Willem de Verbeiden

Willem was nog erg jong, 16 of 17 jaar oud en werd daarom ter zijde gestaan door Beaumont en een Raad van vertrouwde edelen, benoemd door zijn moeder.' Met deze personen moest de jonge vorst overleg plegen.

Maar Beaumont trok naar Frankrijk en Duivenvoorde werd weer de voornaamste adviseur.

Willems bestuur is inderdaad een zwak bestuur geweest en de verwarring was groot.

Deze werd nog groter door de aanvallen van de bisschop van Utrecht en de Friezen.

Voorts was daar de onrust onder de adel dóór de bevoorrechting van enkele geslachten.

De grootste slag was echter het sterven van keizer Lodewijk (1347). Nu toch kwam Karei IV van Luxemburg op de troon, de erfvijand van de familie.

En tot overmaat van ramp kwamen de twee zwagers van Margaretha, n.1. Eduard III en Willem van Gulik weer met hun eisen op de proppen en verbonden zich zelfs met Karei IV!

Geen wonder dat Margaretha in deze omstandigheden de raad van haar vrienden opvolgde en Holland, Zeeland en Friesland aan haar zoon afstond. Tevens zou hij in Henegouwen haar stadhouder zijn. (1349):

Willem moest zich echter verbinden elk jaar een zekere som en ook een som in eens voor de beide graafschappen aan zijn moeder te betalen.

Maar nu begon de narigheid pas goed. De finantiële voorwaarde was, gelet op de toestand der geldmiddelen, wat erg kras.

Beaumont en de steden gingen niet accoord met de geëiste som.

Enkele steden, o.m. Dordt, en veel edelen wilden Willem alleen als graaf erkennen en nog bovendien als Margaretha het goedkeurde.

Toch was Willem al begonnen zich graaf te noemen en als zodanig te handelen. Dit was natuurlijk fout. Margaretha besloot zelf weer eens naar Holland en Zeeland te gaan. Maar eerst ging zij naar Henegouwen en hoorde daar minder prettige dingen over de gewesten.

Er was n.1. een bond ontstaan tussen ontevreden edelen en steden contra Duivenvoorde c.s. De opposanten wilden kort en goed haar zoon in haar plaats stellen!

Reeds waren kastelen van Margaretha's aanhangers aangevallen. Dat ging te ver. Dies ontbood zij haar zoon naar Quesnoy in Henegouwen. Willem moest erkennen dat hij fout geweest was. Hij trok al zijn genomen besluiten in, vroeg vergiffenis, ging met Zijn moeder naar Geertruidenberg en deed daar afstand van zijn aanspraken. (1350).

Maar de zaak bleek nog niet afgedaan. Weldra stelde hij zich weer in verbinding met ontevreden edelen, tegenstanders zijner moeder.

Deze stelde daarom haar oudste zoon Lodewijk tegenover hem, hoewel hij indertijd afstand van zijn rechten had gedaan (zie een der vorige artikelen). Ook zocht zij steun bij haar zwager Eduard III.

En Willem zocht hulp bij de bisschop van Utrecht. Samen zouden ze Holland verdedigen tegen een eventuele aanval der Engelsen.

M.i. is Margaretha in dezen ook oorzaak geweest van deze gang van zaken.

Zij had toch voor de komst van haar oudste zoon haar oom Beaumont tot haar stadhouder benoemd. (Hij nam het echter niet aan.) Willem kon dit opvatten als algehele achteruitzetting.

En op 22 Mei 1351 verbond hij zich plechtig met de Kabeljauwsen, die hem als graaf erkenden.

De naam „Kabeljauwsen" is waarschijnlijk ontleend aan de schubvormige ruiten van het Beierse wapen. De partij van Margaretha noemde zich de „Hoeksen" d.i. haken, om n.1. de kabeljauwen te vangen. Nu komt de eindstrijd tussen moeder en zoon. De verhouding der partijen was als volgt.

Aan Willems zij stonden Dordrecht, Delft, Leiden, Haarlem, A'dam en nog 6 steden, benevens 14 adellijke geslachten. Aan Margaretha's zij: Gouda en Schoonhoven plus 440 adellijke geslachten. KennemerTand en West-Friesland helden naar Margaretha over.

In Zeeland was de adel (ex. het geslacht Borselen) ook Middelburg en Zierikzee voor haar.

Eduard III zond dan een vloot, welke zich verbond met die van Margaretha. Bij Veere kwam het tot een slag, die Willem verloor.

Heel Zeeland schaarde zich nu (Borselen was gestorven) aan de zijde zijner moeder.

Kort na deze gebeurtenis verscheen Margaretha's vloot bij Zwartewaal, maar werd nu door Willems vloot beslissend geslagen.

Nu schaarde Zeeland zich aan de zijde van de graaf' en Margaretha moest vluchten naar Henegouwen. Nogmaals beproefden Beaumont en de weduwe van Willem IV een verzoening tot stand te brengen.

Toen stelde de gravin de enigste versterkte plaatsen die zij in Holland bezat. n.1. Geertruidenberg, het kasteel Vreeland aan de Vecht en het kasteel Heemskerk in Kennemerland in Willems handen.

Eduard III zou trachten te bemiddelen, maar de eisen die Margaretha stelde, waren niet naar de zin van Willem en hij weigerde.

Tot overmaat van ramp zag Eduard III weldra af van het bondgenootschap met zijn schoonzuster en —

sloot een verbond met Willem, die zich verloofde met 's konings nicht.

Nog eens heeft de gravin getracht de zaak te haren gunste te doen keren. Alles tevergeefs.

Eerst 7 Dec. 1354 verzoenden moeder en zoon zich. Margaretha stond Holland, Zeeland en Friesland „met mond en halm" af, d.w.z. met verklaring van afstand en overreiking van een halm.

Willem moest aan zijn moeder een som gelds in eens en een jaargeld geven. Van beide zijden moest alles vergeten en vergeven worden.

Margaretha bleef gravin van Henegouwen, welk gewest bij haar dood echter aan Willem zou komen, hetgeen IV2 jaar later geschiedde.

Officieel was nu het Beierse gravenhuis aangevangen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen