Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Lees de oudvaders!

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Lees de oudvaders!

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Het is noodzakelijk om Gods Woord te onderzoeken, omdat dit Woord ons wijs kan maken tot zaligheid. De Heere heeft ons middelen gegeven. Een van die middelen is het lezen van geschriften van oudvaders. Dit artikel roept op om die geschriften te lezen. En laten we ook proberen onze kinderen ermee vertrouwd te maken.

Drie vragen probeer ik te beantwoorden. Eerst: wie worden met ‘oudvaders’ bedoeld? Dan: waarom is het zo belangrijk de geschriften van oudvaders te lezen? Ten slotte: hoe kunnen we thuis of op school met oudvaders bezig zijn?

Oudvaders

De term ‘oudvader’ of ‘oude schrijver’ wordt in de regel gebruikt voor predikanten van de Nadere Reformatie in de zeventiende en achttiende eeuw, zoals Theodorus à Brakel en zijn zoon Wilhelmus à Brakel, Abraham Hellenbroek, Jodocus van Lodenstein, Bernardus Smytegelt, en vele anderen. Sommige oude schrijvers waren geen predikant, zoals Justus Vermeer. Wanneer ik in dit artikel oproep oudvaders te lezen, wil ik me niet beperken tot Nederland, maar betrek ik graag Engelse en Schotse oude schrijvers erbij, zoals Thomas Boston, John Bunyan, James Durham, Thomas Hooker en Thomas Watson.

De inhoud van Gods Woord

Waarom zouden we oudvaders lezen? Het Woord van God behoort op de eerste plaats te staan. Dat wijst ons de weg der zaligheid aan. Vanuit onszelf kunnen we de geestelijke inhoud daarvan niet verstaan. Dat komt niet omdat Gods Woord ‘in zichzelf niet duidelijk, net en gepast is, maar omdat de onderzoeker duister is,’ schrijft Wilhelmus à Brakel. Heden ten dage lijkt het of de Bijbel te moeilijk is. Maar zonder Gods Geest zullen we het nooit begrijpen. Niet Gods Woord moet aangepast worden, maar wij moeten veranderd, dat is vernieuwd worden. Zie het voorbeeld van de Moorman uit Handelingen 8, die de profeet Jesaja leest. Al verstaat hij niet wat hij leest, toch leest hij door. En dat zegent de Heere in het zenden van Filippus. De Heere Jezus zegt: ‘Onderzoekt de Schriften, want gij meent in dezelve het eeuwige leven te hebben’ (volgens de kanttekeningen een goede mening), ‘en die zijn het die van Mij getuigen.’ Hoewel ons verstand verduisterd is door de zonde, is het toch onze plicht het Woord van God te onderzoeken. En van dat Woord zijn oudvaders ‘bedienaar’. Vaak staat daarom onder hun naam een uitdrukking als ‘bedienaar van het Goddelijke Woord’.

Verstandelijke en geestelijke kennis

Door veel de oudvaders te lezen, wordt onze kennis vermeerderd. Omdat de Heere ons het verstand gegeven heeft, wil Hij ook dat we het gebruiken. Al is het waar dat we de bediening van de Heilige Geest nodig hebben, toch betekent dat niet dat we ons niet hoeven in te spannen. De Heere wil werken door Zijn Woord en zullen wij er dan niet alles aan doen om meer van dat Woord te weten? In Romeinen 10 vers 14 staat: ‘Hoe zullen zij in Hem geloven van Welken zij niet gehoord hebben?’ De kanttekening vermeldt daarbij: ‘Dat is, geen wetenschap hebben, waartoe zij door het gehoor van Gods Woord gebracht worden; dewijl de kennis noodzakelijk tot het geloof vereist wordt.’ Hoewel het om de geestelijke kennis gaat, gaat het gewoonlijk niet buiten de verstandelijke kennis om. Anderzijds blijft waar, dat wie door de Heere geleerd wordt, meer weet dan degene die alleen verstandelijke kennis heeft. Dominee Smytegelt schrijft daarover: ‘Men ontmoet altemet een schamel mensje, die nauwelijks een kleed aan ’t lijf heeft, en gij hoort die zo vrijmoedig spreken van God, van zijn staat en bevinding, van de geestelijkheid van het Woord des levenden Gods, zodat een geleerde er voor moet staan kijken, en zeggen: vanwaar heeft dit arme mensje dit, daar ze niet gestudeerd hebben? Wel, denkt dan: al die kinderen worden van de Heere geleerd.’ Dat die kennis belangrijk is, schrijft ook de Schotse predikant James Durham: ‘Wij oordelen, dat de kennis het voorwerp ontdekt, en dat het geloof het voorwerp omhelst en daarop berust. De kennis is het oog van het nieuwe schepsel, dat zulk of zulk een zaak ontdekt, en het geloof is de hand, die de ontdekte zaak aangrijpt.’

Kennis bewaart voor dwalingen

Een andere reden waarom kennis belangrijk is, is dat ze ons bewaart voor dwalingen. Veel oudvaders wijzen op de gevaren van de leer van Rome, van socinianen, remonstranten, enzovoort. Het is waar wat de Middelburgse predikant Henricus de Frein schrijft: ‘De dwalingen zijn doorgaans oud, maar zij trekken somtijds een nieuw kleedje aan, en daardoor lokken zij de mensen.’ Hoe meer kennis wij hebben, hoe eerder wij de dwalingen zullen onderkennen en hoe beter wij in staat zijn ze te weerleggen. Ook helpt de kennis om op aanvechtingen van de duivel te antwoorden. De zojuist genoemde dominee De Frein schrijft: ‘Wie kan alles noemen, geliefde toehoorders, waarmee een overtuigde in zijn eerste werk bevochten wordt; en hoe bang is niet wel het deel van dezulken? Vooral indien zij niet voor hun bekering de waarheden Gods in de letter geleerd hebben.’

Kinderen

Laten we niet alleen als volwassenen de oudvaders lezen, maar ook onze kinderen er vertrouwd mee maken. Arnoldus Rotterdam schrijft in zijn verklaring van de Nederlandse Geloofsbelijdenis dat ouders verplicht zijn hun kinderen ‘dagelijks Gode in den gebede voor te dragen, en met een Godvruchtig voorbeeld tot de weg der zaligheid te gewennen, opdat zo het geloof der ouderen kome te wonen in de kinderen.’ Wanneer uw kinderen gedoopt zijn, schrijft dominee Jacobus Koelman, ‘zoudt gij ze dan niet in kennis en tot geloof en Godzaligheid opkweken?’ Maar als bij onszelf de liefde voor Gods Woord ontbreekt, hoe kunnen we dan onze kinderen er warm voor maken? De moderne media proberen onze tijd op te slokken. Alles is flitsend en vluchtig. In deze jachtige tijd is het meer dan nodig dat we leren de tijd te nemen voor Gods Woord. Maar als ons hart er naar uitgaat, is dat geen opgave. ‘Want wat baat het een mens, zo hij de gehele wereld gewint en lijdt schade zijner ziel?’

Taal van de Statenvertaling

Wanneer onze kinderen wennen aan de taal van de oudvaders, raken ze ook meer vertrouwd met de taal van de Statenvertaling en helpt dit bij het luisteren in de kerk. We zijn snel geneigd te zeggen dat preken van vroeger te moeilijk zijn. Maar dominee Smytegelt zou zeggen: ‘Span u wat in, het zal u niet kunnen vervelen.’ Wie weet of de Heere het lezen van oudvaders wil zegenen. Niet omdat het een woord van een oudvader is, maar omdat die oudvader ons Gods Woord liet horen.

De praktijk

Hoe kunnen we thuis en op school onszelf en onze kinderen vertrouwd maken met de geschriften van oudvaders? De praktijk kan soms weerbarstig zijn, maar toch noem ik enkele zaken.

1. Kies een vast moment in de week waarop in het gezin een gedeelte uit een oudvader voorgelezen wordt.

2. Bedenk dat niet direct een groot gedeelte (voor)gelezen hoeft te worden. Er zijn bijvoorbeeld ook dagboeken op de markt die per dag een gedeelte van een oudvader weergeven. Sommige dagboeken bestaan uit gedeeltes van één oudvader, andere bevatten gedeeltes van meerdere oude schrijvers. Het zal niet de eerste keer zijn dat iemand door het lezen van die kleine stukjes lust krijgt om de boeken waaraan ze ontleend zijn te gaan lezen. Ga ook niet voorbij aan het bekende vragenboekje Voorbeeld der Goddelijke waarheden van dominee Hellenbroek.

3. Op school kan een leerkracht gedeeltes kiezen die passen bij de inhoud van een les. Vooral wanneer met geschiedenis de Nadere Reformatie behandeld wordt. Een mooi voorbeeld vinden we in De trappen van het geestelijke leven door Theodorus à Brakel, wanneer hij over zijn eigen jeugd vertelt: ‘Lang daarna, als ik ouder werd en kwam tot tien of elf jaar, zo was ik bij een zekere gelegenheid te Vlissingen in Zeeland. Daar ging ik gedurig naar de Kerk, en daar begon ik de predikant eerst recht te verstaan, en kreeg een zeer grote zoetigheid en vermaak in de predicaties, en ootmoedigheid voor God.’

4. In de bovenbouw van de basisschool kan een leerkracht met de kinderen op een vast moment in de week een gedeelte van een oude schrijver lezen, bijvoorbeeld passend bij een bepaald thema of bij wat in die week uit de Bijbel verteld is.

5. Verschillende oudvaders hadden de gave om te dichten. Zodoende zijn ons veel liederen overgeleverd, die we thuis en op school kunnen zingen. Door te zingen raken we vertrouwd met de taal van de oudvaders en uiteindelijk met de taal en de inhoud van de Bijbel.

6. Veel werken van oudvaders (in oude druk) zijn tegenwoordig digitaal te vinden. Verder worden veel werken opnieuw uitgegeven in de huidige spelling.

7. Het geeft niet als we er moeite voor moeten doen. Voor tijdelijke zaken spannen we ons graag tot het uiterste in, maar hier gaat het om eeuwige belangen. De Heere Jezus zegt: ‘Strijdt om in te gaan.’

Ten slotte

Uiteindelijk gaat het niet om de oudvader, maar om het Woord van God. Om dat te verklaren wil de Heere bedienaars van het Goddelijke Woord gebruiken. De toepassing ervan blijft het werk van Gods Geest. Als dat gebeurt, zullen we de oudvaders wel waarderen, maar God alleen komt de eer toe, zoals Paulus schreef aan de Galaten: ‘En zij verheerlijkten God in mij.’

De auteur is leerkracht in het basisonderwijs.

Dit artikel werd u aangeboden door: KOC Visie

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 oktober 2018

Criterium | 40 Pagina's

Lees de oudvaders!

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 oktober 2018

Criterium | 40 Pagina's