Augustinus 1600 jaar geleden geboren

RONDKIJK 1

Op 13 November a.s. zal het precies zestien honderd jaar zijn geleden, dat Aurelius Augustinus, de vermaarde kerkvader uit de vierde eeuw, werd geboren. In het jaar 354 zag hij te Thagaste, in het gebergte Numidië (in de omgeving van het tegenwoordige Tunis, N. Afrika) het levenslicht.

Dit feit wordt door de ganse christenheid over de gehele wereld herdacht. Uw rondkijker vindt er aanleiding in, om er ook een ogenblik bij stil te staan. Niet zozeer om van hem een levensbeschrijving te geven, daar leent zich dit korte bestek niet voor — ik vertrouw dat onze jongeren daarmee uit de kerkgeschiedenis wel op de hoogte zijn — maar om er enkele aantekeningen bij te maken.

Een brave jongen was Augustinus in zijn jeugd niet. Zijn vader — Patricius — was een heiden, zijn moeder — Monica — een tere christin. Reeds vroeg besprak zij met hem de dingen der eeuwigheid, de 'noodzakelijkheid der bekeringen trachtte zijn consciëntie open te houden. Wat heeft die moeder geprobeerd hem van het pad der zonde te weerhouden, hem er zelf voor nagereisd en wat zijn er voor hem een smeekbeden en tranen opgezonden naar de troon der genade! Gelukkige kinderen, die zulk een moeder mogen bezitten! Toen Monica tot een kerkelijke opziener eens haar nood klaagde, dat zij in haar zoon geen verandering zag, sprak deze het al de eeuwen door bewaarde woord: , , een kind van zoveel tranen en gebeden kan niet verloren gaan!" Dat is ook bewaarheid geworden. Dat volhardend gebed had de Heere in deze moeder gelegd, omdat Hij wat groots met Augustinus voor had. Een uitverkoren vat was het, om Zijn Naam groot te maken op de aarde.

Altijd weer, wanneer de Kerk des Heeren in on-en bijgeloof scheen te verzinken of geheel dreigde verstikt te worden door vreemde leringen, verwekte God mannen, die het licht van Zijn Woord weer helder op de kandelaar deden schijnen. In deze antieke wereld was het Augustinus, de geharnaste strijder tegen de vele ketterijen van zijn dagen, inzonderheid wel tegen de Pelagianen en semi-Pelagianen! Toen de Heere hem in het hart greep — onder de predikaties van Ambrosius — was Augustinus bisschop in Hippo (anno 396) een vermaarde stad ten Westen van Carthago in N. Afrika. Hij schreef toen zijn „Confessiones", zijn „Belijdenissen", dat doorlopende gebed, waarin hij de jaren voor zijn bekering nog eens doorworstelde, zijn zonden belijdt en door het geloof Gode de eer mag geven, die hem uit souvereine genade, zonder enig toedoen van 's-mensen wil, tot de zaligheid verkoos.

Millioenen mensen hebben gedurende zestien eeuwen deze „Belijdenissen" gelezen, want ze zijn in vele talen vertaald en ze behoren tot een van de meest gelezen geschriften der wereldlitteratuur. Al is het zwaar van inhoud en moeilijk van taal, het vervult steeds weer met heilige jalouzie dat iemand zó zijn zonden belijden en zó Gods lof bezingen kan. Zondaar zijn voor God, waar zondaar zijn, aan zulken alleen kan God zijn vrije genade kwijt. Al is dat zestien eeuwen geleden gedacht, gezegd en geschreven, dat blijft nieuw, omdat de Heere op dezelfde wijze zondaars bekeert, toen en nu. De ketter Pelagius, tijdgenoot van Augustinus, die een (overgeschreven) exemplaar van deze Confessiones in handen kreeg, ergerde zich deerlijk aan de vrije genade Gods in deze man verheerlijkt. Pelagius immers leerde dat er geen erfzonde is, zonde is gevolg van navolging en genade is niet absoluut noodzakelijk. De mens kan zelf de helpende hand bieden tot zijn eeuwig welzijn.

Het hele werk door constateerde hij een weerlegging van zijn stellingen. En als hij dan < le smeekbede van Augustinus

leest: „Heere, geef wat Gij beveelt en beveel wat Gij wilt, '' is Pelagius woedend en zet daar een dikke streep onder! Hij maakt tegen Augustinus bezwaren aanhangig, welke kwestie op meerdere synodes woi'dt behandeld. Op de eerste synode te Carthago wordt Pelagius' leer als zeer gevaarlijk voor de kerk veroordeeld en ook op andere synodes gewogen en te licht bevonden! Met klem verdedigde Augustinus de leer der vrije genade Gods, die niet afhankelijk is van 's-mensen wil, omdat deze wil niet vrij is, maar verdorven door de zonde en niet kan willen wat God wil! Tegen vele ketterijen uit die dagen had Augustinus te strijden; in zijn 40-jarige ambtsbediening, heeft hij zich echter wel het felst tegen het Pelagianisme moeten verzetten. Dan viel het hem van de ene, dan weer van de andere kant aan. Zo waren er Pelagianen, die op grond van de H. Schrift wilden bewijzen, dat de praedestinatieleer de verantwoordelijkheid van de mens afschuift. Nu, dat Pelagianisme is nog niet uit gestorven, dat wordt nog wel vernomen!

Ook had Augustinus de wapenen der Schrift te keren tegen de semi-of halve Pelagianen. Dat was de leer van een stelletje monniken uit Frankrijk, die een soort compromis hadden uitgevonden op dit punt. De mens zijn vrije wil ten goede en Gods genade ook nog wat! Vat ge, de ontkenning van de doodstaat des mensen! Op dit semi-Pelagianisme is ook de leer van Rome gebaseerd. Rome, zal Augustinus op deze 1600ste geboortedag ook nog wel herdenken als een van hun groten, terwijl men intussen puur vijandig staat tegen diens leer van vrije genade!

Wat heeft Augustinus het moeten leren — evenals al Gods volk — dat hij tégen zijn eigen zaligheid is van nature en dat hij er zelf niets, maar dan ook niets aan kan toebrengen! Kon dat, dan was het een verloren zaak. Daarom is de leer van het souvereine welbehagen des Heeren, de leer van de verkiezing en de verwerping, een leer die zoveel tegenstand opwerpt, zulk een ergernis voor het vlees! Ook nu nog. Het Pelagianisme en het semi-Pelagianisme is heus nog niet uitgestorven! Het remonstrantisme, de roomse leer en niet te vergeten het pelagianisme van de schijnvrome, godsdienstige mens, om zelf wat aan de zaligheid toe te brengen, geeft daar blijk van.

Vandaar, dat het zo nuttig is, de werken van deze vermaarde kerkvader kennis te nemen. Er is veel door hem geschreven: zijn tijdstriften tegen de Manicheeën; tegen de Donatisten (over het wezen van de Kerk) tegen de Pelagianen (over de leer van zonde en genade), zijn werk over de heilige Drieëenheid, de Trinitate. Het meest bekend is wel zijn groot apologetisch werk: De Civitate Dei (over de stad Gods) en vooral zijn Confessiones, zijn Belijdenissen. Dit is tevens een stichtelijk werk in de zuiverste zin des woords. „Neem en lees" werd Augustinus eens toegeroepen en dat zouden we ook hier willen zeggen. Al dateren zijn geschriften van zestien eeuwen geleden ze zijn nog frappant actueel. Er is bijna geen theologisch werk van betekenis of uit het rijke arsenaal van Augustinus' werken wordt nog steeds geput. Hoe dat komt ? Omdat Gods Woord eeuwig en onveranderlijk is en dat Gods Geest dezelfde is, die alles en in alles werkt.

Zalig worden, ook hier, niet anders dan in ondertekening van eigen vonnis. Een welgevallen nemend in de straf zijner ongerechtigheid. De eeuwige dood verdiend en o wonder, in de plaats daarna het eeuwige leven! Dat kon Augustinus niet klein krijgen en daar komt al Gods volk niet mee klaar. Daarom vonden ze aansluiting in zijn „Belijdenissen." Dat leert vrije genade. Al Gods deugden volkomen opgeluisterd. Genade voor recht. En daarom moeten ze hier in verwondering uitroepen: Niet uit ons, maar al uit Hem, zó gaan we naar Jeruzalem. Door U, door U alleen, om 't eeuwig welbehagen.

RONDK1JKER.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen