Vaderlandse Geschiedenis

4. Landsvrouwe Jacoba.

Prof. Elok noemt haar geschiedenis romantisch en historisch belangrijk tevens.

Er is in het korte leven dezer vrouw dan ook heel wat gebeurd: èn met betrekking tot haar persoon èn met betrekking tot haar landen.

Het is ons dan ook niet doenlijk, het in finesses te schetsen.

Als het ons gelukt een overzicht te geven, zonder er een sameniioping van jaartallen van te maken, mogen wij tevreden zijn.

Hoe haar tijd nu te typeren? Prof. Blok ziet in haar geschiedenis: le een strijd tegen de dreigende Bourgondische hegemonie; maar ook 2e een strijd „tussen de Middeleeuwse leenadel, die ten ondergang neigt en de wassende macht der steden van Holland en Zeeland."

Jacoba was alom bemind. Toen haar 3e echtgenoot (Humphrey van Glocester) haar zo schandelijk behandelde, koos het Engelse volk héar zij.

Zij was nu niet bepaald een weke vrouw. Zo nodig voerde zij zelf haar troepen aan, leidde belegeringen en was een meesteres in het uitdenken van politieke plannen. Frans en Engels kende zij uitstekend. I.e.w. een vrouw van veelzijdige evuditie.

Vurig Hoeksgezind, nog meer dan haar vader, duwde zij, waar ze de kans kreeg, de Kabeljauwsen in de hoek.

De narigheden begonnen al direct na haars vaders dood. Keizer Sigismund gaf haar de belening niet en Dordrecht volgde zijn voorbeeld.

Waarom niet? De Keizer zag zeer duidelijk de wassende macht van Bourgondië. Brabant en Rijks-Vlaanderen waren voor het Rijk verloren. Luxemburg en Namen dreigden dezelfde kant op te gaan.

Holland en Zeeland moesten in alle geval behouden blijven.

Hoe hij dit wilde klaarspelen? Hij begeerde Jacoba's oom Jan van Beieren, de bekende Luikse elect, getrouwd met 's Keizers nicht Elisabeth van Luxemburg, 't Zal blijken, dat hij 't paard van Troie binnenhaalde.

Zeker, aanvankelijk steunde de elect zijn nicht in dc ontbrande strijd; maar weldra maakte hij een draai. Hij begon zich n.1. te bemoeien met het 2e huwelijk van Jacoba met Jan IV van Brabant, volle nicht en neef.

Daarvoor was nodig de kerkelijke dispensatie, die eerst van de paus verkregen, maar daarna op aandrang van Sigismund en Jan van Beieren weer herroepen werd. Echter Jacoba en Jan hielden zich aan de eerste uitspraak en waren reeds in 1418 getrouwd.

Toen trachtte de elect voogd over Jacoba en ruwaard over haar landen te worden. Maar zij bedankte er feestelijk voor.

Dordrecht had hij geheel op zijn hand. En nu verzocht hij de Keizer hem met Holland, Zeeland en Henegouwen te belenen. Hetgeen geschiedde.

Dat dit alles op een burgeroorlog moest uitlopen is licht te bevroeden. En dat de Kabeljauwsen hem steun boden is ook te begrijpen.

Dordrecht werd het verzamelpunt. Maar Jan en Jacoba zouden afrekenen met deze

stad. Helaas, het mislukte. Zelfs Rotterdam, de concurrent van Dordt viel in handen van Jan van Beieren.

En tot overmaat van ramp ging de hertog van Bourgondië zich met de zaak bemoeien.

Hg wilde trachten een eind aan de „familietwist" te maken en zond daartoe zijn zoon Filips van Bourgondië. Deze belegde een vergadering te Woudrichem en werd als scheidsrechter erkend.

Er kwam nu een verdrag tot stand van de volgende inhoud. (1419.)

Jan van Beieren was reeds heer van Oostvoorne en Brielle, het Gooi en Woerden en kreeg er nu bij: Dordrecht met Zuid-Holland, Rotterdam, Gorinchem, Leerdam met de Arkelse landen en het overige Hollandse gebied tussen Lek, Linge en Merwede. En nog wel als erfleen! Hij: < = Jarv van Beieren) zou met Jan van Brabant Holland, Zeeland en Henegouwen regeren en bij kinderloos overlijden van Jacoba haar landen erven.

Dit alles was grievend voor haar. Erger werd het, toen haar man Jan van Beieren tot zijn stadhouder in H. en Z. benoemde; nog erger toen hij in 1420 beide graafschappen aan hem verpandde.

Jan van Brabant was dan ook een minderwaardig mens, een lichtmis, een fuifnummer, die het zo bont maakte, dat de Brabanters hem afzetten en zijn broer Filips van St. Pol regent maakten.

Jacoba en haar moeder waren diep gegriefd. Jan van Beieren achtte zich heer en meester en de Kabeljauwsen verdrukten of verjoegen nu de Hoeksen.

Wat nu? Jacoba vluchtte naar haar trouwe Henegouwen en wilde niet naar Brussel terugkeren, tenzij men haar een betere behandeling waarborgde. En verder wilde zij een duidelijke uitspraak omtrent de wettigheid van haar huwelijk.

Nu was Jacoba in Brabant zeer populair. Filips van. St. Pol en haar vrienden aldaar trachten zelfs een inval in Holland te doen.

Geertruidenberg werd aangevallen, maar de onderneming mislukte.

Thans ging zij tot een andere stap "over. Zij richtte het oog naar Engeland om hulp. Koning Hendrik V was er wel voor te vinden. O.m. zag hij daarin een middel de Engelse invloed op het continent te versterken.

Toen alles zo'n beetje in kannen en kruiken was maakte Jacoba de avontuurlijke reis via Henegouwen naar Calais en stelde zich daar onder bescherming van de Engelse Koning.

In Engeland aangekomen verklaarde zij haar huwelijk met Jan van Brabant onwettig en de Koning bewerkte nu een verloving van haar met zijn broer Humphrey van Glocester.

Deze zou haar erfgenaam zijn. Jan van Brabant, ook Jan van Beieren en vooral Filips van Bourgondië waren zeer verontrust door Jacoba's handelwijze.

De eerste sommeerde zijn vrouw terug te keren. Jan van Beieren sprak van de grote ergernis de Christenheid aangedaan!

En Filips? Hij zag maar liefst, dat Jacoba kinderloos bleef. Het huwelijk van Jan van Beieren bleef ook kinderloos. Ergo: was er grote kans, dat hij in de toekomst universeel erfgenaam werd!

Voorts achtte Filips zich zeer beledigd, omdat er sprake was geweest, dat zijn zuster met Glocester zou trouwen.

Hij trachtte dan ook het verkrijgen van dispensatie voor dit derde huwelijk te verhinderen, wat echter mislukte.

In 1422 werd het voltrokken. (Wordt vervolgd.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen