun kind naar groep 6 gaat). Bij die boekjes hebben we werkbladen gemaakt, als een soort samenvatting. We laten de kinderen in tweetallen en in groepjes vragen maken. Op die manier leren kinderen op een ontspannen manier met elkaar te praten over seksualiteit. Verder gebruiken we in ons programma de werkbladen uit de biologiemethode ‘Natuurlijk’. Ook de Schildserielessen over seksualiteit en homoseksualiteit hebben een vaste plaats in onze leerlijn. Uiteraard wordt de stof in een aantal repetities overhoord. Leerlingen die door hun ouders geholpen worden bij hun huiswerk, krijgen dan opnieuw gelegenheid om er met hun ouders over te praten.

Zo'n 10 jaar geleden kwam het onderwerp niet expliciet aan de orde op school. Zie je verschil in hoe leerlingen er toen over praatten / mee omgingen en nu?

Ik merk positieve openheid bij leerlingen. Het onderwerp is uit de taboesfeer gehaald – en daarmee ook uit de stiekeme sfeer.

De maatschappij is zó open geworden over seksualiteit, dat je daar als school eigenlijk wel iets mee moét doen

Heb je tips voor leerkrachten die het lastig vinden om dit onderwerp in de klas te behandelen?

Het haalt veel spanning weg, als je weet dat je collega's, de directie en het bestuur er van af weten, en achter je staan. Zorg dat zij weten wanneer je er mee aan het werk gaat – en laat het hen merken als je er tegen op ziet.

Heb je nog tips voor ouders?

Laat het onderwerp ‘seksualiteit’ niet liggen voor de ‘straat’ of de ‘media’. Zorg dat je er als ouders als eerste bij bent! Het beste middel daartoe is een dagelijkse omgang met de Bijbel. Lees met het hele gezin de Bijbel integraal door. Dan komt vanzelf ook seksualiteit ter sprake. Met behulp van de kanttekeningen kunt u aan tafel op een open manier het onderwerp bespreken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen