Gedoopt en… in het verbond

1. De Heilige Doop in het algemeen

Het is een wonderlijke zaak dat de leer van de Heilige Doop in de loop der eeuwen aan veel discussie onderworpen is geweest. Dat tekent de verwevenheid die er ligt tussen de leer van de Heilige Doop en de leer van de kerk in het algemeen. Anders gezegd: onze theologische visie en opvattingen komen tot uitdrukking in hoe we tegenover de bediening van de Heilige Doop staan. In welke tijd we ook leven, het is altijd nodig om de leer die naar de godzaligheid is te mogen en te moeten verdedigen.

Het is een groot voorrecht dat de Doopsbediening in het midden van de gemeenten nog plaats mag vinden. In zijn zichtbare openbaringsvorm zal er dus altijd een kerk op aarde blijven.

Het is niet voor niets dat de Doop ‘heilig’ genoemd wordt. Naar het woord in het formulier is het ‘een heilige ordening Gods’ en dan wordt erachter gevoegd: ‘die we tot Zijn eer, tot onze troost en tot stichting der gemeente gebruiken mogen’.

Op het moment dat het kind het teken van de Heilige Doop ontvangt en er gesproken wordt: “Ik doop u in de Naam des Vaders, en des Zoons, en des Heiligen Geestes”, dan wordt dat verricht in de naam van een drie-enig God. Wat een ontzaglijk ogenblik! De naam van het kind wordt genoemd en het kind ontvangt in die ogenblikken het teken van de Heilige Doop.

Drie eden

Bij de bediening van de Heilige Doop wordt een drietal eden afgelegd. Wij leggen vaak de nadruk op de eed die de ouders afleggen. Vaak wordt erbij gezegd: “Denk erom, dit ja-woord gaat mee naar die grote eeuwigheid” of “De Doop neemt ons mee naar de grote dag der dagen”. En dat is waar!

De tweede eed die bij de Doop wordt afgelegd, is de eed die gelegd wordt op het gedoopte kind. “In de bediening van de Heilige Doop”, zo schrijft ds. G.H. Kersten in zijn Catechismusverklaring, “wordt het kind de Heere toegewijd”. Het kind wordt als het ware de Heere opgedragen door de bediening van de Heilige Doop. Door te leven op de erve van Gods kerk ligt er ook een eed in het leven van een kind, ook al heeft het kind de Doop niet bewust meegemaakt.

Als we met een gedoopt voorhoofd de wereld in gaan, breken we de eed die in de Doop ligt in de toewijding aan de Heere en aan Zijn dienst.

Naast deze twee eden is er nog een derde eed. Denk maar aan het woord ‘sacrament’ (afgeleid van ‘sacramentum’), wat onder andere eed of krijgseed betekent. De grootste eed bij de Doop wordt gezworen door God Zelf. In de bediening van de Heilige Doop verbindt een drie-enig God Zich tot de zaligheid aan Zijn uitverkoren kerk. In de bediening van de Heilige Doop is de God des eeds en des verbonds Zelf aan het woord. Daar spreekt de Heere door de Doopsbediening heen en dan zegt Hij als het ware, dat Hij aan Zijn verbond zal blijven gedenken. Een drie-enig God heeft Zich verbonden aan de zaligheid van de uitverkoren kerk. Die laatste eed zou wel eens meer in onze gedachten moeten zijn.

In de bediening van de Heilige Doop is de God des eeds en des verbonds Zelf aan het woord

2. De betekenis van de Heilige Doop

Wat betekent het als de Heilige Doop bediend wordt? Wat wordt er nu in de Doop betekend en verzegeld? Dat wordt in het doopformulier zuiver uiteengezet. Daarin komen de drie stukken van onze Heidelbergse Catechismus zo zuiver naar voren.

De Heilige Doop leert ons een ontzaglijke waarheid die niet verzwegen mag worden. Bij elke Doopsbediening moet het genoemd worden: dat wij en onze kinderen van nature kinderen des toorns zijn en in het rijk van God niet kunnen komen. Wat een ontzaglijke werkelijkheid! Je kunt er verwonderd over zijn dat je zo’n mooi kindje van de Heere gekregen hebt en dat Hij het zo wel gemaakt heeft, maar van datzelfde kindje moet ook gezegd worden dat het van nature een kind des toorns is. Als we bij het doopvont staan, dan moeten we daar in onze schuld staan en zeggen: “Heere, wij kunnen alleen maar zulke kinderen voortbrengen, omdat we in Adam met de gehele wereld verdoemelijk voor God liggen.” Daarom zegt het formulier ook zo nadrukkelijk, dat we vermaand worden ‘een mishagen aan onszelve te hebben, ons voor God te verootmoedigen en onze reinigmaking en zaligheid buiten onszelven te zoeken’.

Gelukkig staat er een komma achter het regeltje dat wij in het rijk van God niet kunnen komen. Er wordt aan toegevoegd: ‘tenzij we van nieuws geboren worden’.

We komen nu vanzelf bij de verhouding die er door de Doop ligt tot het verbond der genade. Zou het van elk kind gelden dat het reeds in Christus geheiligd is? Dat kan toch niet! Bij het bedienen van de Doop zucht ik vaak: “Heere, wat is dit voor een kindje?” Want één ding kan ik wel weten: dat het van nature een kind des toorns is. Maar het zou toch ook een kindje kunnen zijn dat geheiligd is van de buik en de baarmoeder aan. Een kindje dat reeds in Christus de genade persoonlijk deelachtig zou mogen zijn. Het blijft echter gelden dat de grond van de Doop niet ligt in de aanwezigheid van genade. De grond van de bediening van de kinderdoop ligt in het beeld dat de Heere gegeven heeft; wij dopen op grond van het genadeverbond.

Het tweede gedeelte van het leerstellige gedeelte van het formulier spreekt zo ruim. In dat stuk wordt de volle zaligheid in Christus beleden voor de uitverkoren kerk. Er wordt aangegeven wat de Doop betekent en verzegelt. Alle weldaden die de Heere aan Zijn kerk wil schenken in het leven, worden in die ogenblikken betekend en verzegeld. Het geldt niet voor elk gedoopt kind, maar in de bediening van de Heilige Doop geeft de Heere aan dat Hij de val voor is geweest en dat Hij reeds van eeuwigheid gedachten des vredes gehad heeft, dat in Christus het verbond is gesloten en dat ook in de tijd de bediening van dat verbond er zal zijn in de toebrenging tot de zaligheid van de uitverkoren Kerk.

In de derde plaats wijst het formulier op de nieuwe gehoorzaamheid die geëist wordt van de gedoopte kinderen en zeker ook op de nieuwe gehoorzaamheid die van Gods volk en Gods kinderen geëist wordt.

3. De Heilige Doop en de leer van de verbonden

Er is veel te doen geweest over de eerste doopvraag. In de eerste plaats wordt erkend: ‘Hoewel onze kinderen in zonden ontvangen en geboren zijn en daarom aan allerhande ellendigheid, ja, aan de verdoemenis zelven onderworpen’, … en dan volgt: ‘of gij niet bekent dat ze in Christus geheiligd zijn en daarom als lidmaten behoren gedoopt te wezen?’

Eerste betekenis

Vooral over het in Christus geheiligd te zijn, is strijd geweest. Wat betekent dat? In de eerste plaats kunnen we spreken van een uitwendige heiliging. Denk maar aan 1 Korinthe 7:14: “Want de ongelovige man is geheiligd door de vrouw, en de ongelovige vrouw is geheiligd door de man; want anders waren uw kinderen onrein, maar nu zijn zij heilig.” Door het huwelijk van die ongelovige man met die gelovige vrouw zijn hun kinderen niet onrein, maar heilig.

Ook in Hebreeën 10:29 wordt gesproken over een uitwendige heiliging: “Hoeveel te zwaarder straf, meent gij, zal hij waardig geacht worden, die den Zoon van God vertreden heeft, en het bloed des testaments onrein geacht heeft, waardoor hij geheiligd was, en den Geest der genade smaadheid heeft aangedaan?” Hoe is dat dan? We moeten onderscheid maken tussen de openbaring en bediening van het verbond der genade en het wezen van het verbond. Eenvoudiger gezegd: door de Doop is een kind een afgezonderde van de wereld. Door de Doop kun je een kind aanspreken op zijn levenswandel. Door de Doop draagt het kind het merk- en het veldteken van Koning Jezus (Nederlandse Geloofsbelijdenis, artikel 34). De Heere heeft Zijn verbond willen verzegelen aan het voorhoofd van het kind.

Dat geeft dus een ontzaglijke verantwoordelijkheid. Hoe benaderen wij onze kinderen? Als je met kinderen spreekt over de bediening van de Heilige Doop, dan kun je benoemen dat de Heere hen geboren deed worden op de erve van Gods kerk. Als we het teken van de Heilige Doop dragen, worden we hierdoor ernstig vermaand om de zaligheid in Christus werkelijk te gaan zoeken, om de middelen der genade biddend te betrachten en om het Woord des Heeren te doorzoeken.

Ik weet het, de uitwendige voorrechten moeten we in het uitwendige licht blijven zien en het kind moet in het wezen van het verbond overgaan. Maar we moeten ook waken voor onderschatting van de Heilige Doop. Het zal toch wat zijn als een mens met een gedoopt voorhoofd verloren zal moeten gaan. Ds. H. Middel zegt in één van zijn preekjes: “Dan zullen de heidenen tot ons zeggen: ‘U had hier niet behoeven te komen, want u wist het dat er verlossing en zaligheid te vinden was voor de grootste der zondaren. U hebt bij elke Doopsbediening een open doopvont zien staan en dat open doopvont predikt ons dat er zaligheid te vinden is voor de grootste der zondaren en u hebt dat teken aan uw voorhoofd gehad.’”

Tweede betekenis

De tweede betekenis van het in Christus geheiligd zijn, is de genade die de uitverkoren kerk in Christus deelachtig is. Die wordt zeker betekend en verzegeld bij de bediening van de Heilige Doop. Bij elke Doopsbediening betuigt en verzegelt de Heere in het midden van de gemeente dat Hij aan Zijn verbond zal blijven gedenken. Daarom zingen we en is het ook: “God zal Zijn waarheid nimmer krenken, maar eeuwig Zijn verbond gedenken” (Psalm 105:5 berijmd).

Uit het zaad der gemeente zal de Heere Zijn kerk vergaderen. Onder de kinderen die gedoopt worden zullen er zeker zijn die ook worden toegebracht.

Wat is de mens toch gelukkig, die bij de betekende zaak van de Heilige Doop gebracht mag worden. Degene die de volle zaligheid in Christus deelachtig mag zijn. Dan kan ik weer eens opgebeurd worden. Hoe? De Doop is geen middel, maar teken der genade. Een Doopsbediening op zichzelf kan het niet doen, maar als de Geest erbij komt en Die paart Zich aan de bediening van het heilig sacrament, dan kan het nog tot zegen zijn. Ik hoop dat dit ook in ons leven mag zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen