Vaderlandse Geschiedenis

Slechts één dag zou dan de Staten-Generaal vergaderen en wel op 26 Maart 1569. Alva was niet van plan veel omslag met hen te maken: zij hadden maar te buigen.

buigen. Maar dat was spoediger gezegd dan gedaan. De adel en de geestelijkheid waren erg tam, maar de rest was erg roerig. Vooral Utrecht bood hevige tegenstand. AI haar privilegiën werden ingetrokken. Het beste was dan; maar met de gewesten afzonderlijk te spreken. Henegouwen, Brabant en Utrecht bleven in verzet. Utrecht was zelfs in hoger beroep gegaan bij de koning. Lopende dit beroep konden geen krasse maatregelen genomen worden, om tot betaling te dwingen. Dan weigerden andere gewesten ook.

Kortom het was een hele verwarring.

Het eind van 't liedje was, dat Alva, al dat praten moe, ten slotte nog eens voorstelde de invoering 2 jaar op te schorten, tot 1571, tegen betaling van 2 millioen gulden per jaar. Aldus werd goedgevonden.

Evenwel was Alva over de gang van zaken niet ontevreden. Zij hadden op deze manier dan toch maar uitgesproken, dat de landsheer recht op de 10e penninghad!!!

De landvoogd ging er nu toe over een algemeen pardon af te kondigen. Het ging bij die afkondiging deftig toe. Talrijke geestelijke en wereldlijke heren waren van de partij. Ook de pauselijke geschenken, de hoed en de degen, ontbraken niet.

't Was maar jammer, dat er zoveel uitzonderingen op het geval waren. Als voorwaarde werd gesteld verzoening met de kerk, terwijl een groot aantal personen van de amnestie waren uitgesloten, bv. die deelgenomen hadden aan de troebelen.

In tussen draaide het bij de Raad van Beroerten op volle toeren; de ketterjagers waren voorbeeldig ijverig; menigeen stierf op de brandstapel.

Verder liet Alva een voortreffelijk Wetboek van Strafrecht verschijnen, Criminele Ordonnantiën geheten, dat voor alle nederlandse gewesten zou gelden. Een Burgerlijk Wetboek was in bewerking.

Zo zou er eenheid in de rechtspleging komen.

Hij had echter nog meer plannen. In een van onze vorige artikelen wezen wij op het doel van het spaanse hof, van de Nederlanden, met pauselijke en keizerlijke goedkeuring, een eenheid, een koninkrijk te vormen.

De landvoogd ging dit nog niet ver genoeg. Hij wilde er de grensgedeelten van het Duitse Rijk, zoals Gulik, Munster, Keulen, Aken, Oost-Friesland ook bijgevoegd zien. In die streken zaten juist veel nederlandse ballingen. Herhaaldelijk had hij reeds op verwijdering aangedrongen, en de bewoners van genoemde streken vreesden zeer.

En toch deden al dergelijke maatregelen en plannen de onrust gaandeweg toenemen; te meer omdat men wel wist, dat Alva desnoods met kracht en geweld zijn plannen zou doorzetten. Van zachtheid moest hij niets hebben. Zijn centralisatie-pogingen hebben echter schipbreuk geleden.

Daartoe werkte mee de ellende van de Allerheiligen vloed 1570. Een verschrikkelijke noordwester bracht het zeewater verwoestend landwaarts in. Friesland en Groningen waren drijvend: tot voor de poorten van Groningen, Leeuwarden, Sneek en Franeker stond alles blank. Mensen waren in de bomen en op de huizen gevlucht.

Zeer verdienstelijk werk heeft toen kolonel Caspar Robles met zijn regiment verricht bij het reddingswerk en bij het herstel der dijken. Met het laatste w r as het hele jaar 1571 gemoeid.

Men schat het aantal omgekomenen hier op 20.000.

In 't Westen was het al even erg. Zelfs de Betuwe overstroomde. Dit alles gaf armoe, onrust, woelingen.

De Watergeuzen. Dan waren daar de Watergeuzen-Hadden zij zich nu maar gehouden aan hun opdracht de Spanjaarden ter zee te bestoken, dan was het in orde

geweest; maar, zo als bekend, ook eigen kusten kregen vaak een flinke beurt. Een hunner aanvoerders de dronken Dolhain roofde op een keer maar eventjes 300 handelsvaartuigen in het Vlie. Visserij en handel werden nagenoeg onmogelijk gemaakt.

De aanvoerders konden hen ternauwernood in bedwang houden. Dover, La Rochelle, de havens van Oost-Friesland waren hun vluchthavens en verkoopplaatsen. Maar voor de Prins kwam er aanvankelijk niet veel binnen.

Waren deze Geuzen ruwe klanten, wij zouden hun onrecht aandoen, indien wij hen louter als piraten beschouwden. Neen, o neen. Vergeet niet, dat velen hunner met de Bloedraad en zijn handlangers kennis gemaakt hadden; dat velen hun bloedverwanten hadden zien wegvoeren ter martelplaats. Ook de kamp voor hun geloof, tegen de vreemde overheersing, nam een voorname plaats in.

Een historicus heeft het zo echt gezegd: Uit hun „houten pompen", zoals de Spanjaarden minachtend het calvinistisch geschut, uit roomse kerkklokken gegoten, noemden, zou eerlang het saluutschot der ncordnederlandse onafhankelijkheid klinken.

De baten waren dus niet bijster groot om het verzet te steunen. Een keer presenteerde de zoeven genoemde Dolhain de Prins een rekening van kosten ad 5000 daalders benevens een privé-apothekers rekening!

Later regelde Lodewijk van Nassau hun tochten vanuit La Rochelle; toen ging het met de baten wat beter.

In 1570 was de franse burgerkrijg tussen Hugenoten en Katholieken gestaakt (vrede van St? Germain). Het franse hof had schijnbaar een draai gemaakt en wilde ons steunen in onze vrijheidskrijg. De Geuzenvloot zou deswege ingeschakeld worden en moeten trachten een vast punt in het Noorden, nl. Enkhuizen, te bezetten.

Wg weten het: de mens wikt, God beschikt, 't Zou onder 't voorzienig bestel des Heeren, die alle ding regeert, anders lopen. Hij bleek de grote Stuurman van ons landsscheepje te zijn.

Alva, een uitstekend soldaat, doorzag toch niet het Geuzengevaar. Trouwens, wat zou hem dat gebaat hebben, hij beschikte niet over een zeemacht en kon er dus weinig aan doen.

Oranje was volgens Alva gelukkig uitgeschakeld; die was niet meer te vrezen. Toch slopen er nog geheime zendelingen van hem rond, om de Prins in vrijheid en leven te bedreigen.

Oranje was echter bezig, diep in 't geheim, zich voor te bereiden, teneinde de poging van 1568 te herhalen.

Door geheime agenten trachtte hij de toestand in onze landen te peilen, de ontevredenheid aa.n te wakkeren en vooral — de nodige contanten binnen te krijgen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen