Over het gebruik van de naam „Heer” of „Heere”

RONDKIJK

Het woord „Heere" wordt in het spreken en in het schrijven steeds meer vervangen door het woord , .Heer", vooral in de Gereformeerde kerken en ook wel in de Hervormde, behalve dan door de Geref. Bondspredikanten. In onze Geref. Gemeenten komt men dit gelukkig niet tegen uit eerbied is het onder ons zelfs geen gewoonte om de nieuwe spelling er op toe te passen en schrijven we zelfs nog „Heere" in plaats van „Here".

Nu zijn het niet alle predikanten in de gereformeerde kerken die het woord „Heer" gebruiken; meerdere ouderen houden zich aan het oude gebruik. Dr. C. N. Impeta die dit ook doet, werd er, toen hij onlangs ergens op 'n zondag preekte, naar de reden van gevraagd, waarom hij er in De Bazuin, het officiële orgaan van de Theologische Hogeschool te Kampen, een verklaring over geeft.

Hij zegt er o.m. van, dat het probleem in onze drie moderne talen niet voorkomt; de Duitsers spreken altijd van: „unser Herr", de Fransen van „notre Seigneur" en de Engelsen van „our Lord". Zij hebben zelfs geen andere mogelijkheid. Wij wel. Want wij kermen naast 't woord „lieer", dat soms gebruikt moet worden als er kennelijk eigenaarsrechten zijn bedoeld — ook het woord „Here." (We schrijven het woord nu, zoals het in dit blad voorkomt, in de nieuwe spelling. R.)

Verder merkt dr. Impeta op, dat er een paar opmerkelijke dingen zijn, n.l. dat in onze Psalmberijming (uit 1773) zonder enig bezwaar het woord „Heer" gebruikt wordt en nergens „Here" bijv.: „Heer, ai maak mij uwe wegen, door Uw woord en Geest bekend", waar 't rare woordje „ai" een stoplap is en waar zo heel gemakkelijk „Here, maak mij.." had kunnen staan. Dit 2e vers van Psalm 25 begint in de Proeve van een nieuwe berijming, 110 psalmen, nu met deze regel: „Here, maak mij uwe wegen." Maar deze wijziging is klaarblijkelijk aangebracht om het niet-gewilde „ai" weg te werken. Immers overal elders is het „Heer' gehandhaafd."

(Wij voegen daaraan toe, dat ook in de oude berijming van Petrus Datheen nooit over het woord „Heer" gevallen is. Het komt er vaker in voor dan het woord „Heere". Ook in Psalm 25: Heer, wijst mij toch uwe wegen, die gij wilt dat ik zal gaan. Ik zal er nog een paar noemen: s. 34 : 4: roeft en smaakt in 't gemein, hoe de Heer lieflijk zij en zoet. Ps. 35 : 1 Twist Heer met mijn twisters vol pracht; Ps. 39 : 8: oort mijn gebed, verstaat Heer mijne klacht enzovoort. Hier had de dichter nu toch wel van kunnen maken: erstaat Heere mijn klacht! Maar het is altijd zo aanvaard en zo gezongen. R.)

Dr. Impeta wijst er op, dat men er op uit is vooral bij bezittelijke voornaamwoorden: mijne, uwe enz. alle archaïsmen (oude vormen die men zinloos noemt en lelijk vindt) te deen verdwijnen dus vooral ook de stomme e. Wij spreken in onze tijd niet meer van „mijne ziele" enz. — er schijnt dus iets voor 't gebruik van 't woord „Heer" te zijn. Toch gebruik ik het woord ten aanzien van „onzen Here Jezus Christus" nooit zegt deze dominé, behalve dan bij die paar teksten waar eigenaarsrechten worden verdedigd (heer van de wijngaard, heer van de sabbath) en zeg er de stomme e altijd bij. „Dat is een kwestie van taalgevoel. Ik vind 't woord „Here" veel teerder en eerbiediger" zo zegt hij.

Hij haalt er ook dr. A. Kuyper bij aan, die door de Hervoi-mde Utrechtse predikant dr. Bronsveld was aangevallen over het gebruik van de stomme e en daarop ongeveer de volgende rake weerlegging gaf:

„Mijn zeer hooggeachte collega. Stel dat mij de eer te beurt viel om voor éénmaal eens te mogen in correspondentie treden met uw door mij hooggeachte echtgenote. En stel, ik adi-esseerde dan aldus: „Aan vrouw Bronsveld, Utrecht." Zoudt gij beiden en dat zeer terecht, u niet ten hoogste beledigd achten? Maar indien ik aldus adresseerde: „Aan Vrouwe Bx*onsveld, Utrecht" — zou ik haar niet de hoogste titel toekennen die men een nietadelijke vrouwe geven kan? " Daarom — aldus dr. Impeta — voel ik er alles voor om „Here" te blijven zeggen. „Ik vind 't niet prettig om te horen: „we zitten met een theologische moeilijkheid: de heer prof. Jansen zegt er dit van: de heer prof. Willemsen dat en de heer prof. de Vries weer iets anders — laten we nu toch ook de Bijbel openslaan en zien wat de Heer Jezus er van zegt. Zo iets betaamt voor mijn bewustzijn niet. Ik zeg duizendmaal liever: Here. En heb onze kinderen vroeger geleerd te bidden: Here-zegendeze-spijze. Amen."

Uw rondkijker vond het de moeite waard om deze beschouwing van dr. Impeta hier weer te geven omdat er eerbied uitspreekt bij het gebruik van de naam des Heeren. Bij het lezen van de preken van dominé Bernardus Smytegelt valt het mij telkens op, hoe teer hij de naam Heere gebruikt. „Lieve Heere" zegt hij dan en heel vaak „allerliefste Heere", uit welke woordkeus, de nauwe en wel zeer intieme omgang wordt uitgedrukt, die hij met het hoge, goddelijke Wezen heeft.

Er wordt wel eens aangevoerd dat men er geen principiële kwestie van moet maken omdat het woord Heer en Heere beiden de Nederlandse vertaling zijn van het Griekse woord Kurios — ons klinkt het woord Heer oneerbiedig in de oren. Daarom gebruiken wij het woord Heere en het verheugt ons, dat daar in onze gemeenten geen inbreuk op wordt gemaakt.

RONDKIJKER.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen