Wilhelmus Schortinghuis

(ii).

Predikant te Midwolda

Op zondag 1 aug. 1734 werd Schortinghuis als predikant te Midwolda bevestigd door ds. Joh. Klugkist van Oostwold (een neef van ds. H. Klugkist te Weener, die het middel voor Schortinghuis' bekering was geweest). De bevestigingstekst was Hebr. 13 : 17: Zijt uwe voor-

vele bezwaren, die in Jeruzalem voor hen te verwachten waren.

Maar zij gingen zelfs met grote blijdschap vanwege de heerlijkheid, clie Christus nu verkregen had, hun ten nutte.

Zijn eer en verhoging was hun blijdschap en dat is nog zo bij alle oprechten van hart en eenmaal zal de verloste zondaar in Zijn heerlijkheid zich verblijden met een heerlijke, ja onuitsprekelijke vreugde, eeuwig en altoos.

R.

gangers gehoorzaam, enz." 's Middags deed Schortinghuis intrede met Zach. 6 : 9: Des Heeren Woord geschiedde tot .. > j

mij. Anders dan in zijn eerste gemeente heeft Schortinghuis in Midwolda, waar hij 16 jaar heeft gestaan, „op rotsen geploegd." Van cle 1500 zielen, die aan zijn zorgen waren toevertrouwd, was er slechts een kleine kern, die de waarheid verstond; het grootste deel was lauw en onverschillig. In de 16 jaar van zijn bediening hebben te Midwolda in totaal slechts 23 personen belijdenis cles geloofs afgelegd. Nu legde men in die tijd er sterk cle nadruk op dat belijdenis doen is: toegang vragen tot het Avondmaal, wie geen vrijmoedigheid had om aan het Avondmaal deel te nemen, deed in de regel ook geen belijdenis. Daarbij zal Schortinghuis erop gewezen hebben, clat belijdenis doen geen zaak van het

verstand, maar van het hart is. Inplaats echter, dat cle gemeente daardoor in de nood gebracht werd van „temoeten-en-niet-te kunnen, " vervielen velen tot lijdelijkheid en zagen van het belijdenis doen af. Bij sommigen ging de onverschilligheid zelfs over in vijandschap. In 1744 werd een gemeentelid gecensureerd, omdat hij, met een beroep op de prediking van Schortinghuis, gezegd had: „De Bijbel leidt de mensen naar de verdoemenis."

De vele teleurstellingen in het pastorale werk hebben Schortinghuis tamelijk pessimistisch gestemd. Hij had een sombere kijk op het geestelijk en kerkelijk leven van zijn dagen, wat o.a. blijkt uit zijn boek „Het innige Christendom", dat in 1740 te Groningen verscheen. Er is om dit werk nogal rumoer gemaakt, dat al voor de verschijning begon. Elk theologisch werk moest in die tijd voorzien zijn van een „approbatie" (goedkeuring) van de Classis, onder welks ressort cle schrijver woonde. De theologische faculteit te Groningen, die vrijwel geheel uit geestverwanten van Schortinghuis bestond, onderzocht het boek, en approbeerde het, maar had toch kritiek op het werk. In de eerste plaats was ze van oordeel, dat Schortinghuis de gevallen mens te weinig als zondaar en zijn verlorenheid te weinig als schuld zag, het-

geen gemakkelijk cle lijdelijkheid in de hand zou kunnen werken. En ten tweede maakte Sehortinghuis volgens de Groningse hoogleraar een te scherp onderscheid tussen letterkennis en bevindelijke kennis, en dat zou kunnen leiden tot geringschatting van het Woord als openbaring Gods. Wie Sehortinghuis leest, zal moeten toegeven, dat cle Groningse faculteit niet helemaal ongelijk had. Maar tot zijn verdediging kan worden aangevoerd clat hij leefde in een tijd, die cle mens en zijn kennis overschatte en dat hij een van de weinigen geweest is, die dit gevaar hebben beseft en ertegen gewaarschuwd.

Reeds bij de tweede druk, die enkele maanden na cle eerste verscheen, liet Sehortinghuis de approbatie van de faculteit weg; zijn boek kwam nu uit met een approbatie van de Classis. Daarmee haalde hij zich het ongenoegen van de Groningse hoogleraren op de hals! Tussen de jaren 1740 en 1750 (Sehortinghuis' sterfjaar) zag een groot aantal geschriften het licht, pro en contra „het innige Christendom." Ondanks — of misschien juist dank zij — de kritiek was er grote belangstelling voor het boek. Nog tijdens Sehortinghuis' leven werd

het driemaal herdrukt. De uitgever Jurje Spandauw te Groningen heeft er beslist geen strop aan gehad!

Zijn dood

Sehortinghuis zelf echter heeft onder de kritiek op zijn werk lichamelijk en geestelijk geleden. Menselijkerwijze gesproken heeft de strijd zijn gezondheid ondermijnd en zijn leven verkort. Al jaren lang gekweld door een borstkwaal, werd hij in cle herfst van 1750 ernstig ziek en op 20 nov. van dat jaar overleed hij op 50-jarige leeftijd. Zijn grafzerk in cle kerk van Midwolda draagt de volgende inscriptie:

„1750 den 20 November is in den Heere gerust de Wel Eerw. Geleerde Godzalige Heer Wilhelmus Sehortinghuis, oud ruim 50 jaren, in leven Bedienaar des H. Evangeliums, 11 jaren tot Weener en hier 16 jaren in Midwolda."

„Sta, wandelaar, beschouwd dees zerk, Hij dekt een pilaar van Gods kerk, Een brandend ligt, wiens [Flonkerstralen Eerst Weeners, doe Midwolda's zalen Verheugden; ja die van rondsom

Was als een star in 't Christendom, Die mond en pen in 't werk des [Heeren

Versleet en nu den kroon der Eeren Geniet verlost van hoon en kruis. Dus leeft Wilhelmus Sehortinghuis, Die Boanerg en Barnabas, Door Christus, die hem 't leven was." Nageslacht

Sehortinghuis' huwelijk was gezegend met elf kinderen, waarvan er vijf op zeer jeugdige leeftijd stierven. De overige zes waren een dochter Catharina en vijf zoons, clie allen het ambt van hun vader kozen. Eén van hen, Georgius, heeft zijn doel niet bereikt: hij overleed in mei 1750, als student, nog maar 22 jaar oud.

De oudste zoon, Gerhardus, werd predikant te Rottevalle (aldaar bevestigd door zijn vader op 20 sept. 1750, dus twee maanden vóór diens dood). Vandaar ging hij in 1761 naar Koudekerke op Walcheren, waar hij in 1767 op 43jarige leeftijd overleed.

Ilenricus, de derde zoon, werd in 1761 predikant te Cats op Noord-Beveland en in 1768 te Koudekerke, als opvolger van zijn overleden broer. Vandaar ging hij

in 1799 naar Nisse op Zuid-Beveland, waar hij in 1801 overleed.

De twee jongsten hebben beiden slechts één gemeente gediend: Wilhelmus stond van 1764 tot zijn dood in 1780 te Schoondijke (Z. VI.) en Lucas van 1769 tot 1779 te Biervliet. Ook deze twee zijn dus jong gestorven.

Merkwaardig is het feit, dat, terwijl Schortinghuis zelf altijd in het hoge Noorden heeft gewoond en gewerkt, al zijn zoons hun arbeidsveld hebben gehad in de provincie Zeeland.

In Midwolda is het vrijwel alleen nog een straatnaam, die aan Schortinghuis herinnert. Het kerkgebouw, waarin hij gepreekt heeft en begraven ligt, is al even diep in verval als de leer, die erin gebracht wordt.

W. v. G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen