Hervormings-herdenking 1955

Hoe langer hoe meer neemt in ons land het gebruik van het woord „Katholiek" ter aanduiding van „Rooms" toe. Dat Rome zelf deze naam bij voorkeur gebruikt en deze term aan haar aanhangers voorschotelt, geschiedt al ten onrechte, waarover straks. Dat er onder het belijdende deel van het Protestantisme mensen zijn, die deze terminologie klakkeloos overnemen, moet op zijn minst verwondering wekken. En dat men ook in onze kringen deze aanduiding van Rome al zo af en toe eens hoort opduiken, kan ons slechts nog meer verbazen.

Dit artikel heeft ten doel te laten zien, wat de woorden Rooms en Katholiek eigenlijk inhouden, opdat wij ons ook in de namen weer zullen gaan richten naar het reformatorische woordgebruik van ons voorgeslacht, waar nog pit in zat. De a.s. herdenking van de Hervormingsdag lijkt ons een geschikte gelegenheid daaraan onze speciale aandacht te besteden.

De pauselijke kerk noemt zich de Rooms-Katholieke kerk of liever de Katholieke Kerk en wil met dit woord Katholiek (dat — via het Latijn overgenomen — stamt van het Griekse woord „kath' olikos" en „algemeen" betekent) aangeven, dat zij DE éne, ware Kerk van Christus is.

Tegen het gebruik van het woord „katholiek" bestaat op zichzelf geen bezwaar. Immers in de allereerste geloofsbelijdenis van de Christelijke Kerk lezen we: „Credo unam sanetam catholicam ecclesiam" (= ik geloof één heilige algemeene Christelijke Kerk). In dit belijden, dat de Kerk elke Zondag opnieuw doet, horen wij de vier eigenschappen van de ware Kerk: haar eenheid (het is maar niet n kerk, maar er is één kerk), haar heiligheid, haar katholiciteit (of algemeenheid) en haar genoemd-zijn-naarhaar enig Hoofd, Christus. Wij kunnen en mogen gerust dit woord „katholiek" gebruiken in de goede zin. En dat is nu juist het verschil met Rome: zij gebruikt het in de verkeerde zin.

Allereerst de naam Rooms-Katholiek. Wie goed opmerkt, bespeurt hier woorden, die twee tegenstrijdige begrippen dekken.

Want wat betekent „Rooms"P Slechts een nevenvorm van „Romeins"! Het Romeinse wereldrijk heette eens „het Roomse rijk", de Romeinse keizers werden „Roomse keizers" genoemd. Als opvolgster van dit wereldrijk diende zich eerst het rijk van Karei de Grote aan en later het Duitse rijk: „das Heilige Römische Reich deutcher Nation" (= het heilige Roomse Rijk van Duitse natie"). De nog niet gekroonde opvolger van een Duits keizer droeg de titel: „Rooms koning" (Denk aan onze graaf Willem II uit het Hollandse Huis.) Nog steeds heeft het Duitse maar één woord („Römisch") zowel voor „Romeins" als voor „Rooms" (= tot de Roomse kerk behorend.) Alles bij elkaar genoeg bewijzen, dat Rooms Romeins betekent.

De volgende vraag luidt: maar wat is dan Romeins? Dit woord komt van de naam Rome, de stad, die gebouwd is op zeven heuvels, eens de hoofdstad van het Romeinse imperium en thans van het land Italië. De stad Rome is een staatkundig en territoriaal rechtsgebied in dit land; een Rooms of Romeins geboren onderdaan is dus een Italiaans burger. Ook de apostel Paulus had eens het burgerrecht van deze stad. Een Romeins onderdaan kan op geen enkel ander burgerrecht aanspraak maken, tenzij hij zich elders vestigt. De Roomse kerk was dus oorspronkelijk de kerk, de gemeente van Christus in de stad Rome, aan wie Paulus eenmaal zijn bekende zendbrief aan de Romeinen stuurde.

We zien dus, dat Rooms (= Romeins) en Katholiek geheel tegenstrijdig zijn. Het ene woord is de ontkenning van het andere en omgekeerd. Daarom: wanneer de pauselijke kerk op een tweevoudige naam en positie aanspraak maakt, verdedigt zij daarmee de ongerijmdste situatie, die ooit mogelijk is. Als zij Rooms is (dus: tot de stad Rome behorende), dan houdt zij daarmee tegelijk op katholiek, universeel, algemeen, over * ? gehele wereld verbreid te zijn. Immers, het territorium van een stad (zij het ook een wereldstad) is heel wat beperkter van omvang dan het onmetelijke gebied van de gehele wereld en die daarin wonen. Maar ook omgekeerd: als zij katholiek zou (willen) zijn, dan houdt zij daarmee automatisch op om Rooms (Romeins) te zijn, want ware katholiciteit verdraagt zich niet met de heerschappij van één stadskerk over alle andere kerken ter wereld. Logisch gedacht is er immers geen andere keuze mogelijk. Zij

kan niet twee dingen tegelijk zijn: zij is het één óf ander. Zij zal dus moeten kiezen, welke van de twee namen zij prefereert. Zij kiest, als het er op aankomt, voor de laatste: katholiek. Maar het recht om deze ene naam te voeren, moeten wij haar op grond van de Schrift ontzeggen. * Sinds de Reformatie is zij niet meer de kerk van Christus, die katholiek is over de gehele wereld. Zij is geworden de valse kerk, zie slechts de artikelen 27 en 29 van onze Nederlandse geloofsbelijdenis. Alleen de ware kerk is echt katholiek; welnu, de kerk der Reformatie kan zich bedienen van de naam katholiek, omdat op haar alle kenmerken van de ware kerk zijn overgegaan. De katholiciteit, die Rome zich aanmatigt, is een valse. De aanmatiging bestaat hierin, dat zij zegt bij uitsluiting de kenmerken der kerk te bezitten. Op grond van de Schrift blijkt, dat de tegenstellingen van deze kenmerken voor Rome's kerk gelden: zij schrijft aan zichzelf en aan haar ordonnantiën meer macht en autoriteit toe dan aan het Woord van God, zij weigert hardnekkig zich te buigen voor het juk van Christus, zij doet aan de sacramenten af en eraan toe en zij bedient ze niet overeenkomstig de instelling door Christus en zij heeft in de paus een ander hoofd dan alleen het ware Hoofd der kerk, Christus.

Alzo mist zij ten enen male de bevoegdheid om zich de katholieke kerk te noemen. Deze katholiciteit ligt elders, ondanks de grote gespletenheid van de Reformatorische Kerk. De aanduiding „Rooms" (= Romeins) maakt de pauselijke kerk tot de antipode (tegenvoeter, tegenstelling) van „Christelijk" en daarmee ook van „katholiek" of universeel.

De ware leer van de oude kerk (de petra, de rots, waarop de kerk gegrond is in overeenstemming met de leer der apostelen en profeten en later eveneens in overeenstemming met Augustinus, Luther, Calvijn en anderen) is het universele, het katholieke geloof, dat Christus is de Zoon van den levenden God en dat wij alleen maar behouden kunnen worden door het geloof, door Zijn enige offerande op Golgotha.

Met het drievoudige „alleen" greep de Hervorming terug op de leer, die naaide godzaligheid is: „sola Scriptura, sola fide, ''ola gratia" (alleen de Schrift, alleen door het geloof, alleen uit genade). Met deze leer, in hun harten toegepast, konden de bloedgetuigen triomferend het schavot beklimmen: „Wij gaan ten hemel in en erven koninkrijken!' Dit vrome geslacht was wars van alle gecoquetteer met Rome. Zij hadden de moed nog om Rome openlijk haar aanmatigingen te ontzeggen en haar valse stellingen te ontzenuwen.' Wie dit met eigen ogen constateren wil, leze slechts „De biencorf der H. Roomscher Kercke" van Marnix van St. Aldegonde! En zijn boek is niet het enige uit die tijd.

Indien wij dan deze voorgangers wensen na te volgen, laten wij ons dan toch niet slap aanstellen. Laten wij Rome noemen bij haar ware naam: Rooms! Ultramontaans! Dit is: „van over de bergen", waar de paus zetelt en vanwaar hij de hele wereld voor zijn scepter wil doen bukken. Wat ons te wachten staat, als Rome in enig land de macht herkrijgt, bewijzen Spanje, Columbïa en Mexico ons. Het is goed, ja, het is plicht van elke Protestant, de vervolgden om des geloofs wil in Spanje en waar dan ook bij te staan op alle manieren (Wie onzer deed dit nog niet? ). Maar laten wij bij de buitenlandse bestrijding toch evenzeer de binnenlandse bestrijding van Rome niet vergeten? Rome dringt dag na dag verder op in ons Geuzenland: „de vijand rukt vast aan met opgestoken vaan".

En wat doen wij, het nageslacht, dat zich zo gaarne sieren wil met de naam der gezegende Reformatie, nu tegen deze ultramontaanse opdringing op alle terrein? Aan een ieder, die dit leest, leg ik deze vraag voor met verzoek, in zijn eigen consciëntie deze te beantwoorden en dan tevens hierbij te denken aan de twee persberichten, die (begin van deze maand) in één week tijds in de pers stonden:

1. De paus heeft besloten, in Nederland twee nieuwe bisdommen te stichten (n.1. te Rotterdam en te Groningen).

2. Voortgaande verspintering op het kerkelijk erf: een der kleinere — reeds op zichzelf staande Geref. kerkgroepen in ons land — is weer door scheuring in tweeën uiteengevallen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen